Kiedy ojciec korzysta z urlopu macierzyńskiego

Interpelacja nr 14534 do ministra pracy i polityki społecznej w sprawie umożliwienia wykorzystania przez ojców urlopu macierzyńskiego przysługującego pracownikom - matkom

Szanowna Pani Minister! Działając w oparciu o przepis art. 14 ust. 1 pkt 7 ustawy z dnia 9 maja 1996 r. o wykonywaniu mandatu posła i senatora (tj. Dz. U. z 2003 r. Nr 221, poz. 2199, ze zm.) wnosimy niniejszą interpelację poselską dotykającą problematyki urlopów macierzyńskich, a w szczególności możliwości i sposobu wykorzystania ich przez ojców już w pierwszym okresie po urodzeniu się dziecka.

Zgodnie z obowiązującymi w dniu dzisiejszym regulacjami Kodeksu pracy, a w szczególności z art. 182³, art. 182² w związku z art. 180 § 5, uprawnienie pracownika - ojca dziecka, do wykorzystania części urlopu macierzyńskiego przysługującego pracownikowi - matce, jest możliwe, lecz pod warunkiem wykorzystania przez nią co najmniej 14 tygodni tego urlopu.

Zaznaczyć należy także, iż na gruncie obowiązujących unormowań rezygnacja matki z dalszej części urlopu macierzyńskiego warunkuje możliwość skorzystania z dalszego okresu macierzyńskiego urlopu przez ojca.

Ponadto przepisy przewidują wyjątkowe sytuacje, w których pracownik - ojciec, nabywa prawa do niewykorzystanego przez matkę urlopu macierzyńskiego. Dzieje się tak w przypadku, gdy matka z uwagi na swój stan zdrowia będzie wymagała opieki szpitalnej. Obwarowaniem do skorzystania z tego uprawnienia przez ojca jest wymagane wcześniejsze wykorzystanie przez matkę 8 tygodni urlopu macierzyńskiego. W drugiej zaś sytuacji ojciec może skorzystać z niewykorzystanej przez matkę części urlopu macierzyńskiego bądź też jego całości w przypadku śmierci matki.

Przewidziane powołanymi przepisami uprawnienia przysługujące pracownikom - ojcom, w znacznym zakresie odbiegają od sytuacji faktycznych występujących w codziennym życiu, a przez to w znaczący sposób nie tylko dyskryminują mężczyzn jako pracowników - ojców, ale także wielokrotnie upośledzają rolę ojców w sytuacji bezwzględnej konieczności przejęcia przez mężczyznę całkowitej opieki nad dzieckiem.

Wskazujemy, iż, mimo rozwoju medycyny, niejednokrotnie pracownica - matka, od razu po urodzeniu dziecka jest poddawana hospitalizacji (np. z uwagi na konieczność przeprowadzenia zabiegów onkologicznych), a następnie długotrwałemu procesowi leczenia w rzeczywistości całkowicie uniemożliwiającemu jakąkolwiek rzeczywistą opiekę nad dzieckiem. W tym stanie rzeczy pracownik - ojciec, powinien uzyskać uprawnienie do skorzystania z urlopu macierzyńskiego na takich samych zasadach, jak jest to przewidziane w przypadku matki dziecka. Niestety, ukształtowane w chwili obecnej normy prawne ograniczają jakąkolwiek możliwość interwencji drugiego rodzica w proces opieki i wychowania nad dzieckiem.

Analogiczna sytuacja ma miejsce w przypadku porzucenia dziecka przez matkę. Również i w tych okolicznościach prawa ojca jako pracownika zostały upośledzone przez ustawodawcę. Analiza dotychczasowych prac ustawodawczych w powyższym zakresie wydaje się kierować zasadą przesadnego formalizmu - obawa nadużyć w wykorzystywaniu urlopów - zamiast nadrzędną zasadą dobra dziecka. Problemy zasygnalizowane powyżej są także przedmiotem licznych postulatów organizacji społecznych reprezentujących ojców.

Mając na uwadze powyższe, zwracamy się do Pani Minister z następującymi pytaniami:

1. Co w sytuacji, gdy stan zdrowia matki dziecka od chwili porodu nie pozwala na sprawowanie opieki nad nim?

2. Jakie uprawnienie ministerstwo może zaproponować ojcu w sytuacji porzucenia dziecka przez matkę?

3. Co w syt...