Protokół kontroli podatkowej

Dzień zakończenia kontroli podatkowej realizowanej przez organy podatkowe pierwszej instancji oraz organy kontroli skarbowej wyznacza dzień doręczenia kontrolowanemu protokołu kontroli. Protokół kontroli stanowi podstawowy środek dowodowy, służący dokumentowaniu przebiegu wszystkich czynności oraz zdarzeń podejmowanych w ramach danej kontroli podatkowej.

Kontrola podatkowa jest kontrolą opartą o kryterium zgodności zachowania kontrolowanego z prawem. Dotyczy to wszystkich ciążących na podatniku obowiązków wynikających z przepisów materialnego prawa podatkowego.

Stwierdzenie w protokole kontroli zgodności z prawem zachowań podatnika nie pociąga za sobą dalszych konsekwencji prawnych. Stwierdzenie niezgodności zobowiązuje natomiast organ do działań mających na celu usunięcie tych niezgodności lub ich skutków.

Ustawodawca w art. 290 § 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60, ost. zm. Dz. U. z 2008 r. Nr 118, poz. 745) skonstruował katalog otwarty i wymienił jedynie przykładowo elementy, z których powinien składać się każdy protokół. Należą do nich:

1) wskazanie kontrolowanego,
2) wskazanie osób kontrolujących,
3) określenie przedmiotu i zakresu kontroli,
4) określenie miejsca i czasu przeprowadzenia kontroli,
5) opis dokonanych ustaleń faktycznych,
6) dokumentację dotyczącą przeprowadzonych dowodów,
7) ocenę prawną sprawy będącej przedmiotem kontroli,
8) pouczenie o prawie złożenia zastrzeżeń lub wyjaśnień oraz prawie złożenia korekty deklaracji.

Najważniejszym elementem każdego protokołu kontroli stanowią ustalenia faktyczne. Powinny one zawierać opis wszystkich faktów związanych z celem kontroli podatkowej, czyli sprawdzeniem sposobu wywiązywania się kontrolowanego z obowiązków wynikających z przepisów prawa podatkowego.

Zakres protokołu kontroli winien być tak określony, żeby podatnik posiadał możliwość zapoznania się z twierdzeniami kontrolujących, co do prawidłowości dokonanych przez nich ustaleń faktycznych. Stan faktyczny powinien zostać ustalony w sposób nie budzący jakichkolwiek wątpliwości. Wszystkie fakty istotne z punktu widzenia obowiązków kontrolowanego objęte zakresem kontroli określonym na upoważnieniu, powinny zostać jednoznacznie wyjaśnione.

W wyniku kontroli kontrolowany musi mieć świadomość, czy jego obowiązki objęte zakresem kontroli, zostały prawidłowo, czy też nieprawidłowo wykonane. W obecnym stanie prawnym protokół musi zawierać ocenę prawną sprawy. Na mocy ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. nr 217, poz. 590) ustawodawca uchylił § 3 omawianego artykułu, który powyższego warunku nie przewidywał. Protokół musi zatem zawierać analizę przepisów ze wskazaniem, które z nich, w jakim zakresi...