Darowizna i polecenie darczyńcy – przedmiot opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn

Nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium RP lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium RP w drodze darowizny lub polecenia darczyńcy stanowią odrębne tytuły podlegające opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn, zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t.j. Dz. U. z 2004 r. Nr 142, poz. 1514, ost. zm. Dz. U. z 2006 r., nr 222, poz. 1629; dalej: psd).

Ustawa nie zawiera definicji darowizny, w związku z czym należy odwołać się do postanowień Kodeksu cywilnego. W rozumieniu przepisów kodeksu, przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku (art. 888 § 1 k.c.).

Świadczenie tylko wtedy jest bezpłatne, gdy obdarowany nie dokona jakiejkolwiek czynności w zamian za darowiznę. Umowa darowizny ma charakter umowy zobowiązującej i jednostronnej w tym znaczeniu, że nie przynosi darczyńcy żadnej odpłaty. Do jej zawarcia dochodzi z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia woli.

Przedmiot darowizny stanowić mogą różnego rodzaju świadczenia, przede wszystkim przeniesienie wszelkiego rodzaju praw własności rzeczy, ustanowienie lub zniesienie prawa majątkowego na korzyść obdarowanego, zapłata oznaczonej sumy pieniężnej czy zwolnienie obdarowanego z określonego zobowiązania.

Podstawowym obowiązkiem darczyńcy jest wykonanie darowizny w taki sposób, by obdarowany uzyskał korzyść majątkową stanowiącą przedmiot darowizny. Istotą darowizny jako czynności nieodpłatnej jest brak ekwiwalentu w postaci świadczenia wzajemnego.

Zgodnie z art. 890 § 1 k.c. oświadczenie darczyńcy powinno być złożone w formie aktu notarialnego. Jednakże umowa darowizny zawarta bez zachowania tej formy staje się ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione. Jedynie oświadczenie darczyńcy powinno być złożone pod rygorem nieważności w formie aktu notarialnego, oświadczenie obdarowanego natomiast nie wymaga zachowania formy szczególnej.

Darowizna powinna być natomiast zawarta w formie szczególnej, jeżeli wymagają tego inne przepisy dotyczącej jej przedmiotu (np. rozporządzenia nieruchomością). W pozostałych przypadkach wobec niezachowania formy aktu notarialnego, darowizna będzie uznana za ważną z chwilą spełnienia świadczenia. Do tego momentu nie wywołuje ona skutków prawnych a spełnienie przez darczyńcę świadczenia prowadzi do konwalidacji (uzdrowienia) umowy darowizny.

Na zasadach określonych w art. 896-902 k.c. darowizna może zostać odwołana. Jeżeli po wykonaniu darowizny darczyńca popadnie w niedostatek, obdarowany ma obowiązek, w granicach istniejącego jeszcze wzbogacenia dostarczyć darczyńcy środków których mu brak do utrzymania odpowiadającego jego usprawiedliwionym potrzebom, albo do wypełnienia ciążących na nim ustawowych obowiązków alimentacyjnych.

Darczyńca może nawet odwołać darowiznę już wykonaną, jeżeli obdarowany dopuścił się względem niego rażącej niewdzięczności. Zwrot przedmiotu odwołanej darowizny powinien nastąpić stosownie do przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu.

Odwołanie darowizny powinno nastąpić na piśmie w postaci oświa...