Urząd skarbowy może korzystać ze skargi pauliańskiej – wyrok TK

Należności podatkowe mogą być dochodzone w ramach tzw. skargi pauliańskiej, która jest przewidziana w prawie cywilnym – orzekł Trybunał Konstytucyjny. Sędziowie potwierdzili tym samym, że stosowanie regulacji cywilnoprawnej (skargi pauliańskiej) względem należności publicznoprawnych jest zgodne z ustawą zasadniczą.

Orzeczenie z 18 kwietnia 2018 r. (sygn. akt – K 52/16) odnosiło się do wniosku złożonego przez rzecznika praw obywatelskich ws. stosowania skargi pauliańskiej, czyli powództwa, w którym żąda się uznania danej czynności prawnej za bezskuteczną względem wierzyciela, którego sytuacja pogorszyła się w efekcie danej czynności. Rzecznik wskazywał, że stosowanie skargi pauliańskiej do dochodzenia należności cywilnoprawnych może naruszać m.in. konstytucyjne zasady poprawnej legislacji oraz zaufania obywatela do państwa.

Trybunał uznał jednak, że art. 527 § 1 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny w obszarze, w jakim znajduje zastosowanie (na zasadzie analogii legis) do ochrony należności publicznoprawnych, jest zgodny z art. 2 ustawy zasadniczej.

„Organy podatkowe, sięgając w procesie cywilnym do skargi pauliańskiej, nie działają władczo. Organ podatkowy, korzystając ze skargi pauliańskiej nie działa w sferze imperium. Wyrok w procesie pauliańskim nie tworzy nowych podatkowo-prawnych stanów faktycznych podlegających opodatkowaniu, nie powoduje też rozszerzenia zakresu opodatkowania, lecz jedynie stwarza wierzycielowi możliwość przeprowadzenia w przyszłości skutecznej egzekucji należności publicznoprawnej z przedmiotów majątkowych, których dłużnik wyzbył się w celu pokrzywdzenia wierzyciela” – czytamy w komunikacie TK.

Sędziowie TK stwierdzili, że przepisy nie naruszają konstytucyjnych zasad, ponieważ sąd stwierdzający bezskuteczność umowy między dłużnikiem publicznoprawnym i osobą trzecią nie wchodzi w obszar uprawnień oraz obowiązków podatkowych o materialno-prawnym charakterze.

mp