Prawie wszystko o darowiznach

Zapytanie nr 3161 do ministra finansów w sprawie przekazywania darowizn dla osób fizycznych lub dla organizacji pozarządowych

Podczas moich dyżurów w biurze poselskim w Tczewie kilkakrotnie pojawiła się kwestia przekazywania darowizn. Naturalnie kwestia była podnoszona w kontekście obowiązującego systemu podatkowego. Sprawę darowizn podnoszono w odniesieniu do osób fizycznych, ale znacznie częściej dla organizacji społecznych.

W świetle tych okoliczności uprzejmie zapytuję: Jak generalnie obecny system podatkowy reguluje kwestię przekazywania darowizn dla osób fizycznych i dla organizacji pozarządowych? Jakie wymogi musi spełnić darczyńca (osobowa fizyczna, podmiot prawny), który w 2008 r. przekazał darowiznę dla organizacji społecznej? Jakie zobowiązania ciążą na podmiocie obdarowanym względem fiskusa?

Z wyrazami szacunku

Poseł Jan Kulas

Warszawa, dnia 9 stycznia 2009 r.

Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Finansów – z upoważnienia ministra – na zapytanie nr 3161 w sprawie przekazywania darowizn dla osób fizycznych lub dla organizacji pozarządowych

Szanowny Panie Marszałku! W związku z przekazanym przy piśmie z dnia 13 stycznia 2009 r. nr SPS-024-3161/09 zapytaniem pana posła Jana Kulasa w sprawie przekazywania darowizn dla osób fizycznych lub dla organizacji pozarządowych, uprzejmie informuję.

I. Opodatkowanie podatkiem od spadków i darowizn osób fizycznych otrzymujących darowizny

Kwestię opodatkowania darowizn dokonywanych na rzecz osób fizycznych reguluje ustawa z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2004 r. Nr 142, poz. 1514, z późn. zm.), zwana dalej ustawą p.s.d.

Stosownie do art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy p.s.d. podatkowi od spadków i darowizn podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium RP oraz praw majątkowych wykonywanych na terytorium RP między innymi tytułem darowizny.

Ustawa p.s.d. nie zawiera własnych definicji, dlatego zdefiniowania pojęcia darowizny należy dokonać w oparciu o przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, z późn. zm.), zwany dalej K.c. Stosownie do art. 888 K.c. przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swojego majątku.

Nie każde jednak bezpłatne przysporzenie na rzecz osoby fizycznej może być traktowane jako darowizna, bowiem może ono wynikać z innego tytułu prawnego. Decydujące znaczenie w kwestii opodatkowania danej czynności podatkiem od spadków i darowizn ma kwalifikacja formy prawnej bezpłatnego przysporzenia, a zatem treść konkretnej umowy wiążącej strony.

Obowiązek zapłaty podatku od spadków i darowizn powstaje wyłącznie w tych przypadkach, gdy wartość przysporzeń nabytych od jednego darczyńcy przekroczy w okresie 5 lat kwotę wolną od podatku. W zależności od przynależności obdarowanego do poszczególnych grup podatkowych kwota wolna wynosi:

– I grupa podatkowa – 9637 zł,

– II grupa podatkowa – 7637 zł,

– III grupa podatkowa – 4902 zł.

Wymienione kwoty wolne przysługują odrębnie w przypadku każdej umowy, przy czym dotyczą darowizny dokonanej na rzecz jednego obdarowanego przez jednego darczyńcę. Nie podlegają sumowaniu kwoty uzyskane od kilku darczyńców.

Mając powyższe na względzie, należy stwierdzić, że obowiązek zapłaty podatku od spadków i darowizn wystąpi tylko w przypadku, gdy spełnione zostaną łącznie następujące warunki:

1) bezpłatne przysporzenie dokonywane będzie na podstawie umowy darowizny w rozumieniu art. 888 K.c. i będzie miało postać rzeczową (w tym środków pieniężnych) lub prawa majątkowego oraz

2) wartość darowizny przekroczy w okresie 5 lat wymienioną wyżej kwotę wolną od podatku.

Na podstawie art. 5 ustawy p.s.d. obowiązek podatkowy w podatku od spadków i darowizn ciąży na nabywcy, w przedmiotowym przypadku na obdarowanym. Oznacza to, że darczyńca nie ponosi żadnych konsekwencji podatkowych w zakresie tego podatku. Obdarowany natomiast, w przypadku gdy otrzyma darowiznę w wysokości wyższej niż kwota wolna przewidziana w danej grupie podatkowej, obowiązany jest złożyć zeznanie podatkowe o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych (SD-3) do właściwego naczelnika urzędu skarbowego, w terminie miesiąca od dnia spełnienia przyrzeczonego świadczenia.

Po doręczeniu decyzji organu podatkowego ustalającej wysokość podatku od spadków i darowizn z tytułu nabycia darowizny podatnik (obdarowany) jest zobowiązany do jego zapłaty w terminie 14 dni.

Jeżeli darowizna została dokonana po dniu 1 stycznia 2007 r. na rzecz osób zaliczonych do najbliższej rodziny (małżonek, wstępny, zstępny, pasierb, rodzeństwo, ojczym, macocha), obdarowany korzysta z całkowitego zwolnienia z podatku na podstawie art. 4a ustawy p.s.d., pod warunkiem że zgłosi takie nabycie właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego na formularzu SD-Z2 w terminie sześciu miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego, oraz w przypadku gdy przedmiotem darowizny są środki pieniężne, udokumentuje ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek bankowy nabywcy albo jego rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową lub przekazem pocztowym.

II. Opodatkowanie podatkiem dochodowym od osób prawnych organizacji pozarządowych otrzymujących darowizny

Otrzymane przez organizację pozarządową darowizny stanowią jej przychód - art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654, z późn. zm.), zwanej dalej ustawą p.d.o.p.

Dochody podatników (w ty...