Prawa i obowiązki podatnika

Ministerstwo Finansów opublikowało na swoich stronach internetowych poradnik dla podatników – przedstawiający w sposób ogólny ich prawa i obowiązki. Objętościowo rzecz biorąc podatnicy mają w poradniku więcej praw niż obowiązków. Ale oczywiście różny jest ciężar gatunkowy tych wzajemnych zobowiązań. Zachęcam do lektury.

„Wszyscy jesteśmy zobowiązani do ponoszenia świadczeń publicznych — w tym płacenia podatków. Stanowi o tym art. 84 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Broszura niniejsza ma na celu przedstawienie katalogu podstawowych praw, które Nam — jako podatnikom — przysługują oraz obowiązków, które musimy wypełniać.

Podstawowe prawa i obowiązki wynikają z przepisów ustawy — Ordynacja podatkowa, która normuje ogólne zagadnienia prawa podatkowego.

Znajomość tych uregulowań ułatwi Ci wywiązywanie się z obowiązków podatkowych oraz wskaże, czego możesz oczekiwać i domagać się ze strony organu podatkowego.

Podstawa prawna: Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. — Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.)

Prawa

Płać tylko tyle, ile się należy – jeżeli zapłacisz więcej, masz prawo do zwrotu nadpłaty podatku

Nadpłata powstaje w sytuacji, gdy zapłacisz podatek nienależny (tzn. zapłacisz podatek, pomimo że nie ciążył na Tobie obowiązek jego zapłaty) lub w wysokości wyższej niż powinieneś zapłacić. Z nadpłatą mamy również do czynienia, jeżeli płatnik (tj. pośrednik w rozliczeniu podatku, najczęściej pracodawca lub organ rentowy) pobrał podatek nienależny lub pobrał go w wysokości wyższej od należnej.

W tych sytuacjach masz prawo złożyć wniosek o stwierdzenie nadpłaty podatku.

Nadpłata, wraz z jej oprocentowaniem, podlega zaliczeniu z urzędu na poczet zaległości podatkowych, wraz z odsetkami za zwłokę, oraz bieżących zobowiązań podatkowych, a w razie ich braku podlega zwrotowi z urzędu, chyba że złożysz wniosek o zaliczenie nadpłaty w całości lub w części na poczet przyszłych zobowiązań podatkowych. W sytuacji, gdy nie jesteś obowiązany do posiadania rachunku bankowego, zwrot nadpłaty następuje w gotówce, tj. w kasie lub przekazem pocztowym.

Jeżeli chcesz zwrotu nadpłaty na rachunek bankowy, złóż w urzędzie skarbowym formularz NIP-3 (lub NIP-1), wskazując numer rachunku bankowego. Żądając zwrotu przekazem pocztowym musisz wiedzieć, że nadpłata pomniejszana jest o koszty jej zwrotu.

W przypadku niedotrzymania przez organ podatkowy terminu zwrotu nadpłaty przysługuje oprocentowanie w wysokości równej wysokości odsetek za zwłokę, pobieranych od zaległości podatkowych.

Prawo do korekty deklaracji (zeznania)

Jeżeli przy sporządzaniu deklaracji (zeznania) popełniłeś błąd dotyczący określenia wysokości zobowiązania podatkowego, wysokości kwoty nadpłaty lub zwrotu podatku oraz innych danych zawartych w ich treści — masz prawo poprawić ten błąd składając korektę deklaracji (zeznania).

Prawo do korekty ulega zawieszeniu na czas trwania postępowania podatkowego lub kontroli podatkowej (w zakresie zobowiązań podatkowych, których dotyczy postępowanie lub kontrola).

Uwaga! Skorygowanie deklaracji (zeznania) następuje przez złożenie korygującej deklaracji (zeznania) wraz z dołączonym pisemnym uzasadnieniem przyczyn korekty. Pamiętaj, żeby zapłacić zaległy podatek lub zwrócić nadpłatę (którą nienależnie wykazałeś i otrzymałeś jej zwrot) — wraz z odsetkami.

Jeżeli w wyniku korekty deklaracji zmiana wysokości zobowiązania podatkowego, nadpłaty, zwrotu podatku lub wysokości straty nie będzie przekraczała 1000 zł, to w przypadku błędów rachunkowych i oczywistych omyłek, korekty deklaracji dokona za Ciebie organ podatkowy.

Uwierzytelnioną kopię korekty otrzymasz celem jej akceptacji – z prawem wniesienia sprzeciwu. Jeśli nie wniesiesz sprzeciwu, to taka korekta wywołuje skutki prawne, jak korekta złożona przez Ciebie.

W przypadku, gdy złożysz prawnie skuteczną korektę deklaracji wraz z uzasadnieniem przyczyn korekty (z wyjątkiem korekt składanych w związku z kontrolą podatkową lub czynnościami sprawdzającymi) i zapłacisz w całości, w ciągu 7 dni od dnia złożenia korekty, zaległość podatkową, możesz zastosować obniżoną stawkę odsetek za zwłokę w wysokości ¾ podstawowej stawki odsetek za zwłokę.

Prawo do żądania zaświadczenia

Jeżeli określony przepis prawa wymaga urzędowego potwierdzenia określonych faktów lub stanu prawnego, lub posiadasz interes prawny w urzędowym potwierdzeniu określonych faktów lub stanu prawnego, możesz żądać wydania przez organ podatkowy zaświadczenia (np. zaświadczenie o niezaleganiu w podatkach).

Zaświadczenie powinno być wydane nie później niż w terminie 7 dni. Organ podatkowy może wydać zaświadczenie jedynie w granicach Twojego żądania.

Prawo do ochrony Twoich danych

Wiedz, że indywidualne dane zawarte w deklaracjach podatkowych oraz we wszelkich innych dokumentach i informacjach składanych do organu podatkowego, a także dane wynikające z akt spraw podatkowych, objęte są tajemnicą skarbową. Bezprawne ujawnienie tych informacji podlega odpowiedzialności karnej.

Prawo do ulg w spłacie zobowiązań podatkowych

W przypadku, gdy rozliczasz się za pośrednictwem płatnika, czyli uzyskujesz dochody ze stosunku pracy, emerytury, renty itp., możesz wystąpić do organu podatkowego z wnioskiem o zwolnienie płatnika (pracodawca, ZUS) z obowiązku pobrania podatku. Składając taki wniosek, musisz wykazać, że pobranie podatku zagraża Twoim ważnym interesom, a w szczególności Twojej egzystencji lub uprawdopodobnić, że pobrany podatek byłby niewspółmiernie wysoki w stosunku do podatku należnego za rok podatkowy lub inny okres rozliczeniowy.

Jeżeli sam wpłacasz zaliczki na podatek, organ podatkowy — na Twój wniosek — może również ograniczyć pobór zaliczek na podatek. Musisz jednak uprawdopodobnić, że zaliczki, obliczone według zasad określonych w ustawach podatkowych, byłyby niewspółmiernie wysokie w stosunku do podatku należnego od dochodu przewidywanego na dany rok podatkowy.

Jeśli przemawia za tym Twój ważny interes lub interes publiczny, możesz również zwrócić się do organu podatkowego z wnioskiem:

- o odroczenie terminu • płatności podatku lub zapłaty zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę, o rozłożenie na • raty zapłaty podatku lub zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę,

- o umorzenie w całości lub w części zaległości podatkowej, odsetek za zwłokę lub opłaty prolongacyjnej (jest to opłata ustalana za korzystanie z układu ratalnego lub odroczenia).

Pamiętaj! Ulgi te przyznawane są wyjątkowo, tylko w szczególnie uzasadnionych przypadkach.

Uwaga! Jeżeli prowadzisz działalność gospodarczą – to pełen katalog dopuszczalnych przeznaczeń pomocy udzielanej przez organ podatkowy znajdziesz w przepisach ustawy – Ordynacja podatkowa.

Prawo do pisemnej interpretacji

Jeżeli masz wątpliwości, jak zastosować przepisy prawa podatkowego w Twojej indywidualnej sprawie, możesz zwrócić się z wnioskiem o udzielenie pisemnej interpretacji (interpretacji indywidualnej).

Pisemnej interpretacji przepisów dokonują w imieniu Ministra Finansów Dyrektorzy Izb Skarbowych w Bydgoszczy, Katowicach, Poznaniu i Warszawie.

Uwaga!

Przed wysłaniem wniosku sprawdź, który dyrektor izby skarbowej jest właściwy według Twojego miejsca zamieszkania lub adresu siedziby. Występując z takim zapytaniem, jesteś obowiązany do wyczerpującego przedstawienia stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego oraz własnego stanowiska w sprawie oceny prawnej tego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego.

Pamiętaj!

Z zapytaniem nie możesz się zwrócić, jeżeli:

przedstawione elementy stanu faktycznego, są w dniu złożenia wniosku o interpretację przedmiotem toczącego się postępowania podatkowego, kontroli podatkowej, postępowania kontrolnego organu kontroli skarbowej,

oraz

gdy w tym zakresie sprawa została rozs...