Przestępstwa i wykroczenia skarbowe

Kodeks karny skarbowy reguluje dwa rodzaje czynów zabronionych: przestępstwa i wykroczenia skarbowe. Odpowiedzialność za ich popełnienie charakteryzuje ten sam zespół znamion, zgodnie z którym czyn taki ma być społecznie szkodliwy (w stopniu wyższym niż znikomy), zabroniony pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia, a jego sprawcy może być przypisana wina. Ponadto zarówno przestępstwa, jak i wykroczenia skarbowe mogą być popełnione bądź umyślnie, bądź – jeśli ustawa wyraźnie tak stanowi – nieumyślnie. W niniejszym artykule postaramy się wyjaśnić, co wynika (przede wszystkim na gruncie wymiaru kary oraz prowadzonego postępowania) z zakwalifikowania danego czynu bądź do przestępstw, bądź do wykroczeń skarbowych.

Definicja

Zgodnie z art. 53 § 2 i § 3 ustawy z dnia 10 września 1999 r. Kodeks karny skarbowy (Dz. U. Nr 83, poz. 930, z późn. zm.) przestępstwem skarbowym jest czyn zabroniony przez kodeks pod groźbą kary grzywny w stawkach dziennych, kary ograniczenia wolności lub kary pozbawienia wolności.

Wykroczenie skarbowe jest to natomiast czyn zabroniony przez kodeks pod groźbą kary grzywny określonej kwotowo, jeżeli kwota uszczuplonej lub narażonej na uszczuplenie należności publicznoprawnej albo wartość przedmiotu czynu nie przekracza pięciokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia w czasie jego popełnienia. Wykroczeniem skarbowym jest także inny czyn zabroniony, jeżeli kodeks tak stanowi.

Kryterium różnicującym te dwa typy czynów zabronionych jest zatem – w najszerszym ujęciu – społeczna szkodliwość czynu.

(Szerzej na ten temat można przeczytać w artykule "Najczęściej popełniane przez podatników wykroczenia skarbowe i konsekwencje ich popełnienia").

Kary, środki karne i środki zabezpieczające

Przestępstwa i wykroczenia skarbowe różnią się w głównej mierze katalogiem kar, środków karnych oraz środków zabezpieczających grożących za ich popełnienie. Jeśli chodzi o kary, to w przypadku przestępstw skarbowych ustawodawca w każdym wypadku wskazuje ich rodzaj i granice, co wiąże się ze zróżnicowaniem stopnia społecznej szkodliwości poszczególnych przestępstw. Możliwa jest tu kara grzywny w stawkach dziennych (ma ona znaczenie podstawowe), ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności. Natomiast w przypadku wykroczeń skarbowych zagrożenie karą jest w każdym wypadku takie samo i jest nim – zgodnie z art. 48 § 1 K.k.s. – kara grzywny w granicach od jednej dziesiątej do dwudziestokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia, chyba że kodeks stanowi inaczej. Przy redagowaniu poszczególnych wykroczeń ustawodawca posługuje się zatem jedynie sformułowaniem, że sprawca „podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe”.

Środkami karnymi za popełnienie przestępstw skarbowych są:

1) dobrowolne poddanie się odpowiedzialności,
2) przepadek przedmiotów,
3) ściągnięcie równowartości pieniężnej przepadku przedmiotów,
4) przepadek korzyści majątkowej,
5) ściągnięcie równowartości pieniężnej przepadku korzyści majątkowej,
6) zakaz prowadzenia określonej działalności gospodarczej, wykonywania określonego zawodu lub zajmowania określonego stanowiska,
7) podanie wyroku do publicznej w...