Podatek odroczony w księgach rachunkowych

Do podstawowych zasad rachunkowości związanych z wyceną aktywów i pasywów oraz ustaleniem wyniku finansowego należą między innymi zasada memoriału, współmierności przychodów i kosztów oraz zasada ostrożności. Zastosowanie tych zasad pozwala na przedstawienie rzetelnego obrazu sytuacji majątkowej i finansowej oraz wyniku finansowego jednostki.

Dla ustalenia wysokości zobowiązania z tytułu podatku dochodowego nie wystarczy tylko zastosowanie zasad z ustawy o rachunkowości. Niezbędne jest również ustalenie zasady wyceny zgodnie z ustawą o podatku dochodowym. W związku z tym zasada memoriału przy niektórych operacjach kosztowych i przychodowych w prawie podatkowym zastąpiona jest zasadą kasową. Zasada ostrożnej wyceny nie jest uwzględniana a zasada współmierności jest realizowana według odmiennego zakresu. 

Różnice w wycenie

Rozbieżności pomiędzy prawem podatkowym a bilansowym prowadzą do powstania różnic w wycenie pozycji aktywów i pasywów oraz ustalaniu wyniku finansowego, a tym samym do konieczności ustalenia podatku odroczonego.

Zgodnie z art. 37 ustawy o rachunkowości jednostki zobowiązane są do ustalenia aktywów i rezerw z tytułu podatku odroczonego na przejściowe różnice pomiędzy wykazaną w księgach rachunkowych wartością aktywów i pasywów a ich wartością podatkową oraz stratą podatkową możliwą do odliczenia w przyszłości. Zaznaczmy, że w myśl art. 37 ust 10 jednostka niepodlegająca obowiązkowi badania i ogłaszania sprawozdania finansowego może odstąpić od ustalania podatku odroczonego, o ile rezygnacja zostanie zapisana w polityce rachunkowości, zatwierdzona przez kierownika jednostki i wykazana we wprowadzeniu do sprawozdania finansowego.

Ustalenie aktywów i rezerw

Ustalenie aktywów i rezerw z tytułu podatku odroczonego polega na porównaniu wartości bilansowej i podatkowej aktywów i pasywów a następnie ustaleniu różnic pomiędzy nimi oraz określeniu, które z tych różnic są przejściowe a które stałe. Tylko dla różnic przejściowych ustalamy podatek odroczony.

Wartość bilansowa i podatkowa

Wartość bilansowa składników aktywów i pasywów to wartość ustalona zgodnie z zasadami rachunkowości, a konkretnie z rozdziałem 4 ustawy, dotyczącym wyceny aktywów i pasywów oraz ustalaniu wyniku finansowego. Wartość podatkowa aktywów zaś to kwota wpływająca na pomniejszenie podstawy opodatkowania w przypadku uzyskania z nich, w sposób bezpośredni lub pośredni korzyści ekonomicznych. Wartość podatkowa pasywów to wartość księgowa pomniejszona o kwoty, które w przyszłości pomniejszą podstawę opodatkowania.

Różnice stałe i przejściowe

Pomiędzy wynikiem finansowym brutto a podstawą opodatkowania może powstać różnica, która może być mieć charakter stały lub przejściowy. Różnica stała powstaje pomiędzy wynikiem finansowym brutto a podstawą opodatkowania podatkiem dochodowym w danym okresie sprawozdawczym i istnieje w okresach następnych. Różnica stała ma charakter nieodwracalny. Różnicami stałymi są np. koszty naliczone zgodnie z prawem bilansowym, a nie podatkowym takie jak wpłaty na PFRON, odsetki od zobowiązań budżetowych, przychody ujęte w księgach rachunkowych, a niebędące przychodami podatkowymi - np. rozwiązanie rezerw.

Jeżeli różnice, które powstały pomiędzy wynikiem finansowym brutto a podstawą opodatkowanie podatkiem dochodowym zostaną w następnych okresach odwrócone, są różnicami przejściowymi. Różnice przejściowe powstają na skutek odmiennego uznania momentu osiągnięcia przychodu lub poniesienia kosztu zgodnie z prawem bilansowym i prawem podatkowym. Skutki wyliczenia podatku dochodowego w bieżącym okresie zostaną odwrócone w przyszłych okresach i przy niezmienionej stawce podatku dochodowego nie wpłyną na kwotę podatku dochodowego.

Dla prawidłowego ustalenia podstawy opodatkowania kluczowe znaczenie ma wyodrębnienie trwałych i przejściowych różnic, albowiem pozwoli to na ustalenie kwoty podatku dochodowego w kwocie bieżącej i odroczonej w postaci albo rezerwy z tytułu podatku dochodowego do zapłacenia w kolejnych okresach albo aktywów z tytułu odroczonego podatku dochodowego do zwrotu w kolejnych okresach sprawozdawczych.

Różnice dodatnie i ujemne

Różnice przejściowe powstają pomiędzy wartością bilansową danego składnika aktywów lub pasywów a jego wartością podatkową. Krajowy Standard Rachunkowości nr 2 oraz MSR 12, biorąc pod uwagę skutki podatkowe, dzielą różnice przejściowe na dodatnie i ujemne. Dodatnie różnice przejściowe powodują zwiększenie podstawy opodatkowania w przyszłych okresach sprawozdawczych, poprzez zrealizowanie wartości bilansowej składnika aktywów albo rozliczenie składnika pasywów. Dodatnie różnice przejściowych powodują naliczenie rezerwy z tytułu odroczonego podatku dochodowego. Przykładem powstania dodatnich różnic przejściowych jest dłuższy okres naliczenia amortyzacji dla celów bilansowych niż podatkowych.

Przykład

Jednostka w grudniu 2010 roku nabyła budynek o wartości początkowej 600.000 zł., zaliczając go do środków trwałych. Dla celów bilansowych budynek jest amortyzowany metodą liniową według stawki 2 %. Dla celów podatkowych budynek również amortyzowany jest metodą liniową, ale według stawki 2,5%.
Na koniec 2011 roku wartość budynku wyniesie:

  • wartość bilansowa: 588.000
  • wartość podatkowa: 585.000
  • dodatnia różnica przejściowa: 3.000

Ujemne różnice przejściowe spowodują natomiast pomniejszenie podstawy opodatkowania w przyszłych okresach sprawozdawczych, co będzie spowodowane zrealizowaniem wartości bilansowej aktywów lub rozliczeniem składnika pasywów, powodując utworzenie aktywów z tytułu odroczonego podatku dochodowego. Przykładem powstania ujemnych różnic przejściowych jest naliczenie rezerwy na nagrody jubileuszowej.

Przykład
Zgodnie z regulaminem pracy w jednostce wypłacane są nagrody jubileuszowe. W roku 2011 w jednostce utworzono rezerwę na wypłatę nagród jubileuszowych w wysokości 10.000 zł.

  • wartość bilansowa: 10.000
  • wartość podatkowa: 0
  • ujemna różnica przejściowa: 10.000

 

Przykład wyliczenia podatku odroczonego
Założenia
1. Spółka nie uregulowała w terminie zobowiązania na kwotę 30.000 zł i naliczyła odsetki od zobowiązań na kwotę 2.000 zł
2. Spółka zakupiła towary od kontrahenta zagranicznego za 10.000 euro , średni kurs NBP na dzień 9.12.2011 roku wynosił 4,5195. Średni kurs na dzień bilansowy wynosił 4,4168 zł.
3. Spółka dokonała przeszacowania wartości materiałów do cen rynkowych, zmniejszając wartość z 30.000 zł do 20.000 zł.
4. Spółka dokonała aktualizacji wyceny krótkoterminowych papierów wartościowych, zwiększając ich wartość z 10.000 zł do 14.000 zł. ( wycena przez wynik finansowy).
5. Jednostka w grudniu 2010 roku nabyła budynek o wartości początkowej 600.000 zł., zaliczając go do środków trwałych. Dla celów bilansowych budynek jest amortyzowany metodą liniową według stawki 2 %. Dla celów podatkowych budynek również ...

DOSTĘP DO PEŁNEJ TREŚCI SERWISU WWW.PODATKI.BIZ JEST BEZPŁATNY
WYMAGANE JEST JEDNAK ZALOGOWANIE DO SERWISU.
UŻYTKOWNICY ZALOGOWANI MOGĄ RÓWNIEŻ DODAWAĆ KOMENTARZE.

Jeżeli jeszcze nie jesteś zarejestrowany, zapraszamy do wypełnienia krótkiego formularza rejestracyjnego.

REJESTRACJA

dla nowych użytkowników

LOGOWANIE

dla użytkowników podatki.biz

Zapomniałem hasła | Problemy z logowaniem

DLACZEGO WARTO SIĘ ZAREJESTROWAĆ DO SERWISU PODATKI.BIZ?

Otrzymujesz całkowicie bezpłatny stały dostęp do wielu informacji, między innymi do:

  • ujednolicanych na bieżąco aktów prawnych (podatki, ubezpieczenia społeczne i działalność gospodarcza)
  • narzędzi: powiadamiania o nowych przepisach, zmianach w przepisach i terminach
  • kalkulatorów i baz danych
  • działów tematycznych zawierających pogłębione informacje na interesujące Cię tematy; omówienia, odpowiedzi na najczęściej pojawiające się pytania
  • strony osobistej, na której znajdziesz aktualne informacje przeznaczone dla osoby o Twoim profilu zawodowym. Dodatkowo będziesz mógł edytować własną listę zakładek w celu szybszego docierania do szczegółowej informacji
  • newslettera informującego regularnie o wydarzeniach związanych z podatkami i działalnością gospodarczą

Czas rejestracji - ok. 1 min

Uwaga

Podczas rejestracji nie zbieramy żadnych szczegółowych danych personalnych i teleadresowych. W każdej chwili możecie usunąć trwale i bezpowrotnie dane dotyczące Waszego konta. Przed rejestracją prosimy o zapoznanie się z regulaminem »