Renta z tytułu niezdolności do pracy

Prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnia łącznie następujące warunki: jest niezdolny do pracy, ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy, niezdolność do pracy powstała w określonych ustawą okresach składkowych (okres zatrudnienia, okres ubezpieczenia) i nieskładkowych (np. w okresie pobierania zasiłku chorobowego lub opiekuńczego) albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

Za niezdolną do pracy uważa się osobę, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania tej zdolności po przekwalifikowaniu. Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy. Za częściowo niezdolną do pracy uważa się osobę, która utraciła - w znacznym stopniu - zdolność do pracy zgodnej z posiadanym przez nią poziomem kwalifikacji. W przypadku stwierdzenia naruszenia sprawności organizmu w stopniu powodującym konieczność stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innej osoby w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych orzeka się niezdolność do samodzielnej egzystencji.

Staż uprawniający do renty

Okres składkowy i nieskładkowy wymagany do przyznania renty uzależniony jest od wieku osoby, w jakim powstała niezdolność do pracy. Okres ten wynosi:

• 1 rok - jeżeli niezdolność do pracy powstała przed ukończeniem 20 lat,
• 2 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 20 do 22 lat,
• 3 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 22 do 25 lat,
• 4 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 25 do 30 lat,
• 5 lat - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat.

Okres wymaganych pięciu lat w odniesieniu do osób, u których niezdolność do pracy powstała po ukończeniu 30. roku życia, musi przypadać w ciągu ostatniego dziesięciolecia przypadającego przed dniem zgłoszenia wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy. Do tego dziesięcioletniego okresu nie wlicza się okresów pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy, renty rodzinnej, renty szkoleniowej. Jeżeli ubezpieczony nie osiągnął wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego, warunek posiadania wymaganego okresu uważa się za spełniony, gdy ubezpieczony został zgłoszony do ubezpieczenia przed ukończeniem 18 lat albo w ciągu 6 miesięcy po ukończeniu nauki w szkole ponadpodstawowej, ponadgimnazjalnej lub w szkole wyższej oraz do dnia powstania niezdolności do pracy miał bez przerwy lub z przerwami nieprzekraczającymi 6 miesięcy, okresy składkowe i nieskładkowe.
Artykułem 24 ustawy z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (Dz.U. nr 135, poz. 1268) został wprowadzony, z mocą od 1 października 2003 r., nowy zapis art. 57 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS. Art. 57 ust. 2 umożliwia przyznanie renty nawet wówczas, gdy niezdolność do pracy powstała w okresie późniejszym niż 18 miesięcy od ustania okresów wskazanych w ustawie. Z przepisu tego mogą skorzystać te osoby, które:

• zostały uznane za całkowicie niezdolne do pracy,
• spełniają warunek posiadania wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego oraz
• legitymują się co najmniej 20-letnim (w przypadku kobiety) i 25-letnim (w przypadku mężczyzny) okresem składkowym i nieskładkowym.

Przykład 1

W maju 2007 r. z wnioskiem o rentę z tytułu niezdolności do pracy wystąpiła 40-letnia kobieta legitymująca się 20-letnim okresem składkowym i nieskładkowym, która po zaprzestaniu pobierania w październiku 2004 r. zasiłku dla bezrobotnych nie podjęła żadnej pracy. Lekarz orzecznik stwierdził całkowitą niezdolność do pracy. Została również ustalona data powstania tej niezdolności - maj 2007 r.

W związku z wprowadzoną nową regulacją, od października 2003 r. możliwe jest pozytywne załatwienie sprawy, tj. przyznanie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, mimo że niezdolność do pracy powstała po upływie 18 miesięcy od ustania pobierania zasiłku dla bezrobotnych.

Przykład 2

W październiku 2007 r. wpłynął do oddziału ZUS wniosek w sprawie renty z tytu...