RPO w sprawie badania zasadności zwrotu nadpłaty podatku VAT

Rzecznik Praw Obywatelskich wystąpił (14.03.2007 r.) z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego o stwierdzenie, że art. 87. ust. 2 zdanie drugie ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług jest niezgodny z Konstytucją RP. Poniżej prezentujemy pełną treść wniosku:

Wniosek
Rzecznika Praw Obywatelskich

Na podstawie art. 191 ust. 1 pkt 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483) oraz art. 16 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 15 lipca 1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich (Dz. U. z 2001 r. Nr 14, poz. 147)

wnoszę

 o stwierdzenie, że art. 87 ust. 2 zdanie drugie ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2004 r. Nr 54, poz. 535 ze zm.) jest niezgodny z art. 2, 64 ust. 1 i 2 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP.

UZASADNIENIE

I. Jedną z podstawowych zasad ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług tj. podatku od wartości dodanej - jest zasada jego neutralności. Dla podatników VAT'u wyraża się ona tym, iż poprzez realizację prawa do odliczenia podatku naliczonego od należnego, podatnik nie ponosi faktycznie ciężaru tego podatku. Tym samym prawo do odliczenia podatku naliczonego od należnego, jak również zwrot nadwyżki podatku naliczonego nad należnym, będące wyrazem zasady jego neutralności, powinno być realizowane w rozsądnym terminie.

Art. 86 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług stanowi, że w zakresie w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.

Z kolei art. 87 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług stanowi, iż w sytuacji gdy kwota podatku naliczonego, o której mowa w art. 86 ust. 2, jest w okresie rozliczeniowym wyższa od kwoty podatku należnego, podatnik ma prawo do obniżenia o tę różnicę kwoty podatku należnego za następne okresy lub do zwrotu różnicy na rachunek bankowy.

W myśl art. 86 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług kwotę podatku naliczonego generują następujące czynności, będące źródłami podatku naliczonego:

1) nabycie towarów i usług w kraju - udokumentowane fakturą,
2) dokonanie przedpłaty (zaliczki, zadatku, raty), wiążącej się z powstaniem obowiązku podatkowego - udokumentowane fakturą,
3) dostawa towarów będąca przedmiotem komisu od komitenta na rzecz komisanta - udokumentowane fakturą,
4) nabycie towarów w krajach trzecich i przywóz ich do kraju – udokumentowane dokumentem celnym,
5) nabycie usług z importu (tzw. import usług) - dokumentowane fakturą wewnętrzną,
6) wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów - dokumentowane fakturą wewnętrzną,
7) dostawa towarów, dla podatnikiem jest ich nabywca - dokumentowana fakturą wewnętrzną,
8) zryczałtowany zwrot podatku rolnikom ryczałtowym.

W obowiązującej ustawie o podatku od towarów i usług w przypadku wystąpienia w okresie rozliczeniowym nadwyżki podatku naliczonego nad należnym podatnik każdorazowo - co do całości tej nadwyżki (różnicy) - ma prawo żądać w deklaracji jej zwrotu na swój rachunek bankowy. Ustawodawca w art. 87 ust. 2-6 ustawy o podatku od towarów i usług zróżnicował realizację tego prawa w zakresie terminu, w jakim urząd skarbowy jest zobligowany do dokonania tegoż zwrotu.

I tak zgodnie z przepisem art. 87 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług, będący przedmiotem zaskarżenia, zwrotu różnicy podatku naliczonego nad należnym powinien nastąpić na rachunek bankowy podatnika w banku mającym siedzibę na terytorium kraju wskazanym w zgłoszeniu identyfikacyjnym, w terminie 60 dni od dnia złożenia rozliczenia przez podatnika. Jeżeli zasadność zwrotu wymaga dodatkowego sprawdzenia, naczelnik urzędu skarbowego może przedłużyć ten termin do czasu zakończenia postępowania wyjaśniającego. Jeżeli przeprowadzone postępowanie wyjaśniające potwierdzi zasadność zwrotu, urząd skarbowy przekazuje podatnikowi należną kwotę wraz z odsetkami w wysokości odpowiadającej opłacie prolongacyjnej stosowanej w przypadku odroczenia płatności podatku lub jego rozłożenia na raty.

II. Z art. 64 ust. 1 i 2 Konstytucji RP wynika prawo do wolności majątkowej, mające charakter publicznoprawnego prawa podmiotowego i rozumiane jako prawo jednostki do pozyskiwania i korzystania z dóbr świata zewnętrznego mających wartość ekonomiczną, do zatrzymywania ich dla siebie albo dysponowania na rzecz innych, a także do pozostawiania swoim następcom, zgodnie ze swoją wolą i własnym in...