MF: Nie będzie ustawy abolicyjnej obejmującej podatek od abonamentów medycznych

Zapytanie nr 7325 do ministra finansów w sprawie skutków uchwały NSA dotyczącej konieczności płacenia podatku dochodowego od abonamentu medycznego wykupionego przez pracodawcę pracownikowi

Szanowny Panie Ministrze! W ciągu ostatnich dwóch lat zapadło wiele sprzecznych orzeczeń WSA w sprawie abonamentów medycznych. Niektóre z nich uznały, że wykupienie przez pracodawców pakietu usług medycznych w zakresie przekraczającym obowiązki pracodawcy nałożone przez Kodeks pracy powoduje powstanie przychodu po stronie pracowników. Inne zajmowały w tej sprawie stanowisko odwrotne.

25 marca 2010 r. zapadło postanowienie, iż sprawą abonamentów medycznych zajmie się NSA.

Ten w uchwale NSA II FPS 1/10 z 24 maja 2010 r. w składzie siedmiu sędziów, przy jednym zdaniu odrębnym, orzeka, że wykupione przez pracodawcę dodatkowe pakiety świadczeń medycznych stanowią dla pracowników, uprawnionych do ich wykorzystania, nieodpłatne świadczenie w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, które podlega opodatkowaniu.

Wcześniej duża grupa pracodawców, ze względu na wskazane wyżej wątpliwości, nie doliczała abonamentu medycznego do przychodu - nie doliczała do pensji pracownika i nie odprowadzała od niego podatku.

Generalnie pracodawcy starali się działać ostrożnie - finansowali we własnym zakresie zaliczki na poczet podatku dochodowego związanego z przekazywanym pracownikowi abonamentem medycznym lub pobierali te zaliczki od pracownika. Wysokość zaliczki obliczana była w odniesieniu do wartości abonamentu wykupywanego dla pracownika.

Niektórzy z pracodawców występowali jednak o interpretację do urzędu skarbowego, a następnie od na ogół niekorzystnych rozstrzygnięć dyrektora izby skarbowej odwoływali się do właściwego wojewódzkiego sądu administracyjnego, gdzie nierzadko uzyskiwali satysfakcjonujące stanowiska.

Tak było także w sprawie, która stała się przyczyną wydania uchwały NSA. Pracodawca uzyskał od urzędu skarbowego interpretację, która zobowiązywała go do pobierania podatku dochodowego od wartości wykupionego dla pracowników abonamentu. WSA w Warszawie, do którego trafiło odwołanie pracodawcy, uchylił tę interpretację, uznając, że samo przyznanie pracownikowi abonamentu medycznego nie jest opodatkowane, ponieważ stanowi tylko postawienie do dyspozycji pracownika świadczeń. Sąd zawyrokował, iż bardzo trudno jest w takim wypadku ustalić kwotę przychodu konkretnego pracownika.

Dyrektor izby skarbowej nie pogodził się z takim wyrokiem, składając kasację do NSA. W toku postępowania zapadła wskazana uchwała rozszerzonego składu siedmiu sędziów.

Chociaż uchwała ta nie jest powszechnie obowiązująca (wiąże tylko w rozpatrywanej sprawie), to stanowi istotny argument dla fiskusa.

Warto też zauważyć, że we wspomnianym wcześniej zgłoszonym zdaniu odrębnym jednego z sędziów znajduje się stwierdzenie, iż uchwała rozszerzyła w sposób nadmierny rozumienie pojęcia otrzymania nieodpłatnych świadczeń. Zwrócił on też uwagę, że w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych ustawodawca wyróżnia dwa sposoby zaistnienia przychodu: a) otrzymanie i b) pozostawienie go do dyspozycji podatnika, z którymi można byłoby wiązać odmienne skutki dotyczące opodatkowania, co nie znalazło odzwierciedlenia w uchwale. Poza tym sędzia podkreślił, że w prawie podatkowym są sytuacje, w których podmiot odnosi określone korzyści materialne, a nie znajduje do nich zastosowania żaden podatek.

Kolejnym problemem związanym z tym podatkiem jest sposób obliczania wartości nieodpłatnego świadczenia z tytułu otrzymania abonamentu medycznego (jest to istotne, gdyż w większości nabyte abonamenty opłacane są przez pracodawców ryczałtowo), a NSA nie wskazał na jego rozwiązanie. Stało się tak, gdyż ta kwestia nie była przedmiotem pytania prawnego rozstrzyganego omawianą uchwałą.

Wszystko to prowadzi do wniosku, że choć w sporze o opodatkowanie abonamentów medycznych szala przechyla się obecnie na korzyść fiskusa, to kwestia daleka jest jeszcze od jednoznacznego zakończenia.

Jednak dla fiskusa sprawa jest już zakończona. „Nawet dwa miliony osób mogą dopłacić do fundowanego przez firmę lekarza. Za 40-złotowy abonament zdrowotny, płacony przez firmę, pracownik może teraz zapłacić do 900 zł zaległego podatku” - informuje „Rzeczpospolita”.

Okazuje się, że służby podatkowe, nie czekając na ostateczne rozstrzygnięcie, występują o należny podatek.

Tak więc po przedmiotowej uchwale NSA, jeśli nie pracodawca, to pracownik będzie musiał stanąć przed obliczem fiskusa i skorygować swoje PIT-y. Dotyczyć to może nawet okresu sprzed 5-6 lat.

Osoby, którym pracodawca opłacił tego typu abonament, nawet miesięcznie stosunkowo niski, będą teraz musiały odprowadzić podatek od dość znacznej podstawy. W zależności od stawek podatkowych może to nawet oscylować w granicach 1000 zł, plus odsetki za zwłokę. Przyjmuje się (takie są szacunki), że z pakietów korzysta 1,5-2 mln pracowników. Pożyteczność tego typu abonamentów nie podlega dyskusji - kolejki do POZ-ów i specjalistów oraz wydatki NFZ maleją.

Trzeba wziąć też pod uwagę i to, że duża część tych abonamentów to pakiety rodzinne. Pracownik, który dostał taki pakiet dla siebie, współmałżonka i trójki dzieci, będzie miał stosunkowo dużą kwotę do zapłacenia.

Należy też uwzględnić i to, że obecnie takie abonamenty nie dotyczą wyłącznie kadry menedżerskiej. Wiele firm daje je nawet szeregowym pracownikom.

Tak więc z powodu nieprecyzyjności przepisów podatkowych stosunkowo duża grupa obywateli, nie z własnej winy, poniesie tego finansowe konsekwencje. Zaś pracodawcy zmuszeni zostaną do sporządzania ogromnej ilości korekt, m.in. dla urzędów skarbowych i ZUS, co jest wyjątkowo pracochłonne i dodatkowo podnosi koszty całej operacji.

Biorąc powyższe pod uwagę, zwracam się do Pana Ministra z następującymi pytaniami:

Czy, a jeśli tak, to kiedy, zostanie ta kwestia jednoznacznie, precyzyjne i w całej swej złożoności rozstrzygnięta?

Czy nie należałoby zastosować abolicji podatkowej do przedmiotowej grupy podatników - nie egzekwować należności i wynikających z nich odsetek za okres sprzed odnośnej uchwały NSA?

Z poważaniem

Poseł Elżbieta Zakrzewska

Warszawa, dnia 21 czerwca 2010 r.

Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Finansów - z upoważnienia ministra - na zapytanie nr 7325 w sprawie skutków uchwały NSA dotyczącej konieczności płacenia podatku dochodowego od abonamentu medycznego wykupionego przez pracodawcę pracownikowi

Szanowny Panie Marszałku! W związku z zapytaniem pani poseł Elżbiety Zakrzewskiej, przesłanym przy piśmie z dnia 30 czerwca 2010 r., w sprawie skutków uchwały NSA dotyczącej konieczności płacenia podatku dochodowego od abonamentu medycznego wykupionego przez pracodawcę swemu pracownikowi, uprzejmie informuję.

Przedstawienie przez Naczelny Sąd Administracyjny do rozstrzygnięcia składowi siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego zagadnienia prawnego budzącego poważne wątpliwości w orzecznictwie sądów administracyjnych, przejawiające się brakiem jednolitej linii w zakresie konsekwencji podatkowych wykupienia przez pracodawcę na rzecz pracowników pakietów świadczeń medycznych, spowodowało podjęcie w dniu 24 maja 2010 r. uchwały (sygn. akt II FPS 1/10), w której skład siedmiu sędziów uznał, iż: „Wykupione przez pracodawcę pakiety świadczeń medycznych, których wartość nie jest wolna od podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 11 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176, z późn. zm.), stanowią dla pracowników, uprawnionym do ich wykorzystania, nieodpłatne świadczenie w rozumieniu art. 12 ust. 1 tej ustawy.”.

Uzasadniając powyższe stanowisko, skład siedmiu sędziów uznał, iż „sama możliwość skorzystania z usług medycznych posiada istotny wymiar finansowy, czego dowodzi także szybko rosnąca popularność pakietów medycznych. Gdyby pracownik ową możliwość chciał zapewnić sobie samodzielnie, musiałby wykupić abonament, płacąc za niego częstokroć więcej, niż kwota wydatkowana przez pracodawcę w przeliczeniu na jednego uprawnionego zatrudnionego. Nie budzi zatem wątpliwości, że pracownik nabywający dzięki pracodawcy możliwość nieodpłatnego korzystania z prywatnej opieki medycznej otrzymuje przysporzenie majątkowe.”.

Ponadto stwierdzono, „iż uzyskanie przez pracownika przysporzenia majątkowego wskutek wykupienia dla niego pakietu medycznego jest okolicznością kluczową z punktu widzenia dotychczasowego orzecznictwa sądowego dotyczącego nieodpłatnych świadczeń. W uzasadnieniu uchwały składu siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 18 listopada 2002 r., sygn. akt FPS 9/02 (ONSA 2003, nr 2, poz. 47), wyrażono pogląd, że pojęcie nieodpłatnego świadczenia ma na gruncie art. 12 ust. 1 pkt 2 u.p.d.o.p. szerszy zakres niż w prawie cywilnym. Obejmuje ono bowiem wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu, lub te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze w działalności osób prawnych, których skutkiem jest nieodpłatne, to jest niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu, przysporzenie majątku tej osobie, mające konkretny wymiar finansowy. Zapatrywanie to zostało podtrzymane po reformie sądownictwa administracyjnego w uchwale z dnia 16 października 2006 r., sygn. akt II FPS 1/06 (ONSAiWSA 2006, nr 12, poz. 153).

Zdaniem składu siedmiu sędziów orzekającego w tej sprawie, przytoczone stanowisko pozostaje aktualne również na gruncie art. 11 ust. 1 i art. 12 ust. 1 u.p.d.o.f. Spójność i jednolitość stosowania prawa podatkowego przemawia bowiem za tym, aby ...