W Sądzie Najwyższym o badaniach rencistów

26 stycznia 2006 r. odbędzie się posiedzenie Sądu Najwyższego - Izby Pracy, Ubezpieczeń Społecznychi Spraw Publicznych, który ma podjąć uchwałę w sprawie istotnej dla osób, które od wielu lat są rencistami. SN odpowie na pytanie RPO - "Czy dopuszczalne jest kwestionowanie przez organ rentowy niezdolności do pracy osoby, która przed 1 września 1997 r. była nieprzerwanie od dziesięciu lat inwalidą i z tego tytułu pobierała rentę?"

Ze względu na fakt, że sprawa dotyczy bardzo wielu osób, publikujemy treść wniosku Rzecznika.

Wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich o podjęcie uchwały mającej na celu wyjaśnienie ujawnionych w orzecznictwie rozbieżności w wykładni prawa.

Na podstawie art. 60 § 2 ustawy z dnia 23 listopada 2002 r. o Sądzie Najwyższym (Dz.U. Nr 240, poz. 2052 ze zm.) i art. 16 ust. 2 pkt 4 ustawy z dnia 15  lipca 1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich (Dz.U. z 2001 r. Nr 14, poz. 147) wnoszę o rozstrzygnięcie:

„Czy dopuszczalne jest kwestionowanie przez organ rentowy niezdolności do pracy osoby, która przed 1 września 1997 r. była nieprzerwanie od dziesięciu lat inwalidą i z tego tytułu pobierała rentę?”

Uzasadnienie

W wyroku z dnia 11 maja 2005 r. (III UK 29/05), (niepubl.) Sąd Najwyższy zajął stanowisko, że dopuszczalne jest kwestionowanie przez organ rentowy niezdolności do pracy osoby, która przed 1 września 1997 r. była nieprzerwanie od dziesięciu lat inwalidą i z tego tytułu pobierała rentę, a zmiana stanu prawnego od dnia 1 września 1997 r. nie stoi na przeszkodzie do przeprowadzania badań kontrolnych takich osób. Sąd Najwyższy stwierdził, że na organie rentowym spoczywa ustawowy obowiązek aktualizacji „na przyszłość” prawa do świadczeń rentowych z tytułu niezdolności do pracy, obejmujący również te zaistniałe w przeszłości stany faktyczne, będące podstawą dla ustalenia prawa do świadczenia rentowego z tytułu niezdolności do pracy, które nie mają charakteru „zamkniętego”, skoro zmianie ulega „stopień niezdolności do pracy” ubezpieczonego, stanowiący jedną z istotnych przesłanek ustawowych warunkujących prawo do renty (art. 107 w  związku z art. 101 pkt 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych – Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 ze zm.). Odmienna interpretacja, wykluczająca dopuszczalność aktualizacji prawa do tych świadczeń rentowych z tytułu niezdolności do pracy nabytych przed dniem wejścia w  życie powyższych przepisów, byłaby niezgodna z konstytucyjną zasadą równości (art. 32 ust. 1 Konstytucji RP). Z dniem wejścia w życie ustawy o emeryturach i  rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, czyli począwszy od dnia 1 stycznia 1999 r., obowiązuje ustawowa zasada prawna, zgodnie z którą prawo do świadczeń określonych w tej ustawie ustaje, jeżeli ustanie którykolwiek (sic!) z warunków wymaganych do uzyskania tego prawa (art. 101 pkt 1 tej ustawy). Zasada ta dotyczy także świadczeń uzależnionych od niezdolności do pracy, a w konsekwencji oznacza to, że dopuszczalne jest przeprowadzanie badania lekarskiego na wniosek lub z  urzędu w celu ustalenia w konkretnym wypadku ewentualnej zmiany stopnia niezdolności do pracy, braku tej niezdolności lub jej ponownego powstania (art. 107 tej ustawy).

W związku z powyższym Sąd Najwyższy uznał za nietrafne stanowisko zawarte w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 22 stycznia 2002 r. (II UKN 747/00 – OSNAP z 2003 r. Nr 21, poz. 522), wedle którego nie jest dopuszczalne kwestionowanie przez organ rentowy niezdolności do pracy osoby, która przed 1  września 1997 r. była nieprzerwanie od dziesięciu lat inwalidą i z tego tytułu pobierała rentę, a zmiana stanu prawnego od dnia 1 września 1997 r. nie daje podstaw do przeprowadzenia badań kontrolnych takich osób.

Należy jednak zauważyć, że stanowisko zaprezentowane w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 11 maja 2005 r. (III UK 29/05) jest odmienne od poglądu prawnego w sprawie zachowania prawa do renty inwalidzkiej wypłacanej przynajmniej przez dziesięć lat przed 1 września 1997 r., prezentowanego jednolicie w dotychczasowym orzecznictwie Sądu Najwyższego. I tak w wyroku z dnia 6  września 2000 r. (II UKN 693/99, OSNP z 2002 r. Nr 5, poz. 125) Sąd Najwyższy stwierdził, że zmiana stanu prawnego w zakresie świadczeń wypłacanych z tytułu trwałej lub okresowej niezdolności do pracy (poprzednio – inwalidztwa) dokonana ustawą z dnia 28 czerwca 1996 r. o zmianie niektórych ustaw o zaopatrzeniu emerytalnym i o ubezpieczeniu społecznym (Dz.U. Nr 100, poz. 461) nie oznacza, że podlegają weryfikacji świadczenia dotychczas przyznane i wypłacane, niezależnie od aktualnego stanu zdrowia, jeżeli przepisy gwarantowały je z uwagi na dziesięcioletni okres wypłacania. W wyroku z 17 lipca 1996 r. (II URN 13/96, OSNP z 1997 r. Nr 4, poz. 54) z kolei Sąd Najwyższy stwierdził niedopuszczalność skierowania na badanie kontrolne w podobnej sprawie po 19 latach pobierania renty stosownie do wskazanego postanowienia wymienionego rozporządzenia, nawet w razie stwierdzenia braku inwalidztwa. Podobnie orzekł Sąd Najwyższy w wyroku z  21  września 1995 r. (URN 28/95, OSNP z 1996 r. Nr 7, poz. 105). Oba wyroki powołują się w uzasadnieniu również na poprzedni wyrok z 7 kwietnia 1994 r. (II URN 8/94, OSNP z 1994 r. Nr 1, poz. 13), a ostatni z nich ponadto na jeszcze wcześniejszy wyrok z dnia 23 listopada 1987 r. (II URN 259/87, OSNP z 1989 r. Nr 9, poz. 143).

Zdaniem Rzecznika Praw Obywatelskich powyższe orzeczenia wskazują na jednolity pogląd prezentowany w orzecznictwie w kwestii zakazu kierowania na badania kontrolne po upływie 10 lat pobierania renty inwalidzkiej, ustalonego na podstawie obowiązującego do 31 sierpnia 1997 r. § 29 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Pracy, Płac i Spraw Socjalnych z dnia z dnia 5 sierpnia 1983 r. w sprawie składu komisji lekarskich do spraw inwalidztwa i zatrudnienia, trybu postępowania, trybu kierowania na badania przez te komisje oraz szczegółowych zasad ustalania inwalidztwa (Nr 47, poz. 214 ze zm.). Przepis ten stanowił, że nie wyznacza się terminów badań kontrolnych osób, których inwalidztwo trwa nieprzerwanie ponad dziesięć lat, licząc od daty powstania inwalidztwa.

W wyrokach z d...

DOSTĘP DO PEŁNEJ TREŚCI SERWISU WWW.PODATKI.BIZ JEST BEZPŁATNY
WYMAGANE JEST JEDNAK ZALOGOWANIE DO SERWISU.
UŻYTKOWNICY ZALOGOWANI MOGĄ RÓWNIEŻ DODAWAĆ KOMENTARZE.

Jeżeli jeszcze nie jesteś zarejestrowany, zapraszamy do wypełnienia krótkiego formularza rejestracyjnego.

REJESTRACJA

dla nowych użytkowników

LOGOWANIE

dla użytkowników podatki.biz

Zapomniałem hasła | Problemy z logowaniem

DLACZEGO WARTO SIĘ ZAREJESTROWAĆ DO SERWISU PODATKI.BIZ?

Otrzymujesz całkowicie bezpłatny stały dostęp do wielu informacji, między innymi do:

  • ujednolicanych na bieżąco aktów prawnych (podatki, ubezpieczenia społeczne i działalność gospodarcza)
  • narzędzi: powiadamiania o nowych przepisach, zmianach w przepisach i terminach
  • kalkulatorów i baz danych
  • działów tematycznych zawierających pogłębione informacje na interesujące Cię tematy; omówienia, odpowiedzi na najczęściej pojawiające się pytania
  • strony osobistej, na której znajdziesz aktualne informacje przeznaczone dla osoby o Twoim profilu zawodowym. Dodatkowo będziesz mógł edytować własną listę zakładek w celu szybszego docierania do szczegółowej informacji
  • newslettera informującego regularnie o wydarzeniach związanych z podatkami i działalnością gospodarczą

Czas rejestracji - ok. 1 min

Uwaga

Podczas rejestracji nie zbieramy żadnych szczegółowych danych personalnych i teleadresowych. W każdej chwili możecie usunąć trwale i bezpowrotnie dane dotyczące Waszego konta. Przed rejestracją prosimy o zapoznanie się z regulaminem »