Ważny wyrok: Darowizny od najbliższej rodziny a zwolnienie z podatku

Zwolnienie od podatku nabycia w drodze darowizny środków pieniężnych od członków rodziny jest uzależnione tylko od udokumentowania otrzymania tych środków dowodem ich przekazania na rachunek bankowy nabywcy albo jego rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo – kredytową lub przekazem pocztowym. Brak przy tym wskazania, że z dowodu wpłaty lub przekazu pocztowego wynikać powinno, że wpłacającym kwotę darowizny powinien być darczyńca.

SENTENCJA

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący – Sędzia NSA Jacek Brolik, Sędzia NSA Aleksandra Wrzesińska-Nowacka, Sędzia NSA (del.) Zbigniew Romała (sprawozdawca), Protokolant Piotr Stępień, po rozpoznaniu w dniu 12 kwietnia 2013 r. na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej A. W. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 24 marca 2011 r. sygn. akt I SA/Go 104/11 w sprawie ze skargi A. W. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w Z. z dnia 6 grudnia 2010 r. nr [...] w przedmiocie podatku od spadków i darowizn 1. uchyla zaskarżony wyrok w całości, 2. uchyla zaskarżoną decyzję w całości, 3. zasądza od Dyrektora Izby Skarbowej w Z. na rzecz A. W. kwotę 1217 (słownie: jeden tysiąc dwieście siedemnaście) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 24 marca 2011 r. sygn. akt I SA/Go 104/11 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wielkopolskim oddalił skargę A. W. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w Z. z dnia 6 grudnia 2010 r. w przedmiocie podatku od spadków i darowizn.

Stan faktyczny sprawy przedstawia się następująco:

W dniu 31 marca 2010 r. A.W. złożyła w Urzędzie Skarbowym w Gorzowie Wielkopolskim zgłoszenie o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych (SD–Z2), w którym zadeklarowała nabycie w drodze darowizny od swojej matki I. W. kwoty 50.000 zł.

Do zgłoszenia załączono umowę darowizny zawartą w dniu 8 marca 2010 r. pomiędzy I.W. i J. W. jako darczyńcami oraz A. W. jako obdarowaną. Przedmiotem umowy było udzielenie przez darczyńców obdarowanej darowizny w kwocie 100.000 zł. Na zgłoszeniu A. W. dokonała adnotacji, że darowiznę otrzymała w formie gotówki do rąk własnych, po czym sama dokonała jej wpłaty na swój rachunek bankowy.

Decyzją z dnia 7 września 2010 r. Naczelnik Urzędu Skarbowego w G. ustalił A. W. podatek od spadków i darowizn w kwocie 2.209 zł od darowizny dokonanej na jej rzecz w dniu 8 marca 2010 r. w kwocie 50.000 zł przez I. W.

W uzasadnieniu organ pierwszej instancji podał, że w okresie ostatnich 5 lat A. W. otrzymała od matki I.W. darowizny środków pieniężnych w wysokości 650.000 zł, z czego kwota 600.000 zł korzystała ze zwolnienia z podatku od spadków i darowizn. Zdaniem Naczelnika dokonana w dniu 8 marca 2010 r. darowizna nie spełnia wszystkich wymogów powodujących jej zwolnienie od opodatkowania, określonych w art. 4a ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2009 r. Nr 93, poz. 768 ze zm.) – dalej jako "u.p.s.d.", a dotyczy to sposobu przekazania środków w postaci gotówki. W opinii organu darowizna taka nie spełnia warunków do zwolnienia z podatku, gdyż darczyńca nie dokonał przekazania środków pieniężnych bezpośrednio na konto obdarowanej. Organ pierwszej instancji przyznał, że obdarowana dokonała wpłaty na własny rachunek bankowy kwoty 100.000 zł w dniu następnym po podpisaniu umowy darowizny, lecz nie zmienia to faktu, że przedmiotem darowizny była gotówka. W ocenie Naczelnika obdarowany nie może być jednocześnie sam dla siebie darczyńcą. Podkreślono również, że wszelkie ulgi i zwolnienia podatkowe mają charakter odstępstwa od powszechności opodatkowania i powinny być interpretowane ściśle.

W złożonym od powyższej decyzji odwołaniu A. W., reprezentowana przez pełnomocnika – doradcę podatkowego T. Z., wnosząc o jej uchylenie i umorzenie postępowania w sprawie, zarzuciła jej obrazę art. 4a ust. 1 pkt 2 u.p.s.d. poprzez uznanie, że w przypadku darowizny pieniężnej otrzymanej przez podatniczkę nie został wypełniony warunek udokumentowania otrzymania środków dowodem ich przekazania na rachunek bankowy.

Dyrektor Izby Skarbowej w Z. nie podzielił argumentacji strony odwołującej się uznając za prawidłowe rozstrzygnięcie organu pierwszej instancji.
W uzasadnieniu decyzji z dnia 6 grudnia 2010 r. organ odwoławczy przytoczył treść art. 4a ust. 1 u.p.s.d., zgodnie z którym zwalnia się z podatku od spadków i darowizn nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, o ile:
1. zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, oraz
2. udokumentują – w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy są środki pieniężne, a wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby w okresie 5 lat, poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, przekracza kwotę 9.637 zł – ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek bankowy nabywcy albo jego rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo – kredytową lub przekazem pocztowym.

Dyrektor Izby Skarbowej w Z. podniósł, że w niniejszej sprawie mamy do czynienia z sytuacją, w której otrzymane pieniądze zostały przekazane odwołującej przez darczyńcę "do ręki", a ona sama dokonała wpłaty tych środków na rachunek bankowy. Kwestię sporną stanowi zatem rozstrzygnięcie, czy otrzymana przez podatniczkę darowizna środków pieniężnych została udokumentowana w sposób określony w art. 4a ust. 1 pkt 2 u.p.s.d., a zatem, czy druga z przesłanek zwolnienia została spełniona.

Zdaniem organu odwoławczego przesłanka ta nie została spełniona, gdyż obdarowany ma udokumentować otrzymanie środków pieniężnych dowodem przekazania na rachunek nabywcy w sposób zapewniający identyfikację stron umowy. W omawianej sprawie środki pieniężne na rachunek przekazała sama obdarowana. Dyrektor zwrócił uwagę, że wprowadzenie w u.p.s.d. warunków zgłoszenia i udokumentowania darowizny miało na celu zapewnienie szczelności systemu podatkowego oraz uzyskanie pewności prawnopodatkowej odnośnie nabytego majątku, a co za tym idzie – dążenie do zapobiegania fikcyjnym umowom darowizny sporządzonym wyłącznie dla zmniejszenia obciążeń podatkowych.

W skardze na powyższą decyzję organu odwoławczego A. W., reprezentowana przez pełnomocnika – doradcę podatkowego T. Z., wnosząc o uchylenie w całości zarówno zaskarżonej, jak i poprzedzającej ją decyzji organu pierwszej instancji, zarzuciła im obrazę art. 4a ust. 1 pkt 2 u.p.s.d. poprzez uznanie, że w przypadku darowizny pieniężnej otrzymanej przez skarżącą nie został wypełniony warunek udokumentowania otrzymania środków dowodem ich przekazania na rachunek bankowy.

W uzasadnieniu skargi podniesiono, że wykładnia językowa przepisu art. 4a ust. 1 pkt 2 u.p.s.d. nie pozwala na jednoznaczne odczytanie, że zawarto w nim hipotezę co do zakresu udokumentowania darowizny przekazanej w sposób, jaki w niniejszej sprawie prezentuje organ podatkowy. Przepis bowiem wyraźnie mówi, że należy udokumentować fakt otrzymania darowizny dowodem przekazania na rachunek bankowy nabywcy. Brak tu jest dyspozycji, kto technicznie tę funkcję ma wykonać. Istotny jest jedynie dowód wskazujący, że doszło do umieszczenia tej kwoty na rachunku bankowym obdarowanej.

Zdaniem pełnomocnika powyższa niejednoznaczność powoduje konieczność zastosowania wykładni celowościowej. Podkreślono, że określenie "udokumentują ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek bankowy nabywcy, albo jego rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo – kredytową lub przekazem pocztowym" nie pozwala na jednoznaczne stwierdzenie, iż udokumentowanie ma jednoznacznie potwierdzać, że wpłacającym jest darczyńca, czy też że to on ma wykonać osobiście dyspozycję wpłaty. Zarówno przekazu pocztowego, jak i wpłaty na rachunek bankowy (o ile regulamin konkretnego banku nie przewiduje inaczej), może dokonać dowolna osoba, której dane osobowe nie są sprawdzane i może podać jako dane osoby wpłacającej dowolne dane, o ile transakcja nie wymaga rejestracji transakcji i osób jej dokonujących zgodnie z przepisami ustawy z dnia 16 listopada 2000 r. o przeciwdziałaniu wprowadzaniu do obrotu finansowego wartości majątkowych pochodzących z nielegalnych lub nieujawnionych źródeł oraz o przeciwdziałaniu finansowaniu terroryzmu (Dz. U. z 2003 r. Nr 153, poz. 1505 ze zm.), a przedmiotowa umowa darowizny nie przekraczała kwoty powodującej taki obowiązek, tj. równowartości 15.000 EUR. Zdaniem strony skarżącej z całą pewnością w treści przepisu nie można się również doszukać nakazu udokumentowania otrzymania środków pieniężnych dowodem przekazania na rachunek nabywcy w sposób zapewniający identyfikację stron umowy, co stwierdza w uzasadnieniu decyzji organ odwoławczy.

Skoro więc wykładnia językowa nie prowadzi do jednoznacznych, wykluczających wszelkie wątpliwości wniosków, to konieczna jest wykładnia celowościowa, która musi być oparta na ratio legis analizowanego przepisu, w czym pomocna jest analiza uzasadnienia wprowadzenia takiego przepisu przez ustawodawcę.

Pełnomocnik podał, że przepis w powyższym brzmieniu został wprowadzony do u.p.s.d. począwszy od 1 stycznia 2007 r. ustawą z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn oraz ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. z 2006 r. Nr 222, poz. 1629). Z uzasadnienia rządowego projektu nowelizacji wynika, że zmiany te mają na celu zapewnienie ochrony interesów majątkowych członków najbliższej rodziny (druk Nr 736 z dnia 26 czerwca 2006 r.) poprzez zniesienie obciążeń podatkowych dla nabywających nieodpłatnie majątek od osób najbliższych. Pełnomocnik przytoczył fragment ww. uzasadnienia, w którym podkreślono: "mając na względzie konieczność szcze...

DOSTĘP DO PEŁNEJ TREŚCI SERWISU WWW.PODATKI.BIZ JEST BEZPŁATNY
WYMAGANE JEST JEDNAK ZALOGOWANIE DO SERWISU.
UŻYTKOWNICY ZALOGOWANI MOGĄ RÓWNIEŻ DODAWAĆ KOMENTARZE.

Jeżeli jeszcze nie jesteś zarejestrowany, zapraszamy do wypełnienia krótkiego formularza rejestracyjnego.

REJESTRACJA

dla nowych użytkowników

LOGOWANIE

dla użytkowników podatki.biz

Zapomniałem hasła | Problemy z logowaniem

DLACZEGO WARTO SIĘ ZAREJESTROWAĆ DO SERWISU PODATKI.BIZ?

Otrzymujesz całkowicie bezpłatny stały dostęp do wielu informacji, między innymi do:

  • ujednolicanych na bieżąco aktów prawnych (podatki, ubezpieczenia społeczne i działalność gospodarcza)
  • narzędzi: powiadamiania o nowych przepisach, zmianach w przepisach i terminach
  • kalkulatorów i baz danych
  • działów tematycznych zawierających pogłębione informacje na interesujące Cię tematy; omówienia, odpowiedzi na najczęściej pojawiające się pytania
  • strony osobistej, na której znajdziesz aktualne informacje przeznaczone dla osoby o Twoim profilu zawodowym. Dodatkowo będziesz mógł edytować własną listę zakładek w celu szybszego docierania do szczegółowej informacji
  • newslettera informującego regularnie o wydarzeniach związanych z podatkami i działalnością gospodarczą

Czas rejestracji - ok. 1 min

Uwaga

Podczas rejestracji nie zbieramy żadnych szczegółowych danych personalnych i teleadresowych. W każdej chwili możecie usunąć trwale i bezpowrotnie dane dotyczące Waszego konta. Przed rejestracją prosimy o zapoznanie się z regulaminem »