Wydatki na rzecz kontrahentów w kosztach uzyskania przychodów

Nawiązywanie i utrzymywanie kontaktów biznesowych może wiązać się z ponoszeniem wydatków nie tylko na organizację spotkań, ale niekiedy także bezpośrednio na rzecz kontrahentów. W tym ostatnim wypadku mogą to być różnego rodzaju nieodpłatne świadczenia, począwszy od zwrotu określonych kosztów, a skończywszy na tradycyjnych prezentach. Analizując podatkowe aspekty takich wydatków, pod uwagę należy brać nie tylko kwestie ujęcia ich w kosztach uzyskania przychodów, co jest przedmiotem niniejszego artykułu, ale niekiedy także rozpoznania z tego tytułu przychodu powstającego po stronie kontrahenta.

Zasady kwalifikowania określonych wydatków jako kosztów uzyskania przychodów

Ujęcie wydatku na rzecz kontrahenta w kosztach uzyskania przychodów, podobnie jak zresztą w przypadku innych wydatków, wymaga ustalenia, czy:

• był to koszt poniesiony w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, oraz
• czy nie znajduje się on w katalogu kosztów, które bez względu na ich celowość oraz związek z prowadzoną działalnością, nie mogą stanowić kosztu uzyskania przychodów.

Taki wymóg jest zawarty w art. 22 ust. 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: ustawa o PIT) oraz art. 15 ust. 1 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (dalej: ustawa o CIT), zgodnie z którymi kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23 ustawy o PIT (art. 16 ustawy o CIT).

Celowość i racjonalność poniesionego wydatku na rzecz kontrahenta

Organy podatkowe podkreślają, że kosztami uzyskania przychodów mogą być wyłącznie racjonalne wydatki związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, których celem jest osiągnięcie, zabezpieczenie lub zachowanie źródła przychodów. Wyraźnie zostało to wskazane w interpretacji indywidualnej wydanej 21 stycznia 2016 r. przez Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy, nr ITPB3/4510-573/15/MK:

Przesłankę celowości kosztu uważa się za spełnioną, gdy istnieje związek przyczynowy pomiędzy poniesieniem danego kosztu a powstaniem lub realną szansą powstania przychodów podatkowych, bądź też zachowaniem albo zabezpieczeniem źródła ich uzyskiwania. Nie ma przy tym znaczenia, czy dany wydatek przyniósł oczekiwany skutek w postaci osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenie ich źródła. Istotne jest, czy w momencie jego ponoszenia podatnik mógł – obiektywnie oceniając – oczekiwać takiego efektu. (...) Jednocześnie należy podkreślić, że o tym co jest celowe i potrzebne w prowadzonej działalności, decyduje podmiot prowadzący działalność gospodarczą, a nie organ podatkowy. Zatem to na zainteresowanym - podatniku spoczywa obowiązek wykazania związku poniesionych kosztów z działalnością gospodarczą oraz okoliczności, że ich poniesienie ma wpływ na wyso...