Sposoby wygasania zobowiązań podatkowych – potrącenie

Istnieje wiele sposobów na wygaśnięcie zobowiązań podatkowych ciążących na podatnikach z tytułu podatków. Jednym ze sposobów umożliwiających wygaśnięcie zobowiązań podatkowych bez angażowania gotówki jest potrącenie wierzytelności wobec Skarbu Państwa. Potrącenie, zwane też kompensatą, znane jest zarówno w prawie cywilnym, jak i podatkowym. W uproszczeniu instytucja ta polega na redukcji wzajemnych wierzytelności dwóch podmiotów, wskutek czego wzajemne zobowiązania wygasają do wysokości niższej z potrącanych wierzytelności.

Potrącenie jest też sposobem wygaśnięcia (w całości lub części) zobowiązania podatkowego. W tym zakresie zastosowanie mają wyłącznie przepisy Ordynacji podatkowej, do których nie można posiłkowo stosować przepisów K.c. Potrącenie stosowane w prawie podatkowym ma zdecydowanie węższy zakres.

Potrąceniu mogą podlegać zarówno zobowiązania podatkowe, jak i zaległości wraz z odsetkami. Art. 64 § 4 Ordynacji podatkowej pozwala także na wniosek podatnika zaliczyć wierzytelności na poczet jego przyszłych zobowiązań podatkowych. Nie jest to jednak potrącenie w rozumieniu przepisów Ordynacji podatkowej.

W przepisach Ordynacji podatkowej rozróżniamy dwa rodzaje potrącenia:

- potrącenie wierzytelności względem Skarbu Państwa;

- potrącenie wierzytelności względem jednostki samorządu terytorialnego.

Potrącenie z wierzytelności względem Skarbu Państwa lub państwowej jednostki budżetowej może być dokonane, jeżeli wierzytelność ta jest wzajemna, bezsporna (stwierdzona prawomocnym orzeczeniem sądu lub ostateczną decyzją, lub dłużnik jej nie kwestionuje), wymagalna i oparta na określonym tytule prawnym. Wierzytelność do potrącenia może wynikać z:

- prawomocnego wyroku sądowego wydanego na podstawie art. 417 lub art. 419 Kodeksu cywilnego;

- prawomocnej ugody sądowej zawartej w związku z zaistnieniem okoliczności przewidzianych w art. 417 lub art. 419 Kodeksu cywilnego;

- nabycia przez Skarb Państwa nieruchomości na cele uzasadniające jej wywłaszczenie lub wywłaszczenia nieruchomości na podstawie przepisów o gospodarce nieruchomościami;

- odszkodowania za niesłuszne skazanie, tymczasowe aresztowanie lub zatrzymanie, uzyskanego na podstawie przepisów Kodeksu postępowania karnego;

- odszkodowania uzyskanego...