Organizacje zarządzające prawami autorskimi są podatnikami VAT

Pytanie podatnika: Czy w związku z tym, że Stowarzyszenie obejmuje w zarząd prawa autorskie i prawa pokrewne oraz działając na rzecz autorsko-uprawnionych na zasadzie zbliżonej do pełnomocnika (zarząd powierniczy) zawiera umowy z użytkownikami określające wysokość wynagrodzeń i terminy ich płatności (nie udzielając im licencji, gdyż te otrzymuje użytkownik od producenta lub dystrybutora), a następnie pobiera te wynagrodzenia na rzecz uprawnionych, Stowarzyszenie działa w charakterze podatnika VAT? Innymi słowy, czy w stosunku do umów zawieranych z użytkownikami przez Stowarzyszenie na rzecz twórców, czynności te powinny być traktowane jak usługi własne Stowarzyszenia i powinny stanowić obrót Stowarzyszenia?

ZMIANA INTERPRETACJI INDYWIDUALNEJ

Na podstawie art. 14e § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60, z późn. zm.) Minister Finansów zmienia interpretację indywidualną z dnia 3 grudnia 2008 r. Nr IPPP1-443-1698/08-2/IZ wydaną w imieniu Ministra Finansów przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie dla Stowarzyszenia Filmowców Polskich w Warszawie (NIP 525-12-88-627), w ten sposób, iż stwierdza, że:

• stanowisko Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie jest nieprawidłowe,
• stanowisko Stowarzyszenia Filmowców Polskich jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

Stowarzyszenie Filmowców Polskich w dniu 10 września 2008 r. złożyło do Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie wniosek z dnia 5 września 2008 r. o wydanie interpretacji indywidualnej.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny:

Stowarzyszenie Filmowców Polskich (SFP) działa w oparciu o ustawę prawo o stowarzyszeniach oraz w oparciu o ustawę o prawie autorskim i prawach pokrewnych z 1994 r. i jest organizacją zbiorowego zarządu w rozumieniu tej ustawy. Zakres działania Stowarzyszenia co do zbiorowego zarządu wynika z decyzji Ministra Kultury i Sztuki: DP.041/Z/13/95 z dnia 29 maja 1995 r. i DP/WPA/041/Z/5/98 z dnia 23 października 1998 r., statutu Stowarzyszenia oraz bezpośrednio z przepisów ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Z decyzji Ministra Kultury i Sztuki oraz statutu Stowarzyszenia wynika, iż podstawowym zadaniem statutowym Stowarzyszenia jest zbiorowy zarząd w zakresie praw autorskich do utworów audiowizualnych, na wymienionych w ww. decyzjach polach eksploatacji oraz zbiorowe zarządzanie prawami pokrewnymi przysługującymi producentom utworów audiowizualnych.

Zbiorowy zarząd polega na pośredniczeniu pomiędzy autorsko-uprawnionymi (producenci i twórcy) a użytkownikami praw autorskich w ustalaniu wysokości i ściąganiu wynagrodzeń za korzystanie z utworów i wyjątkowo, w dwóch przypadkach, na świadczeniu przez nich usług licencyjnych na rzecz użytkowników (hotele, operatorzy kablowi). Pośredniczenie to polega na tym, że albo na podstawie stosownej umowy z autorsko uprawnionym (lub organizacją jego reprezentującą - w tym zagraniczną), albo na podstawie upoważnienia ustawowego (połączonego z instytucją negotiorum gestio), Stowarzyszenie obejmuje w zarząd prawa autorskie lub prawa pokrewne konkretnych osób (ale nie nabywa ich do swojego majątku) i na tej samej podstawie Stowarzyszenie nabywa upoważnienie do działania na rzecz tych osób w charakterze pośrednika w kontaktach z użytkownikami ich praw majątkowych.

Następnie działając na rzecz tych osób Stowarzyszenie jako pośrednik/przedstawiciel podpisuje z użytkownikami umowy dotyczące określenia wysokości wynagrodzenia i sposobu jego płatności lub zezwolenia na korzystanie z całego bądź części repertuaru Stowarzyszenia oraz pobiera na rzecz reprezentowanych przez Stowarzyszenie osób wynagrodzenie.

Wynagrodzenie w każdym przypadku należne jest autorsko-uprawnionym i jak wynika z przepisów ustawy - nie może stanowić własności Stowarzyszenia. Następnie w tak zwanym procesie repartycji opartym o szereg szczegółowych kryteriów, zainkasowane na rzecz autorsko-uprawnionych wynagrodzenie ulega podziałowi i jest wypłacane na rachunki konkretnych twórców/producentów. Z kwot wypłacanych na rzecz autorsko-uprawnionych Stowarzyszenie dokonuje potrącenia procentowej kwoty tytułem zwrotu kosztu zbiorowego zarządu.

Wysokie, zdaniem Stowarzyszenia, skomplikowanie rzeczywistości w zakresie wykorzystania praw autorskich oraz masowość tego zjawiska doprowadziła do ukształtowania się pewnych szczególnych konstrukcji, które jednak nie wpływają znacząco na założenia przedstawione powyżej. Z jednej strony różnie może wyglądać forma objęcia praw autorskich lub praw pokrewnych w zarząd przez organizacje zbiorowego zarządzania (w przypadku ww. Stowarzyszenia jest to umowa upoważnienia do zarządzania lub zwykłe pełnomocnictwo, umowa generalna między organizacją zbiorowego zarządzania lub upoważnienie ustawowe) z drugiej strony na różnych zasadach kształtowane są stosunki z użytkownikami praw.

Pewną odrębną kategorią są wynagrodzenia, pobierane i rozdzielane w oparciu o art. 20 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, a więc wynagrodzenia z tzw. czystych nośników, gdzie w ogóle nie występuje kategoria usługi i usługodawcy, a sama opłata ma charakter opłaty quasi administracyjnej o charakterze odszkodowawczym na rzecz całego środowiska twórców.

Niezależnie od wariantów przedstawionych powyżej działalność Stowarzyszenia odpowiada działalności pośrednika/przedstawiciela (a czasem wręcz pełnomocnika) autorsko-uprawnionych. Świadczą o tym nie tylko decyzje Ministra Kultury i Sztuki stanowiące podstawę działania Stowarzyszenia, oraz przepisy ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, ale także umowy powierzenia praw autorskich w zarząd Stowarzyszeniu, które niejednokrotnie przybierają postać klasycznego pełnomocnictwa. Również z instytucji upoważnienia ustawowego, połączonego z instytucją negotiorum gestio, tj. działaniem w cudzym imieniu, bez pełnomocnictwa, w interesie reprezentowanego mocodawcy, wynika iż Stowarzyszenie nigdy nie działa na własną rzecz i zawsze inkasowane przez Stowarzyszenie wynagrodzenie należne jest autorsko-uprawnionym, a nie Stowarzyszeniu.

Na tle wyżej przedstawionego stanu faktycznego powstają następujące pytania w zakresie opodatkowania podatkiem od towarów i usług:

1. Czy w związku z tym, że Stowarzyszenie obejmuje w zarząd prawa autorskie i prawa pokrewne oraz działając na rzecz autorsko-uprawnionych na zasadzie zbliżonej do pełnomocnika (zarząd powierniczy) zawiera umowy z użytkownikami określające wysokość wynagrodzeń i terminy ich płatności (nie udzielając im licencji, gdyż te otrzymuje użytkownik od producenta lub dystrybutora), a następnie pobiera te wynagrodzenia na rzecz uprawnionych, Stowarzyszenie działa w charakterze podatnika VAT? Innymi słowy, czy w stosunku do umów zawieranych z użytkownikami przez Stowarzyszenie na rzecz twórców, czynności te powinny być traktowane jak usługi własne Stowarzyszenia i powinny stanowić obrót Stowarzyszenia?
2. Czy w związku z tym „ że Stowarzyszenie obejmuje w zarząd prawa autorskie i prawa pokrewne oraz działając na rzecz autorsko-uprawnionych na zasadzie zbliżonej do pełnomocnika udziela zezwolenia na korzystanie z tych praw podmiotom trzecim pobierając na rzecz autorsko-uprawnionych stosowne wynagrodzenie, lub dokonuje jedynie inkasa wynagrodzenia, Stowarzyszenie działa w charakterze podatnika VAT? Innymi słowy, czy w stosunku do umów zawieranych z użytkownikami przez Stowarzyszenie na rzecz twórców, usługi licencyjne świadczone przez twórców na rzecz użytkowników powinny być traktowane jak usługi własne Stowarzyszenia i powinny stanowić obrót VAT Stowarzyszenia?
3. Czy w związku z tym, iż wynagrodzenie pobierane od użytkowników nie jest należne Stowarzyszeniu, a twórcom reprezentowanym przez Stowarzyszenie i zgodnie z obowiązującymi przepisami nie stanowi własności Stowarzyszenia, możliwe jest stwierdzenie, że to Stowarzyszenie świadczy usługi licencyjne za wynagrodzeniem?
4. Jeśli odpowiedź na pytanie z punktu 1, 2 i 3 byłaby twierdząca, to na podstawie jakiego przepisu prawa materialnego RP Stowarzyszenie miałoby nabyć status podatnika VAT co do usług świadczonych za pośrednictwem Stowarzyszenia przez twórców oraz jak powinno wyglądać ustalenie podstawy opodatkowania i momentu powstania obowiązku VAT w kontekście tego, iż twórcy reprezentowani przez Stowarzyszenie podlegają pod zwolnienie z poz. 11 załącznika Nr 4 do ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535, z późn. zm.) oraz pod wyłączenie uregulowane w art. 15 ust. 3a ww. ustawy o podatku od towarów i usług, jak również w jaki sposób powinien być zorganizowany proces fakturowania w związku z faktem, iż czynności wykonywane przez Stowarzyszenie w powyżej wskazanym zakresie dokonywane są na podstawie zbiorowego zarządu oraz na rzecz autorsko-uprawnionych?
5. Czy Stowarzyszenie w stosunku do usług zbiorowego zarządzania prawami autorskimi świadczonymi na rzecz członków Stowarzyszenia występuje w charakterze podatnika VAT?
6. Jeśli odpowiedź na pytanie z punktu 5 byłaby twierdząca to czy w zakresie usług zbiorowego zarządzania świadczonych przez Stowarzyszenie na rzecz członków Stowarzyszenia powstaje zobowiązanie VAT?

Stanowisko Stowarzyszenia:

Ad. 1 i 2

Zdaniem Stowarzyszenia dla ustalenia czy Stowarzyszenie działa w charakterze podatnika podatku VAT w stosunku do czynności podejmowanych z użytkownikami, należy odnieść się do uregulowań zawartych w art. 2 ust. 1 lit. c dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej. Przepis art. 2 ust. 1 lit. c ww. dyrektywy stanowi, iż opodatkowaniu podatkiem VAT podlega odpłatne świadczenie usług przez podatnika działającego w takim charakterze. Brak tego elementu w danym stanie faktycznym przesądza o wyłączeniu danej czynności spod regulacji ustawy o podatku od towarów i usług. Normatywne cechy podmiotowości prawnopodatkowej kształtuje cały Tytuł III dyrektywy 2006/112 oraz Dział III ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535, z późn. zm.). Odnoszą one się do czynności wykonywanych we własnym imieniu i na własny rachunek przez dane podmioty. W przypadku jednak działalności pośredników w usługach, ze względu na trójpodmiotowe relacje prawne, taki charakter ma niewątpliwie działanie podejmowane przez pośrednika na rzecz zlecających, a nie na ostatecznego konsumenta usługi. Dla zachowania czystości konstrukcyjnej w podatku VAT i nadania pośrednikowi w usługach statusu podatnika VAT w stosunku do czynności wykonywanych z konsumentem danej usługi, ustawodawca wspólnotowy wprowadził specyficzną regulację prawną. Zawarta jest ona w art. 28 dyrektywy Rady 2006/112, zgodnie z którym w przypadku gdy podatnik, działając we własnym imieniu, ale na rzecz osoby trzeciej, bierze udział w świadczeniu usług, przyjmuje się, że podatnik ten sam otrzymał i wyświadczył te usługi.

Konstrukcja podatku VAT zakłada przyjęcie normatywnej fikcji, że podmioty takie nabywają usługę/towar od podmiotu faktycznie świadczącego, a następnie odsprzedają towar/wyświadczają usługę na rzecz rzeczywistego odbiorcy tych świadczeń. W ten sposób dochodzi do wydłużenia łańcucha sprzedaży o ilość podmiotów, które nie świadczą usług/nie dokonują dostawy towaru w znaczeniu fizycznym i prawnym, a inaczej uczestniczą w danej transakcji.

Istnienie fikcji prawnej wymaga, zdaniem Stowarzyszenia, wyraźnej ingerencji ustawodawcy w system prawny. W takich sytuacjach ustawodawca dla potrzeb stwierdzenia wykonania czynności opodatkowanej podatkiem VAT decyduje się na odejście od oceny zajścia bądź nie zajścia wykonania faktycznych czynności oraz badania charakteru w jakim dany podmiot występuje w stosunku do czynności opodatkowanej. Fikcja prawna pozwala na stwierdzenie wykonania czynności tylko w oparciu o stwierdzenie istnienia specyficznego stosunku prawnego. Już samo istnienie tego stosunku pozwala na precyzyjne określenie, który podmiot jaką czynność wykonał i jak ma się z niej rozliczyć z budżetem. Stowarzyszenie podkreśla, iż ustawowe przypisanie jakiemuś podmiotowi statusu podatnika VAT (skoro fizycznie nie wykonuje on czynności opodatkowanych) jest jak najbardziej zgodne z prawem, a przede wszystkim z zasadą neutralności VAT. Ustawodawca w sposób czytelny generuje dodatkowy etap obrotu, który pozwała na obciążenie tego etapu podatkiem VAT, z jednoczesnym prawem odliczenia VAT przez podmiot nabywający usługę/towar na podstawie fikcji prawnej.

Istnienie fikcji prawnej, o której mowa powyżej jest warunkiem sine qua non przypisania Stowarzyszeniu obrotu VAT z tytułu usług świadczonych de facto przez autorsko-uprawnionych. Autorsko-uprawnieni nie świadczą bowiem (ani faktycznie ani prawnie) usług na rzecz Stowarzyszenia (nie przenoszą oni swych praw na Stowarzyszenie, ani nie udzielają oni licencji Stowarzyszeniu, nie wchodzą one do majątku Stowarzyszenia), a świadczą usługi bezpośrednio na rzecz użytkowników (to oni wykorzystują dzieła tych osób na konkretnych polach eksploatacj...

DOSTĘP DO PEŁNEJ TREŚCI SERWISU WWW.PODATKI.BIZ JEST BEZPŁATNY
WYMAGANE JEST JEDNAK ZALOGOWANIE DO SERWISU.
UŻYTKOWNICY ZALOGOWANI MOGĄ RÓWNIEŻ DODAWAĆ KOMENTARZE.

Jeżeli jeszcze nie jesteś zarejestrowany, zapraszamy do wypełnienia krótkiego formularza rejestracyjnego.

REJESTRACJA

dla nowych użytkowników

LOGOWANIE

dla użytkowników podatki.biz

Zapomniałem hasła | Problemy z logowaniem

DLACZEGO WARTO SIĘ ZAREJESTROWAĆ DO SERWISU PODATKI.BIZ?

Otrzymujesz całkowicie bezpłatny stały dostęp do wielu informacji, między innymi do:

  • ujednolicanych na bieżąco aktów prawnych (podatki, ubezpieczenia społeczne i działalność gospodarcza)
  • narzędzi: powiadamiania o nowych przepisach, zmianach w przepisach i terminach
  • kalkulatorów i baz danych
  • działów tematycznych zawierających pogłębione informacje na interesujące Cię tematy; omówienia, odpowiedzi na najczęściej pojawiające się pytania
  • strony osobistej, na której znajdziesz aktualne informacje przeznaczone dla osoby o Twoim profilu zawodowym. Dodatkowo będziesz mógł edytować własną listę zakładek w celu szybszego docierania do szczegółowej informacji
  • newslettera informującego regularnie o wydarzeniach związanych z podatkami i działalnością gospodarczą

Czas rejestracji - ok. 1 min

Uwaga

Podczas rejestracji nie zbieramy żadnych szczegółowych danych personalnych i teleadresowych. W każdej chwili możecie usunąć trwale i bezpowrotnie dane dotyczące Waszego konta. Przed rejestracją prosimy o zapoznanie się z regulaminem »