Nie(wesołe) jest życie staruszka

Interpelacja nr 2180 do ministra pracy i polityki społecznej w sprawie pogarszającej się sytuacji materialnej rencistów i emerytów

Szanowna Pani Minister! Z moich obserwacji, relacji interesantów zgłaszających się do mojego biura poselskiego, a także z doniesień medialnych, wynika, że sytuacja materialna emerytów i rencistów w ostatnim czasie staje się coraz trudniejsza. Coraz częściej zgłaszają się do mnie emeryci, którzy otrzymują świadczenia na poziomie 500 zł miesięcznie. Te nad wyraz skąpe środki nie wystarczają na opłacenie rosnących kosztów utrzymania i nawet najbardziej skromne życie. Emeryci zaciągają coraz większe długi - wielu z nich z oczywistych względów nie jest w stanie na bieżąco opłacać czynszu za mieszkania, kupować niezbędnych leków.

Trzeba podkreślić, że w przeciwieństwie do sporej części naszego społeczeństwa ta właśnie grupa społeczna - emeryci i renciści, których dziś jest w Polsce ok. 7 mln - najmniej skorzystała na wejściu Polski do Unii Europejskiej. Można nawet pokusić się o stwierdzenie, że ta grupa społeczna wręcz straciła na integracji Polski z UE. Wzrost świadczeń rentowych i emerytalnych jest bowiem zdecydowanie mniejszy od wzrostu kosztów utrzymania - drożejąca żywność, ceny energii elektrycznej i gazu, które wzrosły o kilkadziesiąt procent, powodują, że wielu rencistów i emerytów żyje dziś znacznie poniżej minimum socjalnego.

Powyższe sprawia, że przejście na emeryturę wielu naszym rodakom kojarzy się z ogromnymi problemami i ubóstwem. A przecież czas emerytury winien być czasem zasłużonego odpoczynku po wieloletniej, ciężkiej pracy, a nie czasem walki o przetrwanie, jak to ma miejsce dzisiaj. Renciści i emeryci dodatkowo niepokojeni są coraz to nowymi doniesieniami medialnymi. Szczególnie niepokojące są zwłaszcza te ostatnie mówiące o ponad 300 mld zł deficytu w budżecie ZUS, co oznacza, że w najbliższych 5 latach ZUS może mieć problemy z wypłatą rent i emerytur nawet na tym tak bardzo niskim poziomie.

Problem jest zatem ogromny, a rozwiązań nie widać. Sytuacja sama się przecież nie uzdrowi - liczba pracujących i odprowadzających składki na ubezpieczenia społeczne Polaków stale spada, zaś liczba rencistów i emerytów wzrasta. Dziś w Polsce pracuje zaledwie 55% Polaków w wieku produkcyjnym, tym samym na jednego emeryta przypada zaledwie czterech pracujących. Dodatkowym niepokojem napawa fakt, że wskaźnik zatrudnienia osób w wieku 55-64 lata w Polsce jest najniższy w skali całej UE - w Polsce jest to zaledwie nieco ponad 28% przy średniej unijnej na poziomie ponad 43%. Jeżeli ta tendencja utrzyma się, to przyszłość będzie jeszcze bardziej ponura - oblicza się, że w 2030 r. na jednego emeryta przypadać będzie tylko dwóch pracujących. Ile wówczas wynosić będzie najniższa emerytura? Czy będzie to 20% średniego wynagrodzenia w kraju, czy już tylko 10% tej stawki?

Dodatkowym problemem do rozwiązania jest konieczność zmiany w przepisach prawa ubezpieczeń społecznych podyktowana orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego (P10/07). Trybunał uznał w nim za niekonstytucyjne przepisy różnicujące wiek emerytalny kobiet i mężczyzn. Do dziś jednak nie znamy precyzyjnych planów rządu w tym zakresie.

Powyższe rozważania wskazują, że reforma, a wręcz gruntowna rewizja prawa ubezpieczeń społecznych, nie jest już tylko ambitnym zadaniem. To sprawa paląca i konieczna do realizacji. Nowy system ubezpieczeń społecznych, związany być może z demonopolizacją ZUS, musi także spowodować znaczne uproszczenie sposobu naliczania emerytury - ten skomplikowany dziś proces sprawia, że emeryci nie są w stanie skontrolować, czy wysokość ich świadczenia została naliczona prawidłowo, stąd ogrom wniosków w tej sprawie kierowanych do oddziałów ZUS.

Przy systemowym rozwiązywaniu problemów ubezpieczeń społecznych, z korzyścią dla pokoleń, które na emeryturę przechodzić będą za kilkanaście i kilkadziesiąt lat, nie można jednak zapominać o tych naszych rodakach, którzy już dziś pozostają na skromnym „garnuszku” ZUS. Właśnie w trosce o nich, zwłaszcza tych, którzy otrzymują dziś najniższe emerytury, rząd PiS w poprzedniej kadencji Sejmu, przyjął dwa zasadnicze rozwiązania.

Pierwsze z nich dotyczy zmiany sposobu corocznej waloryzacji rent i emerytur. Na podstawie ustawy przyjętej w poprzedniej kadencji Sejmu w dniu 7 września 2007 r. od marca br. renty i emerytury będą podwyższane nie tylko o wskaźnik inflacji, który nie zawsze oddaje faktycznego wzrostu kosztów utrzymania, ale także co najmniej o 20% realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia.

Niemniej ważnym rozwiązaniem przyjętym w ww. ustawie jest likwidacja tzw. starego portfela, czyli niesprawiedliwych różnic w naliczaniu wysokości rent i emerytur dla tych świadczeniobiorców, którzy przeszli na rentę lub emeryturę w latach 1993-1998. Wejście w życie ww. ustawy spowodowało, że również w ich przypadku kwota bazowa wynosi 100% przeciętnego wynagrodzenia.

Wsparciem dla najmniej uposażonych emerytów i rencistów była także w ub.r. jednorazowa pomoc finansowa w wysokości od 140 zł do 420 zł, którą wypłacono ponad 6,5 mln osobom. Z myślą o najuboższych emerytach i rencistach Klub Parlamentarny PiS złożył w obecnej kadencji Sejmu do laski marszałkowskiej projekt ustawy zakładający, że osoby otrzymujące świadczenia mniejsze niż 800 zł otrzymywałyby corocznie, w październiku, 600 zł nieopodatkowanego dodatku. Dodatek taki dla osób pobierających nieco wyższe emerytury - do 1000 zł i do 1300 zł - wynosiłby odpowiednio 400 zł i 200 zł. Czekamy na poddanie projektu pod obrady Sejmu, licząc, że zarówno Pani Minister, jak i klub PO poprze proponowane rozwiązania.

Całość wyżej zarysowanych rozważań dotyczących sytuacji rencistów i emerytów pokazuje, że problem reformy systemu ubezpieczeń społecznych, ale i bieżącej pomocy dla naszych skandalicznie nisko uposażonych seniorów, jest problemem najważniejszym, którego rozwiązanie leży w interesie każdego obywatela naszego państwa.

W związku z powyższym uprzejmie proszę Panią Minister o udzielenie odpowiedzi na następujące pytania:

1. Czy prawdziwe są doniesienia o tak olbrzymim deficycie w budżecie ZUS, sięgającym ponad 300 mld zł?

2. Jakie działania zamierza podjąć Rada Ministrów, w tym w szczególności kierowany przez Panią Minister resort, w celu poprawy systemu ubezpieczeń społecznych?

3. Czy w kierowanym przez Panią resorcie dokonano wyliczeń, o ile wzrost wynagrodzeń w budżetówce, ten postulowany i obiecany, a także ten już wprowadzony, przełoży się na zwiększenie składek na ubezpieczenia społeczne i poprawi kondycję budżetu ZUS?

3. Czy projekt KP PiS dotyczący corocznych wypłat jednorazowych dodatków dla emerytów i rencistów może liczyć na Pani przychylność, a tym samym czy emeryci i renciści mog...