Przejęcie i połączenie spółek kapitałowych

Proces łączenia się podmiotów prawa handlowego może dotyczyć spółek o tożsamej formie prawnej; w konsekwencji dochodzi do znacznej kapitalizacji funduszy pozostających w ich dyspozycji. Tę właśnie cechę wykazują łączenia się spółek kapitałowych pomiędzy sobą.

Spółką kapitałową jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością i spółka akcyjna. Unormowania dotyczące łączenia się spółek kapitałowych zamieszczono w Ustawie z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych. Pozostają one zgodne z III Dyrektywą Rady Unii Europejskiej z 9 października 1978 r. o łączeniu się spółek. Oprócz postanowień dotyczących samego łączenia się spółek handlowych, we wspomnianym kodeksie ustawodawca uregulował również ochronę wspólników, wierzycieli łączących się spółek oraz odpowiedzialność osób uczestniczących w postępowaniu łączeniowym. Obecnie spółki kapitałowe mogą łączyć się zarówno pomiędzy sobą, jak i ze spółkami osobowymi.

Ustawodawca wprowadził zakaz łączenia się spółek, z których choć jedna pozostaje w likwidacji. Warunkiem wyłączenia przytoczonego zakazu jest brak wystąpienia procesu podziału majątku spółki pomiędzy wspólników. Wydanie postanowienia przez sąd o ogłoszeniu upadłości spółki również wyłącza zdolność łączeniową spółki. Istnieje możliwość odzyskania tej zdolności przez spółkę w przypadku uchylenia lub umorzenia postępowania upadłościowego.

Wyróżniamy dwa sposoby łączenia spółek handlowych:

a) fuzje,

b) inkorporacje.

W pierwszym przypadku mamy do czynienia z powstaniem nowego podmiotu w miejsce poprzednio istniejących co najmniej dwóch spółek. Następuje to poprzez zawiązanie nowej spółki, na którą przechodzi majątek wszystkich łączących się spółek za udziały lub akcje. Wspólnicy podmiotów przestających istnieć nie otrzymują ekwiwalentu pieniężnego za wniesiony majątek do nowej spółki.

W drugim przypadku mamy do czynienia z przejęciem co najmniej jednego podmiotu przez podmiot odrębny, w wyniku czego jedynie spółka przejmowana przestaje istnieć. Następuje tu przeniesienie całego majątku jednej spółki do innej w zamian za udziały lub akcje, które spółka przejmująca daje wspólnikom spółki przejmowanej. Wspólnicy inkorporowanych spółek lub spółki nie otrzymują za przekazany majątek ekwiwalentu w formie pieniężnej, lecz w formie udziałów luk akcji spółki inkorporującej.

Podczas łączenia się spółek kapitałowych może dojść do trudności w proporcjonalnym oszacowaniu wartości udziałów czy akcji nowo zawiązanej spółki, mających przypaść wspólnikom spółek biorących udział w opisanym procesie. Może zaistnieć sytuacja wystąpienia różnic pomiędzy wartością nominalną udziałów lub akcji posiadanych przez wspólników a wartością udziałów czy akcji przyznanych im w spółce powstałej w wyniku fuzji czy w spółce przejmującej. Powstałe dysproporcje wyrównuje się poprzez uiszczenie dopłat w gotówce.

Wykazanie, w przypadku inkorporacji, znacznie niższej wartości udziałów posiadanych przez wspólników podmiotów przestających istnieć wiąże się z dokonaniem dopłat w wysokości do 10% wartości bilansowej przyznanych udziałów lub akcji spółki. Wartość bilansowa spółki przejmującej powinna być określona na podstawie oświadczenia o stanie księgowym spółki w dniu poprzedzającym złożenie wniosku o ogłoszeniu planu połączenia.

W przypadku fuzji dopłaty na rzecz nowo powstałej spółki nie mogą przewyższać 10% wartości nominalnej przyznanych udziałów lub akcji tej spółki.

Podobna sytuacja zachodzi w przypadku, gdy wartość udziałów posiadanych przez wspólników podmiotów przestających istnieć jest wyższa od przyznanych im udziałów lub akcji spółki. Dokonanie dopłat na rzecz tych osób odbywa się zgodnie z przedstawionymi powyżej progami wartości. Spółka przejmująca w wyniku inkorporacji dokonuje dopłat z zysku bądź z kapitału zapasowego.

W konsekwencji procesu łączenia się spółek kapitałowych może dojść do sytuacji, w której spółka lub spółki łączące się posiadają udziały lub akcje w spółkach biorących w nim udział. Co do zasady ustawodawca przewiduje w art. 200 § 1 K.s.h. zakaz nabywania własnych udziałów przez spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, w stosunku do spółki akcyjnej zakaz nabywania własnych akcji został wyrażony w art. 362 § 1 K.s.h.

W sytuacji łączenia się spółek kapitałowych zabrania się obejmowania przez spółkę inkorporującą własnych udziałów lub akcji za udziały lub akcje, które posiada w spółce inkorporowanej oraz za własne udziały lub akcje spółki inkorporowanej. Przewidziano tu dwie odmienne sytuacje. Pierwsza ma miejsce, gdy spółka inkorporująca jest wspólnikiem lub akcjonariuszem spółki inkorporowanej. Druga natomiast wystąpi, gdy spółka inkorporowana posiada swoje własne udziały lub akcje.

W celu ochrony rozszerzonego zakazu obejmowania własnych udziałów lub akcji przez spółkę kapitałową w przypadku inkorporacji ustawodawca w art. 514 § 2 K.s.h. objął zakazem również objęcie udziałów lub akcji własnych przez osoby działające we własnym imieniu, lecz na rachunek spółki inkorporującej bądź spółki inkorporowanej. Sytuacja, o której wspomina powołany przepis, to działanie w ramach umowy brokerskiej bądź zlecenia nabycia lub zbycia papierów wartościowych.

Łączenie się spółek kapitałowych, podobnie jak osobowych, można podzielić na trzy fazy:

a) wstępną

b) decyzyjną

c) rejestracyjną, zwaną również finalną.

Faza wstępna

Faza wstępna obejmuje:

- sporządzenie planu połączenia,

- sporządzenie stosownych załączników do planu,

- zgłoszenie planu połączenia do rejestru,

- ogłoszenie planu połączenia,

- przygotowanie sprawozdania uzasadniającego połączenie,

- poddanie planu badaniu przez biegłego,

- udostępnienie dokumentów połączeniowych i zawiadomienie wspólników.

Zgodnie z art. 498 K.s.h. plan połączenia spółek wymaga pisemnego uzgodnienia między łączącymi się spółkami. Wydaje się, że charakter prawny planu połączenia nie ma cech zobowiązania wzajemnego łączących się spółek. Faktycznie jego zawarcie wymaga uzgodnienia pomiędzy spółkami, ale ma on cechy swoistego porozumienia a nie przyrzeczenia złożenia w przyszłości oświadczenia woli wywołującego skutek prawny. Istnieje tylko taka możliwość a nie obowiązek. Należy podkreślić, iż plan połączenia ma przedstawić niezbędne informacje dla wspólników czy akcjonariuszy, pomocne przy podjęciu decyzji w kolejnej fazie łączenia się spółek. Przed podpisaniem planu można podejmować czynności zmierzające do ustalenia wartości majątku spółki, negocjacje w sprawie zmian umów lub statutów. Wszystkie kolejne czynności przygotowawcze dokonuje się w oparciu o przygotowany plan połączenia.

Zarządy łączących się spółek sporządzają plan połączenia w formie pisemnej pod rygorem dowodowym. Uzgodniony dokument nie wymaga konsultacji czy nawet przedstawienia wspólnikom spółek. Pomimo braku takiego obowiązku, co do zasady, przed oficjalnym ogłoszeniem planu czy wykonaniem uprawnienia w zakresie jego przeglądania nie można przychylić się do akceptacji sytuacji, w której udziałowców czy akcjonariuszy pozbawia się uczestniczenia w pracach przy jego tworzeniu. Należy zdecydowanie negatywnie odnieść się do sytuacji, w której zarządy spółek niejako na końcu informowałyby właścicieli o podjęciu prac nad łączeniem się spółek. Dość rozsądnym rozwiązaniem wydaje się uzależnienie podjęcia prac nad planem od uchwały rady nadzorczej czy wręcz zgromadzenia wspólników. Stosowny zapis powinni wspólnicy spółek umieścić w umowach (statutach spółek).

Ustawodawca w art. 499 K.s.h. enumeratywnie wylicza podstawowe elementy planu połączenia oraz wskazuje niezbędne załączniki do niego. Plan połączenia spółek kapitałowych powinien zawierać:

1. typ, firmę i siedzibę każdej z łączących się spółek, sposób łączenia, a w przypadku połączenia przez zawiązanie nowej spółki również typ, firmę i siedzibę tej spółki,

2. stosunek wymiany udziałów lub akcji spółki inkorporowanej bądź spółek łączących się przez zawiązanie nowej spółki do udziałów lub akcji spółki inkorporującej bądź spółki nowo zawiązanej i wysokość ewentualnych dopłat,

3. zasady dotyczące przyznania udziałów lub akcji w spółce inkorporującej bądź w spółce nowo zawiązanej,

4. dzień, od którego posiadanie udziałów lub akcji uprawnia do uczestnictwa w zysku spółki inkorporującej bądź spółki nowo zawiązanej,

5. prawa przyznane przez spółkę inkorporującą bądź spółkę nowo zawiązaną wspólnikom oraz osobom szczególnie uprawnionym w spółce inkorporowanej bądź w spółkach łączących się przez zawiązanie nowej spółki

6. szczególne korzyści dla członków organów łączących się spółek a także innych osób uczestniczących w połączeniu, jeżeli takie zostały przyznane.

Zarówno składniki planu połączenia, jak i załączniki mogą zostać poszerzone o dodatkowe elementy uzależnione od decyzji łączących się spółek. Załączniki do planu połączenia się spółek kapitałowych obligatoryjnie składają się z:

1. projektu uchwał o połączeniu spółek,

2. projektu zmian umowy albo statutu spółki inkorporującej bądź projektu umowy albo statutu spółki nowo zawiązanej,

3. ustaleń wartości majątku spółki inkorporowanej bądź spółek łączących się przez zawiązanie nowej spółki na określony dzień w miesiącu poprzedzającym złożenie wniosku o ogłoszenie planu połączenia,

4. oświadczenia zawierającego informację o stanie księgowym spółki, sporządzonego dla celów połączenia na okre...

DOSTĘP DO PEŁNEJ TREŚCI SERWISU WWW.PODATKI.BIZ JEST BEZPŁATNY
WYMAGANE JEST JEDNAK ZALOGOWANIE DO SERWISU.
UŻYTKOWNICY ZALOGOWANI MOGĄ RÓWNIEŻ DODAWAĆ KOMENTARZE.

Jeżeli jeszcze nie jesteś zarejestrowany, zapraszamy do wypełnienia krótkiego formularza rejestracyjnego.

REJESTRACJA

dla nowych użytkowników

LOGOWANIE

dla użytkowników podatki.biz

Zapomniałem hasła | Problemy z logowaniem

DLACZEGO WARTO SIĘ ZAREJESTROWAĆ DO SERWISU PODATKI.BIZ?

Otrzymujesz całkowicie bezpłatny stały dostęp do wielu informacji, między innymi do:

  • ujednolicanych na bieżąco aktów prawnych (podatki, ubezpieczenia społeczne i działalność gospodarcza)
  • narzędzi: powiadamiania o nowych przepisach, zmianach w przepisach i terminach
  • kalkulatorów i baz danych
  • działów tematycznych zawierających pogłębione informacje na interesujące Cię tematy; omówienia, odpowiedzi na najczęściej pojawiające się pytania
  • strony osobistej, na której znajdziesz aktualne informacje przeznaczone dla osoby o Twoim profilu zawodowym. Dodatkowo będziesz mógł edytować własną listę zakładek w celu szybszego docierania do szczegółowej informacji
  • newslettera informującego regularnie o wydarzeniach związanych z podatkami i działalnością gospodarczą

Czas rejestracji - ok. 1 min

Uwaga

Podczas rejestracji nie zbieramy żadnych szczegółowych danych personalnych i teleadresowych. W każdej chwili możecie usunąć trwale i bezpowrotnie dane dotyczące Waszego konta. Przed rejestracją prosimy o zapoznanie się z regulaminem »