Kapitał na przyszłą emeryturę. Wywiad z Zuzanną Turowską, Naczelnikiem Wydziału Kapitału Początkowego Centrali ZUS.

Kapitał początkowy jest jednym z elementów, który będzie miał wpływ na wysokość emerytury. Ustala się go urodzonym po 1948 r., którzy byli ubezpieczeni przed 1999 r., czyli co najmniej kliku milionom Polaków.Dlaczego trzeba się starać o jego obliczenie i do kiedy należy składać wnioski – na te i na wiele innych pytań odpowiada Zuzanna Turowska, Naczelnik Wydziału Kapitału Początkowego Centrali ZUS.

- Co to właściwie jest kapitał początkowy i dlaczego trzeba starać się o jego obliczenie?

Przepisy ustawy o emeryturach i rentach, obowiązujące od 1 stycznia 1999 r. zreformowały nabywanie prawa do emerytury przez osoby urodzone po 1948 r., które do 31 grudnia 2007 r. nie spełnią warunków do emerytury przyznawanej na dotychczasowych zasadach. Ustawa ta określiła także - odmienną niż do tej pory - zasadę obliczania dla tej grupy osób wysokości emerytury. Będzie ona zależała od kwoty składek na ubezpieczenie emerytalne zaewidencjonowanych w ZUS po 1998 r. na indywidualnym koncie ubezpieczonego oraz od kwoty kapitału początkowego, również zapisanego na koncie. Kapitał jest więc elementem nowego systemu emerytalnego. Będzie on stanowił część przyszłej emerytury, dlatego w interesie osób, które były zatrudnione przed 1999 r. leży złożenie wniosku o jego ustalenie. Gdyby kapitał początkowy nie został obliczony emeryturę obliczono by w niższej wysokości niż faktycznie należna.

- Kto musi mieć obliczony taki kapitał?

Kapitał początkowy powinny mieć obliczony wszystkie osoby urodzone po 31 grudnia 1948 r., które przed 1 stycznia 1999 r. opłacały składki na ubezpieczenie społeczne lub, za które składki opłacali pracodawcy, jeżeli osoby te nie nabyły albo nie nabędą prawa do emerytury na zasadach obowiązujących obecnie. Warto przypomnieć, że kapitał początkowy ustalany jest także niektórym osobom objętym odrębną regulacją w zakresie zabezpieczenia środków utrzymania na „starość”, nawet w przypadku, gdy za te osoby nie było obowiązku opłacania składki na ubezpieczenie społeczne. Sytuacja ta dotyczy zwolnionych ze służby żołnierzy, którzy pełnili ją zawodowo i funkcjonariuszy Policji, Urzędu Ochrony Państwa, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Agencji Wywiadu ( w organach bezpieczeństwa publicznego), Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej oraz Służby Więziennej. Oczywiście pod warunkiem, że nie mają oni ustalonego prawa do emerytury na podstawie przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym tych osób. Żołnierzom i funkcjonariuszom urodzonym po 1948 r. kapitał początkowy obliczany jest na ich wniosek wówczas, gdy występują określone okoliczności np. zostali zwolnieni ze służby, a okres służby mają krótszy niż 15 lat, nawet gdyby mieli ustalone prawo do wojskowej (lub policyjnej) renty inwalidzkiej. Dotyczy to osób, które mają wyłącznie okresy służby przed 1999 r., jak też tych, którzy posiadają zarówno okresy pracy – ubezpieczenia społecznego oraz okresy służby (nawet po 1998 r., z tym, że w takim przypadku okres służby nie będzie uwzględniony przy ustalaniu kapitału początkowego, bowiem mogą być uwzględnione okresy składkowe i nieskładkowe przebyte przed 1999 r.) .

Zaznaczyć należy, że nie ustala się kapitału początkowego żołnierzom i funkcjonariuszom, którzy wstąpili do służby przed 1 stycznia 1999 r. i nadal w niej pozostają, choćby mieli okresy pracy, ubezpieczenia społecznego przed 1 stycznia 1999 r.

- Czy ZUS oblicza kapitał początkowy z urzędu, czy trzeba złożyć wniosek?

Kapitału początkowego nie ustala się z urzędu, ponieważ ZUS nie dysponuje informacjami, które osoby i jak długo pracowały, były ubezpieczone przed 1999 r. Obliczany jest on więc na wniosek. Zainteresowani powinni go złożyć wraz dowodami potwierdzającymi okresy zatrudnienia i wysokość zarobków osiąganych przed 1 stycznia 1999 r.

- Czy zawsze pracodawca powinien przekazać skompletowany wniosek o ustalenie kapitału początkowego? Może sam zainteresowany ma taką możliwość.

Osoby, które aktualnie pracują, mogą złożyć wniosek wraz z dokumentami koniecznymi do ustalenia kapitału początkowego swojemu pracodawcy, który następnie przekaże je do ZUS. Ci, którzy nie są nigdzie zatrudnieni, jak również osoby, które wolą samodzielnie złożyć wniosek, bez pośrednictwa pracodawcy - przekazują go bezpośrednio do ZUS właściwego ze względu na swoje miejsce zamieszkania.

- Do kiedy można składać wnioski?

Zgodnie z przepisem ustawy emerytalnej ubezpieczeni oraz płatnicy składek zobowiązani są przekazać do ZUS wnioski o ustalenie kapitału początkowego do 31 grudnia 2006 r. Jednak osoby, które z różnych przyczyn nie zdążą skompletować wymaganych dokumentów, np. z uwagi na konieczność ustalenia miejsca przechowywania dokumentacji płacowej zlikwidowanego zakładu pracy lub oczekiwanie na wydanie dokumentacji przez archiwum lub inną instytucję – wnioski te mogła złożyć w dowolnym czasie, a więc nawet po 2006 r. Termin zapisany w ustawie ma zdyscyplinować pracodawców. Każdy kolejny rok od wejścia w życie reformy zmniejsza możliwość odszukania starych dokumentów. Stąd ZUS namawia do jak najszybszego uporządkowania tych spraw przez przyszłych naszych świadczeniobiorców.

- Jakie dokumenty trzeba złożyć razem z wnioskiem?

Dokumentacją niezbędną do ustalenia kapitału początkowego jest wniosek o ustalenie kapitału początkowego (druk: ZUS Kp-1), kwestionariusz dotyczący okresów składkowych i nieskładkowych (druk: ZUS Rp-6) i świadectwa pracy lub zaświadczenia potwie...