Zastrzeżenia do protokołu kontroli

W każdej chwili do drzwi podatników może zapukać kontrola prowadzona przez organy podległe ministrowi finansów. Coraz większa liczba prowadzonych postępowań kontrolnych to dzisiejsza rzeczywistość, z którą muszą się zmagać wszyscy podatnicy, a zwłaszcza ci, którzy prowadzą działalność gospodarczą. Znajomość podstawowych regulacji dotyczących stosowanych procedur kontrolnych jest obecnie wprost nieodzowna. Jak należy postępować, gdy organ kontroli informuje przedsiębiorców o stwierdzonych nieprawidłowościach? W jaki sposób zaskarżać rozstrzygnięcia organów? W jakich formach i na jakich etapach prowadzonych postępowań można polemizować zorganem kontrolnym?

Jednym ze sposobów wyrażenia własnej argumentacji wobec ustaleń poczynionych przez organy kontrolne jest, sformułowane przez ustawodawcę w art. 291 § 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60, ostat. zm. Dz. U. z 2009 r. Nr 57, poz. 466), prawo do przedstawienia zastrzeżeń lub wyjaśnień do protokołu kontroli.

Protokół kontroli stanowi bowiem podstawowy wyraz ustaleń organu prowadzącego określoną procedurę kontrolną. Pamiętać trzeba, że zgodnie z regulacją art. 291 § 4 Ordynacji kontrola zostaje zakończona w dniu doręczenia protokołu z kontroli.

Warto przypomnieć, że stosownie do postanowień art. 290 § 1 Ordynacji kontrolujący dokumentuje przebieg kontroli w protokole. Protokół kontroli zawiera w szczególności:

1. wskazanie kontrolowanego,
2. wskazanie osób kontrolujących,
3. określenie przedmiotu i zakresu kontroli,
4. określenie miejsca i czasu przeprowadzenia kontroli,
5. opis dokonanych ustaleń faktycznych,
6. dokumentację dotyczącą przeprowadzonych dowodów,
7. ocenę prawną sprawy będącej przedmiotem kontroli,
8. pouczenie o prawie złożenia zastrzeżeń lub wyjaśnień oraz o prawie złożenia korekty deklaracji,
9. pouczenie o obowiązku zawiadomienia organu podatkowego przez kontrolowanego o każdej zmianie swojego adresu dokonanej w ciągu 6 miesięcy od dnia zakończenia kontroli podatkowej, jeżeli w toku kontroli podatkowej ujawniono nieprawidłowości, oraz o skutkach niedopełnienia tego obowiązku.

Kontrolowany, który nie zgadza się z ustaleniami protokołu, może na podstawie omawianej regulacji prawnej w terminie 14 dni od dnia jego doręczenia przedstawić zastrzeżenia lub wyjaśnienia, wskazując równocześnie stosowne wnioski dowodowe.

Organ kontroli nie może wydać decyzji w sprawie, w której nie upłynął jeszcze termin na złożenie zastrzeżeń lub wyjaśnień do protokołu.

Wydanie decyzji ustalającej zobowiązanie podatkowe na podstawie wyników przeprowadzonej kontroli, ale przed upływem terminu do zgłoszenia wyjaśnień lub zastrzeżeń, do protokołu kontroli (...) utrudnia lub wręcz uniemożliwia obronę interesów strony w postępowaniu przed organem I instancji. Uchybienie to nie ma jednak istotnego wpływu na wynik sprawy, jeśli przeprowadzone zostało dodatkowe postępowanie wyjaśniające z udziałem strony, w wyniku którego strona miała możliwość wypowiedzenia się co do materiałów i dowodów.
(wyrok NSA z 15 marca 1990 r., III SA 1206/89)

Korzystając z ww. regulacji prawnej, kontrolowany powinien zatem pamiętać, że oprócz zgłaszanych zastrzeżeń, wątpliwości, obiekcji lub wyjaśnień, dotyczących zarówno ustalonego przez organ kontroli stanu ...