Obowiązek organizowania palarni przez pracodawców

Interpelacja nr 4782 do ministra pracy i polityki społecznej w sprawie likwidacji bądź ograniczenia obowiązku organizowania palarni przez pracodawców zatrudniających co najmniej 20 osób

Szanowna Pani Minister! Ustawa z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych uchwalona została w celu przeciwdziałania uzależnieniu od używania tytoniu i wyrobów tytoniowych oraz ochrony zdrowia przed jego następstwami. Jej ratio legis w dobie publikowanych regularnie wyników badań na temat szkodliwości palenia papierosów dla zdrowia (wedle danych WHO z powodu palenia w 2008 r. umrze 5 mln ludzi) jest w pełni zrozumiałe i tłumaczy tę ingerencję państwa w wydawałoby się prywatną sferę życia każdego obywatela. Ustawa ta jednak nie ogranicza się jedynie do nakazu kształtowania przez państwo określonej polityki zdrowotnej, ekonomicznej i społecznej, która ma w założeniu sprzyjać osiągnięciu wyżej wymienionych celów. Używanie wyrobów tytoniowych przez ogromną rzeszę ludzi jest bowiem faktem, z którym niestety należy się pogodzić, i nawet całkowity zakaz palenia nie rozwiązałby problemu. Chodzi jednak o to, aby stworzyć pewien reżim, szczegółowo ustalając zasady obrotu i dostępu do artykułów tytoniowych. Dlatego też przywołana ustawa stara się w sposób kompleksowy rozwiązać szereg praktycznych problemów związanych z używaniem wyrobów tytoniowych oraz ich produkcją, obrotem i sprzedażą. Niebagatelne znaczenie mają także normy adresowane do koncernów tytoniowych, które stosują coraz bardziej agresywny marketing.

Jednym z takich właśnie istotnych problemów jest kwestia tzw. biernych palaczy, a więc osób, które same nie używają tytoniu, ale stają się niejako przymusowymi palaczami, przebywając w pobliżu palaczy czynnych. Osoby takie, jak dowodzą badania naukowe, narażone są na szkodliwe oddziaływanie dymu tytoniowego w niewiele mniejszym stopniu niż osoby czynnie palące. W trosce o ich zdrowie, jak i zapobiegając przy tym niepotrzebnej reklamie, w art. 5 wspomnianej ustawy zabrania się palenia wyrobów tytoniowych poza pomieszczeniami wyodrębnionymi i odpowiednio przystosowanymi w różnego rodzaju obiektach użyteczności publicznej, m.in. w pomieszczeniach zakładów pracy. Ten zakaz używania tytoniu poza specjalnymi palarniami uzupełniony został przepisami rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Wedle jego § 111.1 pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom pomieszczenia i urządzenia higieniczno-sanitarne, których rodzaj, ilość i wielkość powinny być dostosowane do liczby zatrudnionych pracowników, stosowanych technologii i rodzajów pracy oraz warunków, w jakich ta praca jest wykonywana. Zwolnieni z tego generalnego obowiązku są tylko pracodawcy zatrudniający do 20 pracowników, a ściślej rzecz biorąc, zgodnie z § 3.2 załącznika nr 3 do tego aktu wykonawczego, zatytułowanego: Wymagania dla pomieszczeń i urządzeń higieniczno-sanitarnych, mogą oni poprzestać na zapewnieniu ustępów i umywalek, a także warunków do higienicznego przechowywania odzieży własnej (domowej), roboczej i ochronnej oraz do higienicznego spożywania posiłków.

Zestawienie ze sobą tych wszystkich przepisów prowadzi do nieco zaskakujących wniosków. Pozwoliło ono bowiem Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu stwierdzić w sentencji swojego wyroku z dnia 4 kwietnia 2007 r. (I OSK 892/2006), iż firmy zatrudniające minimum dwadzieścia osób muszą urządzić im palarnie - nie ma przy tym znaczenia, czy którykolwiek z pracowników pali papierosy. Co więcej, niedopełnienie powyższego obowiązku może spowodować dla pracodawcy bardzo poważne konsekwencje w postaci grzywny w wysokości nawet 30 tys. zł.

Jakkolwiek zorganizowanie odpowiedniej palarni wcale nie jest zadaniem łatwym i mało kosztownym, nie każdy bowiem pracodawca dysponuje wolnym pomieszczeniem, spełniającym dodatkowo określone w przepi...