Orzecznictwo: Krótkie przerwy w działalności możliwe bez utraty zasiłku chorobowego

Jeżeli przerwy w podleganiu ubezpieczeniu chorobowemu nie przekraczały 30 dni, to przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego ubezpieczonemu niebędącemu pracownikiem, którą stanowi przychód za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy (art. 48 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa) uwzględnia się przychód ztego okresu nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego w rozumieniu art. 4 ust. 2 tej ustawy.

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Zbigniew Myszka (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Herbert Szurgacz
SSA Halina Kiryło
Protokolant Anna Gryżniewska

w sprawie z odwołania Tomasza I. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. z siedzibą w Z. o zasiłek chorobowy, po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 12 września 2008 r., zagadnienia prawnego przekazanego postanowieniem Sądu Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Ł. z dnia 13 maja 2008 r., sygn. akt VII Ua 14/08,

„czy przy ustaleniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego ubezpieczonemu nie będącemu pracownikiem — do wymienionego w art. 48 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (j.t. Dz.U. z 2005 r., nr 31, poz. 267 ze zm.) „okresu 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy” — wlicza się także przychód z poprzednich okresów ubezpieczenia chorobowego, jeśli przerwa między nimi nie przekroczyła 30 dni określonych w treści art. 4 ust. 2 powołanej ustawy ?”.

podjął uchwałę:

Jeżeli przerwy w podleganiu ubezpieczeniu chorobowemu nie przekraczały 30 dni, to przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego ubezpieczonemu niebędącemu pracownikiem, którą stanowi przychód za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy (art. 48 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, jednolity tekst: Dz.U. z 2005 r. nr 31, poz. 267 ze zm.) uwzględnia się przychód z tego okresu nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego w rozumieniu art. 4 ust. 2 tej ustawy.

UZASADNIENIE

Przedstawione Sądowi Najwyższemu do rozstrzygnięcia zagadnienie prawne ujawniło się w następującym stanie faktycznym. Ubezpieczony Tomasz I. o wielu lat prowadzi działalność gospodarczą i z tego tytułu podlega ubezpieczeniom społecznym, w tym dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu. W prowadzonej działalności gospodarczej występowały przerwy, które jednak nie przekraczały 30 dni. W 2007 r. ubezpieczony podlegał ubezpieczeniom o 3 do 31 stycznia, od 9 do 14 lutego, po czym 15 lutego 2007 r. wyrejestrował się z ubezpieczeń społecznych dnia, a następnie ponownie zgłosił się do ubezpieczeń, w tym dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego od dnia 28 lutego 2007 r., zaś w dniu 12 marca wystąpiła u niego spowodowana chorobą niezdolność do prowadzenia pozarolniczej działalności, uzasadniająca nabycie prawa do zasiłku chorobowego. Ubezpieczony legitymował się bowiem 180-dniowym okresem ubezpieczenia chorobowego, a przerwy pomiędzy okresami ubezpieczenia nie przekraczały 30 dni.

Decyzją Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. z siedzibą w Z. z dnia 10 sierpnia 2007 r. przyznał ubezpieczonemu prawo do wypłaty zasiłku chorobowego za okres niezdolności do prowadzenia działalności w kwocie 8.26 zł netto, ustalonej od podstawy wymiaru wynoszącej 42.93 zł, przyjmując za podstawę wymiaru składek przychód z pierwszego, niepełnego kalendarzowego miesiąca ubezpieczenia za jeden dzień, tj. 28 lutego 2007 r.

Wyrokiem z dnia 4 grudnia 2007 r. Sąd Rejonowy oddalił odwołanie ubezpieczonego, wskazując, że zgodnie z art. 4 ust. 1 pkt 2 ust. 2 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (jednolity tekst: Dz.U. z 2005 r. nr 31, poz. 267 ze zm. zwanej dalej ustawą zasiłkową lub ustawą) ubezpieczony nabywa prawo do zasiłku chorobowego po upływie 180 nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego, jeżeli jest ubezpieczony dobrowolnie. Do okresów ubezpieczenia chorobowego, o których mowa w ust. 1 tej ustawy wlicza się poprzednie okresy ubezpieczenia chorobowego, jeżeli przerwa między nimi nie przekroczyła 30 dni. Natomiast stosownie do art. 48 ust. 1 i 2 tej ustawy, podstawę wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego ubezpieczonemu niebędącemu pracownikiem stanowi przychód za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. Przy ustaleniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego ubezpieczonemu niebędącemu pracownikiem stosuje się odpowiednio przepisy art. 36 ust. 2-4, art. 38 ust. 1, art. 42, art. 43, art. 46, z zastrzeżeniem art. 49 i art. 50. Zgodnie z art. 36 ust. 4 ustawy zasiłkowej, podstawę wymiaru zasiłku chorobowego ustala się z uwzględnieniem wynagrodzenia uzyskanego u płatnika składek w okresie nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego, w trakcie którego powstała niezdolność do pracy. Zdaniem Sądu pierwszej Instancji, ubezpieczony podlegał nieprzerwanie kolejnemu ubezpieczeniu chorobowemu od dnia 28 lutego 2007 r., a zatem przychód z tego miesiąca, poprzedzającego niezdolność do prowadzenia działalności stanowi kwota 42,93 zł, a podstawa wymiaru należnego zasiłku chorobowego to 1/30 tej kwoty. Oddalając odwołanie Sąd Rejonowy uznał, iż zarzut wnioskodawcy, jakoby organ rentowy powinien wyliczyć zasiłek chorobowy w oparciu o przepis art. 37 ustawy zasiłkowej jest niezasadny, ponieważ art. 48 ust. 2 tej ustawy zawiera enumeratywne wyliczenie przepisów, które stosuje się do wyliczenia zasiłku chorobowego osobom prowadzącym działalność gospodarczą i wśród nich nie wymienia art. 37.

W apelacji ubezpieczony zakwestionował rozstrzygnięcie w części dotyczącej sposobu i wysokości obliczenia zasiłku chorobowego, podnosząc, że cały okres prowadzonej przez niego działalności gospodarczej od 15 stycznia 1996 r. do dnia wystąpienia zdarzenia, tj. do dnia 12 marca 2007 r., stanowi okres nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego. W ostatnich 12 miesiącach poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność na 365 dni za 267 odprowadził składki, co stanowi 73% składki rocznej i w związku taki przychód z 12 miesięcy poprzedzających miesiąc niezdolności do prowadzenia pozarolniczej działalności powinien stanowić podstawę wymiaru należnego mu zasiłku chorobowego. Dopiero tak wyliczony zasiłek chorobowy jest zgodny z zasadami sprawiedliwości społecznej, gdyż jego wysokość jest proporcjonalna do wysokości odprowadzonych składek na ubezpieczenie chorobowe za ostatnie 12 miesięcy oraz stanowi zabezpieczenie środków finansowych w okresie choroby. Podstawa wymiaru należnego mu zasiłku powinna wynosić 23,60 zł brutto za każdy dzień choroby, co daje łącznie 212,40 zł za 9 dni niezdolności do prowadzenia pozarolniczej działalności w marcu 2007 r.

W takim stanie sprawy, przy rozpoznawaniu apelacji Sąd Okręgowy powziął istotne wątpliwości co do sposobu i wysokości obliczenia zasiłku chorobowego dla osób niebędących pracownikami w sytuacji, gdy niezdolność do pracy ubezpieczonego powstała w drugim miesiącu kalendarzowym trwania ubezpieczenia chorobowego, kiedy nie obowiązuje okres wyczekiwania, a pierwszy miesiąc nie był objęty ubezpieczeniem chorobowym w całości. W świetle art. 4 ustawy zasiłkowej, powstanie niezdolności do pracy w czasie trwania ubezpieczenia jest warunkiem koniecznym, ale niewystarczającym do nabycia prawa do świadczenia z ubezpieczenia społecznego. Ustawodawca wymaga bowiem, aby ubezpieczenie trwało przez określony czas. Warunek posiadania okresu wyczekiwania jest spełniony, jeśli ubezpieczenie będzie trwało nieprzerwanie przez wymagany w art. 4 ust. 1 okres, przy czym do tego okresu wlicza się poprzednie okresy ubezpieczenia, jeśli przerwa między nimi nie przekroczyła niż 30 dni. Natomiast każda dłuższa przerwa powoduje „utratę posiadania okresu wyczekiwania i konieczność przepracowania go od początku”. Zasiłek chorobowy wymierza się od tzw. podstawy wymiaru, którą stanowi kwota przychodów ubezpieczonego ustalona zgodnie z określonymi zasadami. Zasady te różnią się nieco w zależności od tego, czy tytułem do ubezpieczenia jest stosunek pracy, czy inna działalność. W ujęciu art. 36 ust. 1 i 2 ustawy zasiłkowej, podstawę wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego ubezpieczonemu będącemu pracownikiem stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone pracownikowi za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy, przy czym jeśli niezdolność do pracy powstała przed upływem tego okresu podstawę wymiaru zasiłku stanowi przeciętne wynagrodzenie za pełne miesiące kalendarzowe. Z mocy art. 36 ust. 4 ustawy, podstawę wymiaru zasiłku chorobowego ustala się z uwzględnieniem wynagrodzenia uzyskanego u płatnika składek w okresie nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego, w trakcie którego powstała niezdolność do pracy. Natomiast stosownie do art. 38 ust. 1 ustawy, przeciętne miesięczne wynagrodzenie stanowiące podstawę wymiaru zasiłku chorobowego ustala się poprzez podzielenie wynagrodzenia osiągniętego przez ubezpieczonego będącego pracownikiem za okres, o którym mowa w art. 36 ust. 1 i 2, przez liczbę miesięcy, w których wynagrodzenie to zostało osiągnięte. Jednocześnie w stosunku ubezpieczonych będących pracownikami ustawodawca w art. 37 ustawy zasiłkowej określił wysokość podstawy wymiaru w sytuacji nieprzepracowania pełnego wymaganego okresu, przyjmując, że jeżeli niezdolność do pracy powstała przed upływem pełnego miesiąca kalendarzowego ubezpieczenia chorobowego, podstawę wymiaru stanowi wynagrodzenie, które ubezpieczony będący pracownikiem osiągnąłby, gdyby pracował pełny miesiąc kalendarzowy. Zdaniem Sądu Okręgowego, ta szczegółowa regulacja jest niewątpliwie konsekwencją przyjętego założenia, że zasiłek chorobowy zastępuje utracony zarobek. Zasiłek ten stanowi bowiem świadczenie z ubezpieczenia społecznego zabezpieczające środki utrzymania na wypadek czasowej niezdolności do pracy z powodu choroby.

Z kolei w odniesieniu do osób niebędących pracownikami ustawodawca w art. 48 ust. 1 ustawy zasiłkowej przyjął zasadę ustalenia podstawy wymiaru zasiłku chorobowego z uwzględnieniem przychodu z okresu 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. Do tej kategorii ubezpieczonych przy ustalaniu podstawy wymiaru ustawodawca nakazał odpowiednio stosować przepisy dotyczące pracowników, enumeratywnie wymienione w art. 48 ust. 2, a mianowicie art. 36 ust. 2-4, art. 38 ust. 1, art. 42, art. 43 i art. 46 — z zastrzeżeniem art. 49 i 50. Przy czym art. 49 dotyczy okr...

DOSTĘP DO PEŁNEJ TREŚCI SERWISU WWW.PODATKI.BIZ JEST BEZPŁATNY
WYMAGANE JEST JEDNAK ZALOGOWANIE DO SERWISU.
UŻYTKOWNICY ZALOGOWANI MOGĄ RÓWNIEŻ DODAWAĆ KOMENTARZE.

Jeżeli jeszcze nie jesteś zarejestrowany, zapraszamy do wypełnienia krótkiego formularza rejestracyjnego.

REJESTRACJA

dla nowych użytkowników

LOGOWANIE

dla użytkowników podatki.biz

Zapomniałem hasła | Problemy z logowaniem

DLACZEGO WARTO SIĘ ZAREJESTROWAĆ DO SERWISU PODATKI.BIZ?

Otrzymujesz całkowicie bezpłatny stały dostęp do wielu informacji, między innymi do:

  • ujednolicanych na bieżąco aktów prawnych (podatki, ubezpieczenia społeczne i działalność gospodarcza)
  • narzędzi: powiadamiania o nowych przepisach, zmianach w przepisach i terminach
  • kalkulatorów i baz danych
  • działów tematycznych zawierających pogłębione informacje na interesujące Cię tematy; omówienia, odpowiedzi na najczęściej pojawiające się pytania
  • strony osobistej, na której znajdziesz aktualne informacje przeznaczone dla osoby o Twoim profilu zawodowym. Dodatkowo będziesz mógł edytować własną listę zakładek w celu szybszego docierania do szczegółowej informacji
  • newslettera informującego regularnie o wydarzeniach związanych z podatkami i działalnością gospodarczą

Czas rejestracji - ok. 1 min

Uwaga

Podczas rejestracji nie zbieramy żadnych szczegółowych danych personalnych i teleadresowych. W każdej chwili możecie usunąć trwale i bezpowrotnie dane dotyczące Waszego konta. Przed rejestracją prosimy o zapoznanie się z regulaminem »