RPO ponownie w sprawie ulgi ZUS dla rozpoczynających działalność gospodarczą

W listopadzie pisaliśmy o wystąpieniu Rzecznika do Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie ulgi ZUS dla rozpoczynających działalność gospodarczą. Opis tego wystąpienia znajduje się tutaj. W odpowiedzi z 27.12.2005 r. Minister poinformował, że zmiany zaadresowane zostały do osób podejmujących i prowadzących działalność gospodarczą, a nie do wszystkich osób prowadzących tzw. pozarolniczą działalność, oraz że wprowadzenie od 1.06.2006 r. zmiany dotyczącej zobowiązania do opłacania pełnych składek z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej przez osoby mające ustalone prawo do renty ma na celu zrównanie pozycji rynkowej rencistów prowadzących działalność gospodarczą z rencistami zatrudnianymi na podstawie umowy o pracę poprzez objęcie obowiązkiem ubezpieczeń społecznych obydwu grup rencistów. Rzecznik uznał, że odpowiedź nie rozwiązuje problemu, i 6.03.2006 r. ponownie wystąpił do ministra. Ponieważ sprawa ma zasadnicze znaczenie dla szerokiego kręgu ubezpieczonych, publikujemy treść wystąpienia, które prezentuje stanowisko nowego Rzecznika Praw Obywatelskich.

Pan Krzysztof Michałkiewicz, Minister Pracy i Polityki Społecznej

Wielce Szanowny Panie Ministrze,

Uprzejmie dziękuję Panu Ministrowi za przekazane w piśmie z dnia 27 grudnia 2005 r. wyjaśnienia w sprawie zróżnicowania zasad opłacania składek na ubezpieczenia społeczne przez osoby prowadzące działalność pozarolniczą. Jednak w świetle napływających do mnie skarg nadesłane wyjaśnienia skłaniają mnie do ponownego zajęcia stanowiska.

W mojej ocenie przeprowadzone w połowie ubiegłego roku zmiany zasad podlegania ubezpieczeniom społecznym nie spełniają kryteriów wynikających z zasad poprawnej legislacji. Przeprowadzone zmiany są bowiem na tyle nieprecyzyjne, że mogą powodować u adresatów tych zmian niepewność co do ich praw i obowiązków. I tak z dniem 24 sierpnia 2005 r. ustawą z dnia 1 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 150, poz. 1248) wprowadzono nowy art. 18a do ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. nr 137, poz. 887 ze zm.).

Z przepisu tego wynika, że z możliwości opłacania składek od niższej podstawy wymiaru (zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia) mogą skorzystać wyłącznie osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych. Poza zakresem podmiotowym art. 18 a pozostały więc osoby wymienione w art. 8 ust. 6 pkt 2, 3 i 4, tj. twórcy i artyści, osoby prowadzące działalność w zakresie wolnego zawodu oraz wspólnicy jednoosobowych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością i wspólnicy spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej.

Druga zmiana ustawy systemowej w kwestii zasad podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym została zawarta w art. 2 pkt 1 lit. b ustawy z dnia 1 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. Nr 169, poz. 1412). Zgodnie z jej postanowieniami, które wejdą w życie 1 czerwca 2006 r., osoby prowadzące pozarolniczą działalność, o której mowa w art. 8 ust. 6 pkt 1, mające ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym do czasu ustalenia prawa do emerytury. Również i w tym przypadku, poza zakresem...