Rozstrzyganie konfliktu rezydencji

Umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania nie zawierają własnych definicji miejsca zamieszkania. Zgodnie z umowami określenie „osoba mająca miejsce zamieszkania lub siedzibę w umawiającym się państwie” oznacza każdą osobę, która według prawa tego państwa podlega tam opodatkowaniu, z uwagi na jej miejsce zamieszkania, miejsce stałego pobytu, siedzibę zarządu, miejsce utworzenia albo inne kryterium o podobnym charakterze. Oznacza to, że jeżeli np. polskie przepisy uznają, że osoba ma miejsce zamieszkania w Polsce, to na gruncie umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania ta osoba będzie uważana za osobę mieszkającą w Polsce. W praktyce jednak zdarza się tak, że dwa państwa uznają podatnika za osobę mieszkającą na ich terenie.

Przykład:
Obywatel Belgii od kilku lat, w związku z pracą, przebywa w Polsce; ma tu nadany numer NIP, tutaj też spędza większość roku. W Belgii jednak mieszkają jego żona i córka, które odwiedza tak często jak tylko pozwalają mu obowiązki zawodowe.
W sytuacji tej zachodzą przesłanki, że w myśl polskich przepisów podatnik będzie uznany za osobę mającą miejsce zamieszkania w Polsce, ponieważ tutaj przebywa dłużej niż 183 dni w roku, tutaj także najprawdopodobniej znajduje się jego centrum interesów gospodarczych.
Należy jednak zauważyć, iż w tej sytuacji również ustawodawstwo belgijskie będzie uważało podatnika za osobę mającą miejsce zamieszkania w Belgii. Zgodnie bowiem z belgijskim prawem podatkowym za rezydenta podatkowego Belgii uważana jest osoba, która ma miejsce zamieszkania lub siedzibę majątku w Belgii. Belgijski kodeks podatkowy zakłada, że osoba ujęta w „rejestrze narodowym” jest rezydentem, chyba że zostanie udowodnione coś przeciwnego. Pojęcie „miejsce zamieszkania” oznacza faktyczne przebywanie w kraju, natomiast pojęcie „siedziba majątku” odnosi się do miejsca, z którego zarządzane są określone składniki majątkowe.

W sytuacji, kiedy osoba fizyczna ma miejsce zamieszkania w obu krajach (w myśl przepisów podatkowych tych krajów), mamy do czynienia z tak zwanym konfliktem rezydencji, który należy rozstrzygnąć zgodnie z zapisami stosownej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania. Zgodnie z umowami o unikaniu podwójnego opodatkowania podatnik może być rezydentem tylko w jednym kraju i tylko w jednym kraju może on podlegać opodatkowaniu od całości swoich dochodów. Nierezydentem natomiast można być w tylu krajach, w ilu uzyskiwało się dochody.

Jeżeli w rozumieniu przepisów obu umawiających się państw dana osoba ma miejsce zamieszkania w obu umawiających się państwach, wówczas jej miejsce zamieszkania określa się zgodnie z następującymi zasadami, określonymi w umowach ...