ZUS. Zbiegi tytułów do ubezpieczeń społecznych - Umowa zlecenia i prowadzenie pozarolniczej działalności

Rozpoczynając omawianie zasad podlegania ubezpieczeniom społecznym przez osoby wykonujące umowę zlecenia i prowadzące jednocześnie pozarolniczą działalność należy wyjaśnić, iż odnoszą się one do sytuacji, gdy umowa zlecenia nie jest wykonywana w ramach prowadzonej działalności, a jej przedmiot nie pokrywa się z przedmiotem tej działalności.

Osobą prowadzącą pozarolniczą działalność - w myśl ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, jest przedsiębiorca, czyli osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą. Za przedsiębiorców uznaje się także wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej. Podjęcie działalności gospodarczej przez przedsiębiorcę będącego osobą fizyczną wymaga wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG). Osoba fizyczna może podjąć wykonywanie działalności gospodarczej od dnia złożenia wniosku o wpis do CEIDG.

Za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się:

  • osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych;
  • twórcę i artystę;
  • osobę prowadzącą działalność w zakresie wolnego zawodu:
    • w rozumieniu przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne,
    • z której przychody są przychodami z działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych;
  • wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólników spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej;
  • osobę prowadzącą publiczną lub niepubliczną szkołę, inną formę wychowania przedszkolnego, placówkę lub ich zespół, na podstawie przepisów o systemie oświaty.

a. Osoba prowadząca pozarolniczą działalność, dla której minimalną podstawę wymiaru składek z tytułu działalności stanowi 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego

Zleceniobiorca lub osoba współpracująca ze zleceniobiorcą prowadząca jednocześnie pozarolniczą działalność, podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu tej działalności, jeżeli z tytułu wykonywania umowy agencyjnej, umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia oraz współpracy przy wykonywaniu tych umów podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe jest niższa od najniższej podstawy wymiaru składek dla osób prowadzących pozarolniczą działalność, o której mowa w art. 18 ust. 8 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego). Może ona dobrowolnie, na swój wniosek, być objęta ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi również z tytułu wykonywania umowy zlecenia lub współpracy.

Uwaga!
Powyższa zasada rozstrzygania zbiegu tytułów do ubezpieczeń ma zastosowanie do wszystkich osób prowadzących pozarolniczą działalność (nie tylko działalność gospodarczą).

Taka osoba będzie podlegać obowiązkowo z tytułu pozarolniczej działalności, jeżeli podstawa wymiaru składek z tytułu wykonywania umowy zlecenia będzie niższa od najniższej podstawy z działalności, o której mowa w art. 18 ust. 8 ustawy (60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego). W przypadku, jeśli będzie wynosiła co najmniej tyle ile najniższa podstawa, o której mowa w art. 18 ust. 8 ustawy ubezpieczonemu przysługiwał będzie wybór tytułu do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych. Nie stosuje się w tym przypadku sumowania podstaw wymiaru składek – brak odesłania do art. 9 ust. 2c ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Przykład
Osoba wykonuje pracę na podstawie umowy zlecenia zawartej z płatnikiem A. W umowie określono datę rozpoczęcia wykonywania pracy na 1 kwietnia 2016 r. Rozwiązanie umowy nastąpiło z dniem 31 maja 2016 r. Następnie osoba ta od 1 maja 2016 r. stała się wspólnikiem spółki jawnej. Za maj zadeklarowała podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w wysokości 2 433 zł (założono, że w 2016 r. 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego stanowi ta kwota). Przychody osiągnięte z tytułu umowy zlecenia zawartej z płatnikiem A wynoszą:

  • w kwietniu - 1 500 zł,
  • w maju - 1 500 zł.

Osoba ta w kwietniu podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu umowy zlecenia (nie występuje zbieg tytułów ubezpieczeń). W maju podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności.

b. Osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą, dla której właściwa jest podstawa wymiaru składek, o której mowa w art. 18a ustawy (30% minimalnego wynagrodzenia za pracę)

Zleceniobiorca lub osoba współpracująca ze zleceniobiorcą prowadząca jednocześnie pozarolniczą działalność, dla której właściwa jest podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, o której mowa w art. 18a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z obu tytułów, z zastrzeżeniem art. 9 ust. 2c ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Oznacza to, iż ubezpieczony będzie obowiązkowo podlegał ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z obu tytułów, chyba że łączna podstawa wymiaru składek na te ubezpieczenia z tego tytułu lub tytułów osiągnie kwotę minimalnego wynagrodzenia. Wówczas kolejny tytuł lub tytuły nie będą rodziły tego obowiązku. Ubezpieczony może na bieżąco zmienić tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych.

Przykład 1
Osoba prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą od 1 lutego 2016 r. Z tytułu działalności rozlicza składki za każdy miesiąc od podstawy wymiaru składek w wysokości 30% minimalnego wynagrodzenia (spełnia warunki ustawowe do ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe na zasadach określonych w art. 18a ustawy). Od 1 marca 2016 r. wykonuje pracę na podstawie umowy zlecenia. Przychód z tytułu wykonywania umowy w każdym miesiącu wynosi 500 zł. Osoba ta podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z obu tytułów.

Przykład 2
Zleceniobiorca jest zatrudniony na podstawie dwóch umów zlecenia:

  • zawartej z płatnikiem A, w której określono datę rozpoczęcia jej wykonywania na 1 stycznia 2016 r.,
  • zawartej z płatnikiem B, w której określono datę rozpoczęcia jej wykonywania na 10 stycznia 2016 r.

Przychód w każdym miesiącu z tytułu umowy zawartej z płatnikiem A wynosi 1 300 zł, a z płatnikiem B - 700 zł. Następnie od 1 lutego 2016 r. osoba ta rozpoczęła prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej, dla której właściwa jest podstawa wymiaru składek określona w art. 18a ustawy. Ponieważ łączna podstawa wymiaru składek z tytułu umów zlecenia osiąga minimalne wynagrodzenie (nadal podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z obu umów zlecenia), z tytułu prowadzenia działalności od 1 lutego 2016 r. osoba ta nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

Przykład 3
Z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej osoba spełnia warunki do podlegania ubezpieczeniom społecznym od 1 lutego 2016 r. Rozlicza składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe za każdy miesiąc od kwoty 30% minimalnego wynagrodzenia, tj. 555 zł (spełnia warunki ustawowe do ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe na zasadach określonych w art. 18a ustawy). Następnie zawarła umowy zlecenia:

  • z płatnikiem A, w której określono datę rozpoczęcia jej wykonywania na 1 marca 2016 r.,
  • z płatnikiem B, w której określono datę rozpoczęcia jej wykonywania na 1 kwietnia 2016 r.

Przychód z tytułu wykonywania umowy zawartej z płatnikiem A wynosi comiesięcznie 800 zł, a z płatnikiem B – 1 900 zł.

Osoba ta podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym:

  • w lutym 2016 r. z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej,
  • w marcu 2016 r. z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej oraz umowy zawartej z płatnikiem A,
  • w kwietniu 2016 r. z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej, umowy zawartej z płatnikiem A oraz umowy zawartej z płatnikiem B (łączna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu działalności oraz z tytułu umowy zawartej z płatnikiem A nie osiąga minimalnego wynagrodzenia).

Przykład 4
Osoba rozpoczęła prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej od 1 stycznia 2016 r. Spełnia warunki ustawowe do ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe na zasadach określonych w art. 18a ustawy. Deklaruje jednak do podstawy wymiaru składek comiesięcznie kwotę 2 200 zł. Osoba ta zawarła umowę zlecenia na okres od 1 marca do 31 marca 2016 r. Z tytułu tej umowy przychód wyniósł w marcu 4 500 zł.
Ponieważ z tytułu prowadzenia działalności podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osiąga minimalne wynagrodzenie, z tytułu umowy zlecenia osoba ta nie będzie podlegała obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

c. Umowa zlecenia w ramach prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej

W sytuacji gdy osoba prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą, a następnie w ramach tej działalności zawiera umowę zlecenia, której przedmiot jest taki sam jak przedmiot prowadzonej działalności, wówczas podlega ubezpieczeniom społecznym tylko z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej. Z tytułu wykonywania umowy zlecenia nie jest obejmowania ubezpieczeniami – ani obowiązkowo, ani dobrowolnie. Aby jednak umowa zlecenia mogła być traktowana jako wykonywana w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, warunkiem jest, aby przychód z niej uzyskiwany był opodatkowany jako przychód z działalności gospodarczej.

Zgodnie z art. 5b ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2012 r. poz. 361, z późn. zm.) za pozarolniczą działalność gospodarczą nie uznaje się czynności, jeżeli łącznie spełnione są następujące warunki:

  1. odpowiedzialność wobec osób trzecich za rezultat tych czynności oraz ich wykonywanie, z wyłączeniem odpowiedzialności za popełnienie czynów niedozwolonych, ponosi zlecający wykonanie tych czynności,
  2. są one wykonywane pod kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonych przez zlecającego te czynności,
  3. wykonujący te czynności nie ponosi ryzyka gospodarczego związanego z prowadzoną działalnością.

W sytuacji gdy organ podatkowy uzna, iż czynności wykonywane w ramach umowy zlecenia są dla celów podatkowych działalnością wykonywaną osobiście (nie są czynnościami wykonywanymi w ramach pozarolniczej działalności gospodarczej), wówczas osoba wykonująca tylko taką umowę podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym jako zleceniobiorca.

W przypadku natomiast, gdy osoba wykonująca umowę zlecenia wykonuje również czynności w ramach pozarolniczej działalności gospodarczej, podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym jako zleceniobiorca lub osoba prowadząca działalność (następuje wówczas zbieg tytułów do ubezpieczeń społecznych – rozstrzygany na zasadach ogólnych – patrz punkt a i b).

Należy pamiętać, że po uznaniu przez organ podatkowy, że czynności wykonywane w ramach umowy są dla celów podatkowych działalnością wykonywaną osobiście (nie są czynnościami wykonywanymi w ramach pozarolniczej działalności gospodarczej), to w sytuacjach budzących wątpliwości co do rodzaju umowy (umowa zlecenia czy umowa o dzieło) obowiązek ubezpieczeń społecznych, lub jego brak, ustala się w oparciu o treść umowy oraz warunki świadczenia pracy i wypłaty wynagrodzenia.

Przykład
Od 1 lutego 2015 r. osoba prowadzi – na postawie wpisu do ewidencji – działalność gospodarczą. W ramach tej działalności zawiera umowę zlecenia. Przedmiot umowy zlecenia pokrywa się z zakresem prowadzonej przez tę osobę działalności, a przychód uzyskiwany z umowy jest opodatkowany jako przychód z działalności gospodarczej.
Osoba ta podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu oraz dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej. Z tytułu wykonywania umowy zlecenia nie jest obejmowania ubezpieczeniami – ani obowiązkowo, ani dobrowolnie.

www.zus.pl

Wszystkie artykuły z tego działu »

WASZE KOMENTARZE (0)

Dodaj nowy komentarz

komentarz:
podpis:
 

Drodzy Użytkownicy podatki.biz. Choć czytamy uważnie Wasze komentarze, nie odpowiadamy na pytania w kwestiach szczegółowych. Zadając je, kierujecie je nie do nas, a do innych Użytkowników podatki.biz. Jeżeli chcecie wyjaśnić lub rozwiązać jakiś problem, zachęcamy do skorzystania z naszego forum dyskusyjnego - www.podatki.biz/forum

Zespół podatki.biz

Napisz komentarz...