Terminy przedawnień w prawie cywilnym – zestawienie i omówienie

Niezwykle istotną instytucją dla całego obrotu gospodarczego i stosunków zobowiązaniowych w życiu codziennym jest instytucja przedawnienia, którą reguluje Kodeks cywilny (Dz. U. 1964.16.93 ze zm.).

Społeczną funkcją przedawnienia jest klarowanie sytuacji niejasnych. Nie jest bowiem pożądane, aby osoby przez kilka czy kilkadziesiąt lat pozostawały w niepewności co do przysługujących im praw. Dotyczy to zarówno wierzyciela, jak i dłużnika. Po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie ( dłużnik), może uchylić się od jego zaspokojenia. Z kolei wierzyciel nie może takiego roszczenia skutecznie (tzn. przy pomocy sądu lub innego organu powołanego do rozstrzygnięcia sprawy) dochodzić.

W pierwszej kolejności należy sobie uświadomić, że przedawnione roszczenie nie wygasa, a jedynie nie może być przymusowo realizowane. Jeżeli wierzyciel wystąpi do sądu z powództwem dotyczącym przedawnionego roszczenia, sąd oddali powództwo uprawnionego w razie upływu terminu przedawnienia i gdy dłużnik wskaże, że roszczenie było przedawnione, czyli podniesie tzw. zarzut przedawnienia.

Takie przedawnione roszczenie dłużnik może oczywiście spełnić, co więcej może, zrzec się korzystania z zarzutu przedawnienia. Zrzeczenia się można dokonać dopiero po upływie terminu przedawnienia i w jakikolwiek sposób, także poprzez spełnienie świadczenia, do którego był zobowiązany. W przeciwnym razie takie zrzeczenie będzie nieważne (art. 117 § 2 K. c.). Nieważne będzie zastrzeżenie zawarte w jakiejkolwiek umowie, a dotyczące zrzeczenia się zarzutu przedawnienia przez którąkolwiek ze stron tej umowy, jako że jest to czynność jednostronna.

Przedmiotem przedawnienia są wyłącznie cywilnoprawne roszczenia majątkowe (art. 117 § 1). Prawo cywilne przewiduje jednak dwa wyjątki. Po pierwsze, nie ulegają przedawnieniu przysługujące właścicielowi nieruchomości roszczenia windykacyjne o wydanie nieruchomości i negatoryjne o przywrócenie stanu poprzedniego i zaprzestanie naruszenia (art. 223). Po drugie, nie ulegają przedawnieniu przysługujące współwłaścicielom roszczenia o zniesienie współwłasności (art. 220). Nie podlegają przedawnieniu roszczenia niemajątkowe, czyli takie, które wynikają z praw niemajątkowych, a służą zaspokojeniu interesów o charakterze osobistym. Przykładem mogą być roszczenia służące ochronie dóbr osobistych.

W artykule 118 K. c. mamy dwa ogólne terminy przedawnienia, od których prawo cywilne przewiduje liczne odstępstwa. Jest to termin 10-letni i 3-letni. Regułą jest 10-letni okres przedawnienia. Oznacza to, że jeżeli przepis szczególny nie wskazuje innego terminu przedawnienia, roszczenia przedawniają się z upływem 10 lat i jest to najdłuższy obecnie termin przedawnienia. 3-letni termin przedawnienia dotyczy roszczeń o świadczenia okresowe, czyli powtarzające się w określonych z góry odstępach czasu, np.: czynsz najmu, świadczenia rentowe.3-letni termin dotyczy również roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej. Aby ten termin znalazł zastosowanie, osoba fizyczna lub prawna powinna profesjonalnie i zarobkowo trudnić się działalnością gospodarczą oraz roszczenie tej osoby powinno być z tą działalnością związane.

W przypadku tych dwóch ogólnych terminów przedawnienia bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne, czyli z chwilą, kiedy wierzycielowi prawo daje możliwość żądania od dłużnika spełnienia świadczenia. Jeżeli wymagalność roszczenia zależy od podjęcia określonej czynności przez uprawnionego, bieg terminu rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie (art. 120 § 1). Natomiast bieg przedawnienia roszczeń o zaniechanie rozpoczyna się od dnia, w którym ten, przeciwko komu roszczenie przysługuje, nie zastosował się do treści zobowiązania (art. 120 § 2). W wypadkach innych niż termin 10-letni lub 3-letni bieg terminu zależy często od innego rodzaju faktu, od ziszczenia się którego rozpoczyna się bieg terminu przedawnienia – bez względu na to, czy roszczenie jest już wymagalne.

W prawie cywilnym mamy do czynienia z:

5-letnim terminem przedawnienia.

Dotyczy roszczenia z tytułu zapisu i biegnie od dnia wymagalności zapisu (art. 981), czyli niezwłocznie po ogłoszeniu testamentu;

3-letnim terminem przedawnienia.

Dotyczy:

  • roszczenia przeciwko wieczystemu użytkownikowi o naprawienie szkód wynikłych z niewłaściwego korzystania z gruntu Skarbu Państwa lub gruntu należącego do jednostek samorządu terytorialnego bądź ich związków, jak również roszczenia wieczystego użytkownika o wynagrodzenie za budynki i urządzenia istniejące w dniu zwrotu użytkowanego gruntu. Termin przedawnienia zaczyna biec od dnia zwrotu użytkowanego gruntu (art. 243);
  • roszczenia o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym. Termin przedawnienia zaczyna biec od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Jednakże w każdym wypadku roszczenie przedawnia się z upływem 10 lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wyrządzające ...

DOSTĘP DO PEŁNEJ TREŚCI SERWISU WWW.PODATKI.BIZ JEST BEZPŁATNY
WYMAGANE JEST JEDNAK ZALOGOWANIE DO SERWISU.
UŻYTKOWNICY ZALOGOWANI MOGĄ RÓWNIEŻ DODAWAĆ KOMENTARZE.

Jeżeli jeszcze nie jesteś zarejestrowany, zapraszamy do wypełnienia krótkiego formularza rejestracyjnego.

REJESTRACJA

dla nowych użytkowników

LOGOWANIE

dla użytkowników podatki.biz

Zapomniałem hasła | Problemy z logowaniem

DLACZEGO WARTO SIĘ ZAREJESTROWAĆ DO SERWISU PODATKI.BIZ?

Otrzymujesz całkowicie bezpłatny stały dostęp do wielu informacji, między innymi do:

  • ujednolicanych na bieżąco aktów prawnych (podatki, ubezpieczenia społeczne i działalność gospodarcza)
  • narzędzi: powiadamiania o nowych przepisach, zmianach w przepisach i terminach
  • kalkulatorów i baz danych
  • działów tematycznych zawierających pogłębione informacje na interesujące Cię tematy; omówienia, odpowiedzi na najczęściej pojawiające się pytania
  • strony osobistej, na której znajdziesz aktualne informacje przeznaczone dla osoby o Twoim profilu zawodowym. Dodatkowo będziesz mógł edytować własną listę zakładek w celu szybszego docierania do szczegółowej informacji
  • newslettera informującego regularnie o wydarzeniach związanych z podatkami i działalnością gospodarczą

Czas rejestracji - ok. 1 min

Uwaga

Podczas rejestracji nie zbieramy żadnych szczegółowych danych personalnych i teleadresowych. W każdej chwili możecie usunąć trwale i bezpowrotnie dane dotyczące Waszego konta. Przed rejestracją prosimy o zapoznanie się z regulaminem »