WSA. Wypłata z tytułu wygaśnięcia spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu a zwolnienie z PIT

Uzyskanie przez uprawnionych (byłych członków spółdzielni mieszkaniowych) przychodu z tytułu wypłaty wartości rynkowej lokalu, który został zwolniony przez uprawnionego w związku z wygaszeniem lokatorskiego prawa do lokalu nie stanowi przychodu określonego w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a - c ustawy o PIT, lecz przychód z innego źródła wymienionego w art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy, a to oznacza, że przychód ten nie korzysta ze zwolnienia podatkowego określonego w art. 21 ust. 1 pkt 131 ustawy. Do tak uzyskanego przychodu stosuje się natomiast ulgę przewidzianą w art. 21 ust. 1 pkt 50 ustawy podatkowej - orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach.

SENTENCJA

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Teresa Randak (spr.), Sędziowie WSA Beata Machcińska, Bożena Suleja-Klimczyk, Protokolant Paulina Nowak, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 5 lipca 2016 r. sprawy ze skargi A. S. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w K. z dnia [...] nr [...] w przedmiocie podatku dochodowego od osób fizycznych za 2009 r. oddala skargę.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia [...] r. nr [...] Dyrektor Izby Skarbowej w K. po rozpatrzeniu odwołania A. S. - dalej określanej zamiennie "podatniczka", "strona" lub "skarżąca" - z dnia [...] r. od decyzji Naczelnika Urzędu Skarbowego w T. z dnia [...] r. znak [...] określającej zobowiązanie w podatku dochodowym od osób fizycznych za 2009 r. w kwocie [...] zł, działając na podstawie art. 233 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r., poz. 613; ze zm.) w związku z ustawą z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176; ze zm.) utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję.

W/w decyzją organ podatkowy pierwszej instancji określił podatniczce zobowiązanie w podatku dochodowym od osób fizycznych za 2009 r. w kwocie [...] zł., wskazując, że w złożonych zeznaniach błędnie zakwalifikowała przychód z przysporzenia majątkowego związanego ze sprzedażą przez spółdzielnię mieszkaniową spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego.

Od decyzji strona wniosła odwołanie, w którym zarzuciła rozstrzygnięciu organu pierwszej instancji, że zawiera błędy naruszające przepisy art. 187 § 1 i 3 O.p. Zarzuty obejmowały:

1. Przyjęcie błędnej zasady podziału wydatków na spłatę kredytu, czynszu itd. po 50 % poprzez uproszczenie nieznajdujące oparcia w faktach. Jak wskazała z jej oświadczenie i męża wynikało "że wydatki ponosili w miarę pozyskiwania środków finansowych są wyraźną wskazówką, iż środki finansowe były pozyskiwane jedynie z pracy zarobkowej, gdzie organ podatkowy z urzędu dysponuje danymi co do wysokości dochodu w poszczególnych latach, jakie uzyskiwali małżonkowie będąc zatrudnieni, przez cały ten okres była zatrudniona tylko kilka lat";
2. Błędne ustalenie przychodu w wysokości równej kwocie uzyskanej ze sprzedaży lokalu zamiast otrzymanej lub postawionej do dyspozycji zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych;
3. Błędne zaliczenie przez organ podatkowy przychodu do innych źródeł, gdyż art. 10 pkt 8 ani art. 21 ust. 1 pkt 131 w powiązaniu z art. 30e ustawy podatkowej nie mówi o własności nieruchomości - lokalu mieszkalnego, a jedynie o nieruchomości.

Źródłem przychodu była sprzedaż konkretnej, zamieszkiwanej przez konkretnego lokatora nieruchomości. Potwierdzeniem tego jest okoliczność, że ustawodawca w prawie spółdzielczym przyznaje aktualną wartość rynkową, czyli środki finansowe lokatorowi, w domyśle właścicielowi. Celem zwolnienia podatkowego w tym przepisie jest przeznaczenie środków finansowych na pozyskanie innego lokalu mieszkalnego zaspokajającego własne potrzeby mieszkaniowe. W związku z powyższym podatniczka wniosła o uchylenie decyzji w całości.

Uznając odwołanie za niezasadne, Dyrektor Izby Skarbowej, wskazał, że w myśl art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176; ze zm.) - w brzmieniu obowiązującym w 2009 r.- opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Stosownie do art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy podatkowej źródłami przychodów są inne źródła. Z kolei w myśl art. 20 ust. 1 ustawy podatkowej za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Przepis ten poprzez zawarcie w swojej treści określenia "w szczególności" nie wskazuje co jest wyłącznie przychodem z tego źródła, a jedynie wymienia w sposób przykładowy tego rodzaju przychody i stanowi wskazówkę co do kierunku interpretacji pojęcia przychodu z "innych źródeł".

Z powyższego wynika, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega dochód uzyskany /postawiony do dyspozycji/ w wyniku określonych czynności faktycznych i prawnych w następstwie, których dochodzi do przyrostu mienia. Zatem podstawą uzyskania przychodów z innych źródeł mogą być tylko takie czynności, w wyniku których następuje po stronie osoby fizycznej przysporzenie majątkowe.

Zgodnie z uregulowaniami art. 11 ust. 21 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (Dz.U. Nr 119 z 2003 r., poz. 1116; ze zm.) w wypadku wygaśnięcia spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego spółdzielnia wypłaca osobie uprawnionej wartość rynkową tego lokalu. Przysługująca osobie uprawnionej wartość rynkowa nie może być wyższa od kwoty, jaką spółdzielnia uzyska od osoby obejmującej lokal w wyniku przetargu przeprowadzonego przez spółdzielnię zgodnie z postanowieniami statutu.

Jak stanowi art. 11 ust. 22 powołanej ustawy z wartości rynkowej lokalu potrąca się przypadającą na dany lokal część zobowiązań spółdzielni związanych z budową, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 1, w tym w szczególności niewniesiony wkład mieszkaniowy. Jeżeli spółdzielnia skorzystała z pomocy uzyskanej ze środków publicznych lub z innych środków, potrąca się również nominalną kwotę umorzenia kredytu lub dotacji, w części przypadającej na ten lokal oraz kwoty zaległych opłat, o których mowa w art. 4 ust. 1, a także koszty określenia wartości rynkowej lokalu.

Natomiast zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 50 ustawy podatkowej wolne od podatku dochodowego są przychody otrzymane w związku ze zwrotem udziałów lub wkładów w spółdzielni albo wkładów w spółce osobowej, do wysokości wniesionych udziałów lub wkładów do spółdzielni albo wkładów do spółki osobowej.

Według art. 22 ust. 1 ustawy podatkowej kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23.

Zgodnie z art. 8 ust. 1 i ust. 2 pkt 1 ustawy podatkowej przychody z udziału w spółce niebędącej osobą prawną, ze wspólnej własności, wspólnego przedsięwzięcia, wspólnego posiadania lub wspólnego użytkowania rzeczy lub praw majątkowych u każdego podatnika określa się proporcjonalnie do jego prawa w udziale w zysku oraz, z zastrzeżeniem ust. 1a, łączy się z pozostałymi przychodami ze źródeł, z których dochód podlega opodatkowaniu według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1. W przypadku braku przeciwnego dowodu przyjmuje się, że prawa do udziału w zysku są równe. Zasady wyrażone w ust. 1 stosuje się odpowiednio do: rozliczania kosztów uzyskania przychodów, wydatków nie stanowiących kosztów uzyskania przychodów i strat.

Z akt sprawy wynika, że w dniu 16 lutego 2011 r. do Urzędu Skarbowego w T. wpłynęła informacja o przychodach z innych źródeł oraz o niektórych dochodach z kapitałów pieniężnych w 2009 roku /PIT-8C/ sporządzona przez Spółdzielnię Mieszkaniową "A" w K., z której wynika, że podatniczka otrzymała w tymże roku przysporzenie majątkowe z tytułu sprzedaży mieszkania w kwocie [...] zł.

W piśmie z dnia 18 lutego 2011 r., znak [...] Spółdzielnia Mieszkaniowa poinformowała, że złożona w dniu 16 lutego 2011 r. informacja PIT-8C, dotycząca otrzymanego przez M.S. przychodu, winna być wystawiona na imię żony, tj. A.S., ponieważ to na jej konto przekazano należne małżonkom pieniądze ze sprzedaży mieszkania.

W dniu 5 września 2013 r. do Urzędu Skarbowego w T. wpłynęło zeznanie o wysokości dochodu osiągniętego w 2009 r. przez podatniczkę, złożone na formularzu PIT-36, w którym podatniczka ujawniła do opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych przychód/dochód osiągnięty z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w kwocie [...]zł. Obliczając zobowiązanie podatkowe wykazała podatek należny w kwocie [...]zł oraz podatek do zapłaty w kwocie [...]zł.

W piśmie z dnia 5 września 2013 r. skierowanym do Naczelnika Urzędu Skarbowego w T. podatniczka zwróciła się z prośbą o przyjęcie tego zeznania podatkowego i niekaranie za nieterminowe jego złożenie oraz poinformowała, że ujęty w nim przychód przez pomyłkę rozliczyła w zeznaniu podatkowym złożonym na formularzu PIT-39.

W dniu 10 września 2013 r. do Urzędu Skarbowego w T. wpłynęły opisane niżej dokumenty:

• korekta zeznania o wysokości dochodu osiągniętego w 2009 roku przez podatniczkę /PIT-36/, w której podatniczka wykazała: przychód/dochód z innych źródeł w kwocie zero, należny podatek dochodowy w kwocie zero oraz podatek do zapłaty w kwocie zero, a także jej pismo z dnia 6 września 2013 r., w którym wyjaśniła, że w związku z błędną interpretacją przepisów dotyczących uzyskanego w 2009 r. dochodu z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych składa korektę deklaracji PIT-36,
• korekta zeznania o wysokości dochodu osiągniętego w 2009 roku przez podatniczkę, złożona na formularzu PIT-39, w której podatniczka wykazała: przychód/dochód osiągnięty z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a-c ustawy podatkowej w kwocie [...]zł, zwalniając go w całości od podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 131 tej ustawy, oraz jej pismo z dnia 6 września 2013 r., w którym wskazała, że w związku z błędną interpretacją przepisów dotyczących uzyskanego w 2009 r. dochodu z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych składa korektę deklaracji PIT-39.

Prowadząc czynności sprawdzające organ pierwszej instancji pismami z dnia 27 września 2013 r., znak [...] i znak [...] wezwał stronę do osobistego stawienia się w charakterze strony w sprawie korekt zeznań za 2009 r. złożonych na formularzu PIT-36 i PIT-39 w dniu 5 września 2013 r.

W piśmie z dnia 16 października 2013 r. skierowanym do Naczelnika Urzędu Skarbowego w T. podatniczka uzasadniając przyczyny korekt zeznań stwierdziła, że w 2009 roku otrzymała od Spółdzielni Mieszkaniowej "A" w K. przychód w kwocie [...] zł z tytułu sprzedaży przez Spółdzielnię mieszkania przydzielonego A. i M.S. w 1992 r. Jak podniosła, przychód ten "...winien być ujęty w zeznaniu PIT-39..." i podlegać zwolnieniu od podatku dochodowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 131 ustawy podatkowej. Ma ono bowiem zastosowanie wówczas, gdy dochód uzyskany ze sprzedaży lokalu zostaje przeznaczony: "...na własne potrzeby mieszkaniowe w okresie do dwóch lat od chwili sprzedaży." Podatniczka podkreśliła także, że przychód wykazany przez Spółdzielnię Mieszkaniową w deklaracji PIT-8C powinien stanowić różnicę pomiędzy: "...faktycznie uzyskanym przychodem, odpowiadającym wartości rynkowej sprzedanego lokalu /.../, a wysokością uprzednio wniesionego wkładu, powiększonego o spłaty kredytu."

Dalej, organ odwoławczy przedstawił treść korespondencji prowadzonej przez organ I instancji ze Spółdzielnią Mieszkaniową dotyczącej przydziału lokatorskiego prawa do lokalu oraz wygaszenia tego prawa przez radę nadzorczą w związku z nie regulowaniem opłat czynszowych i zadłużeniem wobec Spółdzielni w łączn...