Wyjaśnienia ZUS dot. zasiłku macierzyńskiego od 1 stycznia 2010 r.

Zasiłek macierzyński za okres urlopu ojcowskiego 1. Zgodnie z art. 1823 Kodeksu pracy, pracownik-ojciec wychowujący dziecko ma prawo do urlopu ojcowskiego. Na podstawie art. 29 ust. 5a ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2005 r. Nr 31, poz. 267 ze zm.), przez okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu ojcowskiego ubezpieczonemu przysługuje zasiłek macierzyński. Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej poinformowało, że z brzmienia tych przepisów wynika, iż urlop ojcowski i zasiłek macierzyński przysługują pracownikowi, któremu urodziło się dziecko (ojcu biologicznemu) oraz ojcu, który przysposobił dziecko.

Zgodnie bowiem z przepisem art. 121 § 1 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy – przez przysposobienie powstaje między przysposabiającym a przysposobionym taki stosunek, jak między rodzicami a dziećmi. Przysposobienie powoduje równocześnie ustanie dotychczasowej władzy rodzicielskiej (art. 123 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego). Urlop ojcowski przysługuje dopiero po wydaniu przez sąd orzeczenia o przysposobieniu dziecka, nie przysługuje natomiast w okresie trwania postępowania w sprawie przysposobienia dziecka. Zatem prawo do urlopu ojcowskiego i zasiłku macierzyńskiego nie przysługuje pracownikowi, który przyjął dziecko w wieku do 7 lub odpowiednio do 10 roku życia i wystąpił do sądu z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka – do czasu zakończenia postępowania przed sądem albo ojcu, który przyjął na wychowanie dziecko w ramach rodziny zastępczej.

2. Wymiar urlopu ojcowskiego wynosi w 2010 i 2011 r. 1 tydzień, nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 12 miesięcy życia. Zatem, urlop ojcowski nie może być udzielony na okres krótszy niż 1 tydzień (7 dni). Wyjątkiem jest jedynie przypadek, gdy dziecko kończy 12 miesięcy życia. W takim przypadku, urlop ojcowski i zasiłek macierzyński przysługują przez okres nie dłuższy niż do ukończenia przez dziecko 12 miesięcy życia.

3. Przepisy Kodeksu pracy dotyczące urlopu ojcowskiego nie uzależniają wymiaru tego urlopu od liczby dzieci urodzonych przy jednym porodzie, tak jak czynią to przepisy dotyczące wymiaru urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego oraz dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego. Zatem, wymiar urlopu ojcowskiego i okres wypłaty zasiłku macierzyńskiego dla ojca, któremu urodziło się więcej niż jedno dziecko, jest taki sam, jak w przypadku urodzenia się jednego dziecka.

4. W przypadku pozostawania pracownika równolegle w więcej niż jednym stosunku pracy, dla każdego z nich odrębnie ustala się prawa i obowiązki pracownicze. Dlatego też, zdaniem Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, na podstawie przepisu art. 182³ Kodeksu pracy nie ma przeszkód prawnych, aby pracownik skorzystał z urlopu ojcowskiego u każdego z pracodawców w tym samym czasie (równolegle) albo skorzystał z urlopu ojcowskiego tylko u jednego pracodawcy, świadcząc w tym samym czasie pracę u drugiego pracodawcy. Jeżeli jednak pracownik zatrudniony u kilku pracodawców skorzysta z urlopu ojcowskiego tylko u jednego z nich, to nie będzie mógł skorzystać z urlopu ojcowskiego i zasiłku macierzyńskiego w terminie późniejszym u pozostałych pracodawców.

Zasiłek macierzyński w przypadku łączenia dodatkowego urlopu macierzyńskiego lub dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego z pracą

5. W świetle art. 182¹ i 183 Kodeksu pracy, pracownica uprawniona do dodatkowego urlopu macierzyńskiego lub dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego może łączyć korzystanie z tego urlopu z wykonywaniem pracy u pracodawcy, który udzielił urlopu. Praca może być wykonywana w wymiarze nie wyższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy. W takim przypadku dodatkowego urlopu udziela się na pozostałą część dobowego wymiaru czasu pracy. W pisemnym wniosku o podjęcie pracy w czasie dodatkowego urlopu, pracownica wskazuje wymiar czasu pracy oraz okres, przez który zamierza łączyć korzystanie z dodatkowego urlopu z wykonywaniem pracy. Pracodawca jest zobowiązany ten wniosek uwzględnić.

W przypadku, gdy pracownica łączy korzystanie z dodatkowego urlopu macierzyńskiego lub dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego urlopu, wysokość zasiłku macierzyńskiego, na mocy art. 29 ust. 7 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r., ulega pomniejszeniu proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy, w którym pracownica wykonuje pracę w czasie korzystania z dodatkowego urlopu.

6. W przypadku, gdy przed urlopem macierzyńskim pracownica była zatrudniona w niepełnym wymiarze czasu pracy i wykonuje pracę w czasie dodatkowego urlopu, wysokość zasiłku macierzyńskiego powinna zostać zmniejszona odpowiednio do proporcji wymiaru czasu pracy...