Zniesienie współwłasności a PCC

Pytanie: W sądzie rejonowym została zawarta ugoda pomiędzy współwłaścicielami lokalu mieszkalnego (udział po 1/2) celem zniesienia współwłasności. Czy podpisana ugoda generuje podatek od czynności cywilnoprawnych i od jakiej kwoty?

Lokal ten obciążony był hipoteką zabezpieczającą kredyt hipoteczny zaciągnięty na potrzeby zakupu tego lokalu przez obu współwłaścicieli jako solidarne zobowiązanie wobec banku. Lokal został z tych środków zakupiony w 2008 r., a kredyt hipoteczny zaciągnięty w walucie CHF.

Sąd rozpoznając sprawę postawił warunek zniesienia współwłasności jako przejęcie przez jednego z kredytobiorców całego zobowiązania kredytowego na siebie. Wartość kredytu przewyższała o 30% wartość mieszkania. Drugi kredytobiorca nie posiadał zdolności finansowej.

Sąd zażądał promesy od banku gwarantującej możliwość przejęcia całego zobowiązania. Bank wydał więc promesę określającą warunki odpisania drugiego kredytobiorcy od długu: m.in. zwiększenie wartości ubezpieczenia oraz nadpłatę kredytu w wysokości 140.000 zł, przy wartości kredytu 330.000 zł. Warunki te zostały spełnione, zatem sąd zezwolił na podpisanie ugody.

W wyniku zawartej ugody jeden z dwóch współwłaścicieli stał się jedynym właścicielem lokalu oraz jedynym kredytobiorcą. Ugoda zawiera zapis dotyczący sposobu zniesienia współwłasności jako odpłatne zbycie udziału o wartości 110.620 zł (wycena biegłego rzeczoznawcy) w zamian za przejęcie w całości długu uczestnika (drugiego współwłaściciela) wynikającego z umowy kredytowej. Sąd zobowiązał także drugiego współwłaściciela do zapłaty połowy różnicy wartości kredytu i wartości lokalu na rzecz częściowej spłaty kredytu ujętej w promesie.

Odpowiedź:

Zgodnie z przepisem art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz.U. z 2015 r., poz. 626, ze zm.), podatkowi temu podlegają następujące czynności cywilnoprawne:

1. umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,
2. umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku,
3. (uchylona),
4. umowy darowizny - w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,
5. umowy dożywocia,
6. umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności - w części dotyczącej spłat lub dopłat,
7. (uchylona),
8. ustanowienie hipoteki,
9. ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,
10. umowy depozytu nieprawidłowego,
11. umowy spółki;

Podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają też zmiany umów wymienionych w pkt 1, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych, z zastrzeżeniem ust. 3 pkt 4 oraz orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne, jak czynności cywilnoprawne wymienione w pkt 1 lub 2 (art. 1 ust. 1 pkt 2 i 3 w. ustawy).

Zatem, jak z powyższego wynika, ustawodawca wprowadził zasadę enumeratywnego określenia czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Tym samym, o kwalifikacji określonej czynności prawnej, a w konsekwencji o jej podleganiu opodatkowaniu tym podatkiem decyduje jej treść (elementy przedmiotowo istotne), a nie nazwa. Szczegółowe ustalenie zakresu przedmiotowego ma określone konsekwencje. Ustawodawca, wprowadzając zamknięty katalo...