Wydatki związane z podniesieniem kapitału zakładowego i KUP

Interpelacja nr 2385 do ministra finansów w sprawie zaliczania do kosztów uzyskania przychodów wydatków poniesionych w związku z podwyższeniem kapitału zakładowego spółki akcyjnej

Pozwalamy sobie wystąpić z niniejszą interpelacją poselską w sprawie bardzo istotnej dla szeregu polskich przedsiębiorców.

W ostatnim okresie czasu organy podatkowe kwestionują w coraz większym zakresie możliwość zaliczania do kosztów uzyskania przychodów wydatków ponoszonych przez spółki kapitałowe w związku z podwyższaniem kapitału zakładowego.

Wobec pojawiających się wątpliwości prosimy o zajęcie stanowiska w następującej sprawie: Czy wydatki poniesione w związku z podwyższeniem kapitału zakładowego spółki mogą zostać uznane za koszt uzyskania przychodu?

Wyjaśnić należy, że zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa spółki zamierzające pozyskać środki na dalszy rozwój w drodze emisji nowych akcji czy udziałów zobligowane są do poniesienia określonych kosztów. Chodzi tutaj w szczególności o wydatki na sporządzenie aktów notarialnych, wartość podatku od czynności cywilnoprawnych pobieranego przez notariusza w związku z podwyższeniem kapitału zakładowego czy koszty rejestracji podwyższenia kapitału zakładowego spółki, do której został wniesiony wkład. W przypadku spółek akcyjnych, których zamiarem jest pozyskanie środków z emisji akcji w ramach oferty publicznej, wartość wydatków musi z natury rzeczy kształtować się na jeszcze wyższym poziomie. Spółka taka zobligowana jest nie tylko do poniesienia typowych kosztów podwyższenia kapitału zakładowego, ale także kosztów dodatkowych wynikających ze specyfiki i wymogów publicznego obrotu. Tutaj wskazać można np. na koszty doradców prawnych, doradców finansowych, biura maklerskiego w zakresie doradztwa, oferowania akcji, nie wspominając o kosztach technicznych, np. związanych z drukiem, publikacją czy dystrybucją prospektu emisyjnego, dokonywania tłumaczeń, czy koszty promocji oferty publicznej.

Oczywistym jest, że wszystkie te działania podejmowane są w jednym celu, tj. dla pozyskania środków finansowych na dalszy rozwój działalności spółki, a co za tym idzie, uzyskiwanie dalszych przychodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych. Skoro tak, to zaliczenie ww. wydatków do kosztów uzyskania przychodów nie powinno budzić wątpliwości.

Tymczasem organy skarbowe stosują w tych przypadkach absurdalny i zupełnie nielogiczny sposób rozumowania oparty na stwierdzeniu, że skoro zgodnie z art. 12 ust. 4 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (zwanej dalej u.p.d.p.) wartości otrzymane na utworzenie lub powiększenie kapitału zakładowego nie są zaliczane do przychodów podatkowych, to także wydatki związane z pozyskaniem tych wartości przez spółkę nie mogą być zaliczane do kosztów uzyskania przychodów spółki. Organy podatkowe argumentują również, że art. 7 ust. 3 pkt 1 i 3 u.p.d.p. stanowi, że przy ustalaniu dochodu stanowiącego podstawę opodatkowania nie uwzględnia się kosztów uzyskania przychodów ze źródeł przychodów, jeśli dochody z tych źródeł nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym lub są wolne od podatku. Przez analogię – jak twierdzą organy podatkowe – zasada ta ma także zastosowanie do takich przysporzeń, których ustawodawca nie zalicza do przychodów podlegających opodatkowaniu.

Tak sformułowane stanowisko organów podatkowych jest niezrozumiałe z kilku podstawowych powodów:

1. Jak stanowi ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych (art. 15 ust. 1 u.p.d.p.), „Kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1”. Jeśli zatem określony wydatek nie został wyłączony z kategorii kosztów uzyskania przychodów na podstawie art. 16 u.p.d.p. (a w treści art. 16 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnym nie sposób znaleźć wyłączenia kosztów związanych z podwyższeniem kapitału zakładowego), to winien być w dalszej kolejności oceniany przez pryzmat celu jego poniesienia, tj. czy został on poniesiony w celu osiągnięcia przychodów, w celu zachowania źródła przychodów, czy też jego zabezpieczenia. Jak wskazuje na to doktryna oraz praktyka sądów administracyjnych, możliwość zaliczenia konkretnego wydatku do kategorii kosztów uzyskania przychodów uzależniona jest od powiązania poniesionego wydatku z działalnością gospodarczą podatnika, który zalicza ten wydatek do kosztów, istnienia bezpośredniego lub nawet tylko potencjalnego związku przyczynowego między wydatkiem a uzyskanym przychodem oraz właściwego udokumentowania tego wydatku, przy czym przesłanki te muszą być spełnione łącznie. Oznacza to, że określony wydatek powinien okazać się dla uzyskania przychodów niezbędny, a przynajmniej pożyteczny w sensie potencjalnej możliwości (wpływu) na wygenerowanie przychodów.

2. Wbrew twierdzeniom organów podatkowych wydatki poniesione w związku z podwyższeniem kapitału zakładowego spółki winny być w aspekcie kosztowym odnoszone nie do kwot bezpośrednio powiększających kapitał (które z mocy art. 12 ust. 4 pkt 4 u.p.d.p. nie stanowią przychodów podatkowych), a do przychodów uzyskiwanych z działalności gospodarczej finansowanej tym kapitałem. Art. 15 ust. 1 u.p.d.p. – podstawowy w zakresie kosztów uzyskania przychodów – dotyczy bowiem kosztów uzyskania przychodów z działalności gospodarczej podmiotu, a nie z innych przychodów (np. wynikających z faktu podwyższenia kapitału zakładowego podmiotu), które nie mają takiego charakteru. Te ostatnie nie są wynikiem bezpośredniej działalności spółki, ale formą jej dofinansowania przez podmioty trzecie (wspólników obecnych lub nowych).

Podkreślić przy tym należy, że podwyższenie kapitału w spółce nie jest nigdy dla spółki celem samym w sobie (środki z podwyższenia kapita...