WSA. Zasiłek chorobowy wyklucza świadczenie pielęgnacyjne

1. Poprzez system ubezpieczeń społecznych zasiłek chorobowy jest nierozłącznie związany z zatrudnieniem lub inną pracą zarobkową, co oznacza, że rezygnacja z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej oznacza ustanie obowiązku opłacania składek przez płatnika, czyli pracodawcę i tym samym utratę prawa do zasiłku chorobowego, przy czym utrata prawa do zasiłku chorobowego nie następuje automatycznie z dniem ustania zatrudnienia, a z dniem określonym w art. 7 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2017 r., poz. 1368 z późn. zm.).

2. Skoro zgodnie z przepisami zasiłek chorobowy związany jest poprzez system ubezpieczeń społecznych z zatrudnieniem lub wykonywaniem innej pracy zarobkowej, to w sytuacji pobierania tego zasiłku nie można uznać, iż skarżąca może nabyć prawo do kolejnego, „równoległego” świadczenia, takiego jak świadczenie pielęgnacyjne, albowiem prawo do zasiłku chorobowego nabywa się w sytuacji niezdolności do pracy (w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego i w ustawowym okresie po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego), a świadczenie pielęgnacyjne przysługuje osobie zdolnej do pracy, która takiej pracy nie może podjąć lub z niej rezygnuje z powodu konieczności sprawowania opieki nad osobą niepełnosprawną, o czym stanowi art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2018 r. poz. 2220).

3. Powyższe unormowania świadczą o tym, że prawo do zasiłku chorobowego przysługuje osobie niezdolnej do pracy (z powodu choroby na warunkach opisanych wyżej), a świadczenie pielęgnacyjne przysługuje osobie zdolnej do pracy, która nie może tej pracy podjąć, albo musi z niej zrezygnować (w celu opieki nad osoba niepełnosprawną). Ze względu na wykluczające się wzajemnie przesłanki - zdolności do pracy i niezdolności do pracy - nie można przyjąć, aby jednocześnie posiadać prawo do zasiłku chorobowego i prawo do świadczenia pielęgnacyjnego.

SENTENCJA

Dnia 10 października 2019 r., Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie, w składzie następującym:, Przewodniczący Sędzia: WSA Janusz Bociąga, Sędziowie: WSA Bożenna Blitek (spr.), WSA Maria Zawadzka, Protokolant: Specjalista Agata Zaręba-Piotrowska, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 10 października 2019 r., przy udziale Prokuratora Prokuratury Rejonowej w Krakowie Danuty Jantas, sprawy ze skargi W. K. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia 23 maja 2019 r. nr [...] w przedmiocie wznowienie postępowania w przedmiocie świadczenia pielęgnacyjnego skargę oddala.

UZASADNIENIE

I.

Decyzją z dnia [...] 2019 r. nr [...] Wójt Gminy odmówił przyznania W. K. świadczenia pielęgnacyjnego w związku ze sprawowaną opieką nad niepełnosprawnym ojcem K. O. Powodem odmowy była treść art. 17 ust. 1b ustawy o świadczeniach rodzinnych, który stanowił, że świadczenie pielęgnacyjne przysługuje, jeżeli niepełnosprawność osoby wymagającej opieki powstała nie później niż do ukończenia 18 roku życia lub w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej, jednak nie później niż do ukończenia 25 roku życia. Organ I instancji stwierdził, że co prawda wyrokiem z dnia 21 października 2014 r. sygn. akt K 38/13 Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności tego przepisu z art. 32 ust. 1 Konstytucji, to jednak wyrok ten nie spowodował uchylenia art. 17 ust. 1b ustawy o świadczeniach rodzinnych. Organ I instancji wskazał, że wykonanie w/w wyroku wymaga podjęcia przez ustawodawcę działań prawnych celem przywrócenia równego traktowania opiekunów dorosłych osób niepełnosprawnych. Do tego jednak czasu organ I instancji uważa się za związanego aktualnie obowiązującymi przepisami ustawy o świadczeniach rodzinnych.

Po rozpatrzeniu odwołania W. K., Samorządowe Kolegium Odwoławcze decyzją z dnia [...] 2019 r. sygn. akt [...] uchyliło powyższą decyzję Wójta Gminy i orzekło o istocie sprawy przyznając W. K. świadczenie pielęgnacyjne w związku ze sprawowaniem opieki nad ojcem K. O. od dnia 1 grudnia 2018 r. do dnia 30 września 2019 r. Organ odwoławczy uznał, że w świetle wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 21 października 2014 r. sygn. akt K 38/13, który orzekł o niezgodności art. 17 ust. 1b ustawy o świadczeniach rodzinnych z art. 32 ust. 1 Konstytucji, odwołująca spełnia ustawowe przesłanki wnioskowanego świadczenia pielęgnacyjnego.

II.

Pismem z dnia 26 marca 2019 r. Kierownik Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej poinformował Samorządowe Kolegium Odwoławcze, że w dniu 1 marca 2019 r. do Ośrodka wpłynął druk ZUS ZLA ważny od 1 marca 2019 r. do 20 marca 2019 r. oraz druk ZUS ZLA z dnia 21 marca 2019 r. ważny od 21 marca 2019 r. do 6 kwietnia 2019 r. Z kolei w dniu 26 marca 2019 r. W. K. przedłożyła w Ośrodku oświadczenie, z którego wynika, iż uzyskała prawo do zasiłku chorobowego z dniem 13 grudnia 2018 r.

Postanowieniem z dnia [...] 2019 r. sygn. akt [...] Samorządowe Kolegium Odwoławcze wznowiło z urzędu postępowanie zakończone decyzją z dnia [...] 2019 r. sygn. akt: [...] i jednocześnie wezwało W. K. do przedłożenia dokumentów potwierdzających uzyskanie prawa do zasiłku chorobowego, z których będzie wynikać w jakiej dacie nastąpiło uzyskanie tego prawa, a także na jaki okres zostało ono przyznane.

W dniu 24 kwietnia 2019 r. do SKO wpłynęło, przekazane przez Kierownika GOPS, oświadczenie W. K. z dnia 16 kwietnia 2019 r., do którego zostało dołączone zaświadczenie ZUS z dnia 1 kwietnia 2019 r. o wypłaconych zasiłkach chorobowych, a z którego wynikało, że świadczenia te zostały jej wypłacone za okres od 13 grudnia 2018 r. do 28 lutego 2019 r.

Postanowieniem z dnia 9 maja 2019 r. sygn. akt [...] Samorządowe Kolegium Odwoławcze zwróciło się do Kierownika GOPS o ustalenie, czy W. K. nadal jest osobą niezdolną do pracy, a jeżeli nie to wskazanie daty ustania tej niezdolności oraz czy obecnie spełnia ona przesłanki (zarówno pozytywne, jak i negatywne) do przyznawania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego w związku ze sprawowaną opieką nad niepełnosprawnym ojcem K. O.

W dniu 14 maja 2019 r. W. K. nadesłała pismo, w którym oświadczyła, że na zasiłku chorobowym przebywała do dnia 6 kwietnia 2019 r., a od dnia 7 kwietnia 2019 r. nie przebywa i nie pobiera żadnego zasiłku.

Wraz z pismem z dnia 13 maja 2019 r. Kierownik GOPS przesłał wywiad środowiskowy przeprowadzony w dniu 13 maja 2019 r. z W. K.

Decyzją z dnia 23 maja 2019 r. sygn. akt [...] Samorządowe Kolegium Odwoławcze, na podstawie art. 151 § 1 pkt 2 w związku z art. 145 § 1 pkt 5 ustawy Kodeks postępowania administracyjnego i art. 17 ust. 1, ust. 1b, ust. 5, art. 17b, art. 24 ust. 2 i ust. 2 a ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2018 r. poz. 2220), uchyliło w całości swoją decyzję z dnia [...] 2019 r. sygn. akt [...] i orzekło co do istoty sprawy w ten sposób, że uchyliło decyzję Wójta Gminy z dnia [...] 2019 r. nr [...] w całości i odmówiło przyznania W. K. świadczenia pielęgnacyjnego w związku ze sprawowaniem opieki nad ojcem K. O. od dnia 1 grudnia 2018 r. do dnia 6 kwietnia 2019 r. oraz przyznało W. K. świadczenie pielęgnacyjne w związku ze sprawowaniem opieki nad ojcem K. O. od dnia 7 kwietnia 2019 r. do dnia 30 września 2019 r. W uzasadnieniu Kolegium wskazało, że nabycie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego uzależnione jest z jednej strony od spełnienia szeregu przesłanek, wynikających z art. 17 ust. 1 i ust. 1b ustawy o świadczeniach rodzinnych, a z drugiej strony od niewystąpienia przesłanek negatywnych, o których mowa w ust. 5 tego przepisu. Zdaniem SKO, w orzecznictwie sądowoadministracyjnym został ugruntowany pogląd, iż zgodnie z art. 17 ust. 1 ustawy uprawnienie do świadczenia pielęgnacyjnego przysługuje wymienionym w tym przepisie osobom z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki m.in. nad osobą legitymującym się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności. Powołując się na zawartą w art. 3 pkt 22 ustawy o świadczeniach rodzinnych definicję pojęcia "zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej" Kolegium wskazało, że oznacza to rezygnację z wykonywania pracy na podstawie stosunku pracy, stosunku służbowego, umowy o pracę nakładczą oraz wykonywania pracy lub świadczenia usług na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia, umowy o dzieło albo w okresie członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej, spółdzielni, kółek rolniczych lub spółdzielni usług rolniczych, a także prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej. SKO wyjaśniło, że chodzi o to, że osoby zdolne do pracy z uwagi na konieczność sprawowania osobistej i bezpośredniej opieki zmuszone są zaprzestać swej aktywności zawodowej przez rezygnację albo niepodejmowanie takiego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej. Zdaniem organu, wykładnia art. 17 ust. 1 w/w ustawy prowadzi do wniosku, że zaprzestanie aktywności zawodowej przez opiekuna musi być spowodowane koniecznością sprawowania opieki nad osobą niepełnosprawną, nie zaś innymi przyczynami, głównie leżącymi po stronie osoby ubiegającej się o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego. Osoby te decydując się bowiem na sprawowanie opieki pozbawiają się możliwości uzyskiwania jakichkolwiek dochodów związanych z zatrudnieniem lub inną pracą zarobkową, stąd w takiej sytuacji mogą liczyć na wsparcie ze strony Państwa. Kolegium stwierdziło, że rezygnacja z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej musi wynikać ze świadomej decyzji opiekuna, a nie z pozostającej poza jego wolą niezdolnością do pracy. Osoba, która stała się niezdolna do pracy z powodu choroby w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego (w tym w...