Umowa o dzieło jest umową odpłatną. W różny sposób wynagrodzenie może zostać określone w treści umowy - jako podanie konkretnej kwoty lub jako wynagrodzenie kosztorysowe - ale umowa ta nie może polegać na wykonaniu dzieła nieodpłatnie.

Przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia (art. 627 Kodeksu cywilnego). Jest to umowa rezultatu, której wynikiem powinno być powstanie określonego w umowie owocu (czyli właśnie rezultatu) pracy przyjmującego zamówienie.

Jest to zawsze umowa odpłatna. Wynagrodzenie może polegać na zapłaceniu sumy pieniężnej lub na spełnieniu świadczenia innego rodzaju (A. Brzozowski w: System Prawa Prywatnego tom 7 Prawo zobowiązań - część szczegółowa, red. prof. dr hab. Jerzy Rajski, Wydawnictwo C.H.Beck, 2004 r.).

Wynagrodzenie w umowie można określić na dwa sposoby:

• Jako wynagrodzenie ryczałtowe - w określonej konkretnie z góry kwocie. Nie wymaga ono żadnych dodatkowych rozliczeń pomiędzy zlecającym a wykonawcą;
• Jako wynagrodzenie kosztorysowe - na podstawie planowych prac i przewidywanych kosztów materiałów (z podaniem cen jednostkowych). Należne wynagrodzenie oblicza się dopiero po wykonaniu dzieła.

Wynagrodzenie ryczałtowe

Wskazanie w umowie wynagrodzenia ryczałtowego skutkuje - w zwykłych sytuacjach - brakiem możliwości zarówno domagania się podwyższenia wynagrodzenia przez wykonawcę, jak też domagania się obniżenia wynagrodzenia przez zamawiającego. Dzieje się tak nawet wówczas, gdy w czasie zawarcia umowy nie można było przewidzieć rozmiaru lub kosztów prac. Sąd może jednak podwyższyć ryczałt lub rozwiązać umowę, gdyby wskutek zmiany stosunków, nieprzewidywalnej wcześniej, wykonanie dzieła groziłoby przyjmującemu zamówienie rażącą stratą. Jest to jednak sytuacja bardzo wyjątkowa.

Wynagrodzenie kosztorysowe

Wynagrodzenie za wykonanie dzieła może być również ustalone jako wynagrodzenie kosztorysowe. Przy zawieraniu umowy strony ustalają tutaj zestawienia planowanych prac i przewidywanych kosztów jednostkowych robocizny, materiałów, zaś ostateczna kwota wynagrodzenia znana będzie zawsze dopiero po ostatecznym wykonaniu dzieła. Umowa wskazuje jedynie orientacyjną kwotę wynagrodzenia.

W przy...