Umorzenie podatku od spadków i darowizn nie jest możliwe?

Z uzasadnienia: W ocenie Sądu, powyższe okoliczności bezspornie świadczą o trudności w jednorazowej spłacie należności, jednak nie wskazują na całkowity brak możliwości jej zapłaty, biorąc pod uwagę na posiadany majątek. Istotne przy tym jest, że zaległość podatkowa, o umorzenie której wnioskował skarżący, stanowi zaległość z tytułu podatku od spadków i darowizn. Podatek ten ma charakter majątkowy. Osoba przyjmująca spadek, jak w niniejszej sprawie, winna liczyć się z kosztami, jakie wiążą się z faktem nabycia majątku w drodze spadku, a więc z tytułu nieodpłatnego przyrostu majątku.

SENTENCJA

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie w składzie następującym: Przewodnicząca sędzia WSA Wiesława Pierechod, Sędziowie sędzia WSA Ryszard Maliszewski, sędzia WSA Przemysław Krzykowski (sprawozdawca),, Protokolant specjalista Paweł Guziur, po rozpoznaniu w Olsztynie na rozprawie w dniu 20 grudnia 2016r. sprawy ze skargi Z. R. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej z dnia "[...]" nr "[...]" w przedmiocie odmowy umorzenia zaległości podatkowej oddala skargę.

UZASADNIENIE

Pismem z dnia 15 października 2015 r. Z.R. wniósł do Naczelnika Urzędu Skarbowego o umorzenie w całości zaległości podatkowej w podatku od spadków i darowizn w wysokości 8.886 zł. W uzasadnieniu wniosku wskazał na trudną sytuacją materialną i życiową. Podał m.in., że jest osobą całkowicie niezdolną do pracy, a ponadto podniósł zarzuty przeciwko treści decyzji ustalającej zobowiązanie podatkowe w podatku od spadków i darowizn, wskazując na naruszenie zasady prowadzenia postępowania w sposób budzący zaufanie do organów podatkowych oraz zasady praworządności.

Decyzją z dnia "[...]" Naczelnik Urzędu Skarbowego odmówił udzielenia wnioskowanej ulgi, wskazując w uzasadnieniu na niewyrażenie zgody przez przewodniczącego zarządu jednostki samorządu terytorialnego na umorzenie zaległości podatkowej, pomimo wystąpienia w sprawie przesłanki "ważnego interesu podatnika", o której mowa w art. 67a § 1 pkt 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613 ze zm.).

W odwołaniu od powyższej decyzji Z.R. zarzucił naruszenie zasady zaufania do organów państwa oraz zasady praworządności, a także regulacji zawartych w rozdziale II Konstytucji RP dotyczących ochrony praw człowieka i obywatela. Nie zgadzając się z rozstrzygnięciem Burmistrza w zakresie niewyrażenia zgody na umorzenie zaległości w podatku od spadków i darowizn, podniósł, że znajduje się w trudnej sytuacji zdrowotnej, materialnej i życiowej. Wskazał, że jest niezdolny do pracy i legitymuje się znacznym stopniem niepełnosprawności na stałe. Nie stać go na spłatę zaległości podatkowej w ratach, bowiem środki, którymi dysponuje ledwo wystarczają na pokrycie bieżących opłat i zakup żywności. Brakuje mu pieniędzy na zakup środków czystości, energii elektrycznej, oszczędza na poborze wody, zakupie żywności i leków. Otrzymuje pomoc z Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej. Postanowieniem z dnia 2 marca 2016 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie zwolnił go od kosztów sądowych oraz ustanowił adwokata w sprawie o sygn. akt I SA/Ol 51/16.

Utrzymując w mocy decyzję organu I instancji, w uzasadnieniu decyzji z dnia "[...]" Dyrektor Izby Skarbowej powołał brzmienie art. 67a § 1 pkt 3 Ordynacji podatkowej oraz art. 4 ust. 1 pkt 1 lit. g) oraz art. 18 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (t.j. Dz. U. z 2016 r., poz. 198 ze zm.). Wskazał, że w świetle tych uregulowań, w przypadku pobieranych przez urząd skarbowy podatków i opłat stanowiących w całości dochody jednostek samorządu terytorialnego, naczelnik tego urzędu może umarzać, odraczać termin zapłaty lub rozkładać na raty należności oraz zwalniać płatnika z obowiązku pobrania bądź ograniczać pobór należności wyłącznie za zgodą przewodniczącego zarządu jednostki samorządu terytorialnego.

Organ wyjaśnił, że zaległość podatkowa w wysokości 8.886 zł została ustalona decyzją Naczelnika Urzędu Skarbowego z dnia "[...]" z tytułu nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych w drodze spadku po zmarłej dnia "[...]" R.R. Decyzja ta została utrzymana w mocy przez Dyrektora Izby Skarbowej w dniu "[...]". Przedmiotem spadku był lokal mieszkalny stanowiący odrębną nieruchomość o powierzchni 35 m² wraz z udziałem w częściach wspólnych nieruchomości położony w N. przy ul. "[...]".

Ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynikało natomiast, że wnioskodawca prowadzi jednoosobowe gospodarstwo domowe. Utrzymuje się z renty w wysokości 759,13 zł miesięcznie oraz świadczenia z tytułu znacznego stopnia niepełnosprawności w wysokości 153 zł miesięcznie. W okresie od 1 września 2015 r. do 29 lutego 2016 r. otrzymywał dodatek mieszkaniowy w wysokości 119,52 zł. Posiada majątek o łącznej wartości ok. 57.300 zł, w tym odziedziczony lokal mieszkalny o wartości ok. 55.500 zł, motorower o wartości ok. 800 zł oraz samochód osobowy marki "[...]", rok produkcji 1991, o wartości ok. 1.000 zł. Ponosi następujące miesięczne wydatki: 220,96 zł - opłata za mieszkanie; ok. 50 zł - energia; ok. 20 zł - woda; ok. 30 zł - telefon na kartę. Pozostałą kwotę przeznacza w miarę możliwości na zakup wyżywienia, ubrań, środków czystości, leków i utrzymanie pojazdów.

Dyrektor Izby Skarbowej wskazał, że uwzględniając normę prawną zawartą w art. 18 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, organ I instancji pismem z dnia 27 stycznia 2016 r. wystąpił na podstawie art. 209 § 1 i § 2 Ordynacji podatkowej do Burmistrza o zajęcie stanowiska w sprawie umorzenia należności podatkowej w podatku od spadków i darowizn. Postanowieniem z dnia "[...]" organ ten odmówił wyrażenia zgody na umorzenie zaległości podatkowej, uznając, że nie wystąpiły okoliczności, które można byłoby określić jako "ważny interes podatnika". W jego ocenie, wnioskodawca nie wykazał dochodów, które pozwalałaby na pokrycie ponoszonych przez niego kosztów, co pozwala na uznanie oświadczenia wnioskodawcy za niepełne i nierzetelne, a to z kolei wyklucza ustalenie, iż zachodzi ważny interes, który uzasadniałby umorzenie zaległości podatkowej.

Nie podzielając powyższego stanowiska, Dyrektor Izby Skarbowej uznał, że w sprawie wystąpiła przesłanka "ważnego interesu podatnika" i "interesu publicznego" z uwagi na trudną sytuację materialną i zdrowotną strony. Wskazał, że z orzeczenia Powiatowego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności z dnia "[...]" wynika, że strona została zaliczona do znacznego stopnia niepełnosprawności, wymaga zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze oraz pomoce techniczne, ułatwiające jej funkcjonowanie oraz korzystania z systemu środowiskowego wsparcia w samodzielnej egzystencji, przez co rozumie się korzystanie z usług socjalnych, opiekuńczych, terapeutycznych i rehabilitacyjnych przez sieć instytucji pomocy społecznej, organizacje pozarządowe oraz inne placówki. Wymaga też stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji. Strona została zaliczona do znacznego stopnia niepełnosprawności na stałe, bowiem posiada naruszoną sprawność organizmu, wymagającą w celu pełnienia ról społecznych, stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innych osób w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji. Ponadto zapłata zaległości podatkowej może zagrozić ważnym interesom podatnika, w szczególności jego egzystencji, w sytuacji gdy utrzymuje się on z renty i świadczenia pielęgnacyjnego w wysokości niewystarczającej do pokrycia wszystkich opłat, zakupu żywności i leków, oraz zmuszony jest korzystać ze środków pomocy państwa w postaci dodatku mieszkaniowego.

Jednakże, jak wskazał organ, pomimo zaistnienia w sprawie przesłanek "ważnego interesu podatnika" i "interesu publicznego" umorzenie zaległości podatkowej nie było możliwe z uwagi na niewyrażenie zgody przez Burmistrza. Brak zgody przewodniczącego zarządu jednostki samorządu terytorialnego, który ma dla organu podatkowego charakter wiążący, wyłącza możliwość pozytywnego rozstrzygnięcia wniosku o udzielenie ulgi (wyrok SN z dnia 10 lipca 2002 r., sygn. akt III RN 135/01, OSNP 2003/13/300, wyrok NSA z dnia 2 czerwca 2015 r., sygn. akt II FSK 867/15, S. Babiarz, B. Dauter, B. Gruszczyński, R..M. Hauser, A. Kabat, M. Niezgódka-Medek, Ordynacja podatkowa. Komentarz, Warszawa 2015).

Organ odwoławczy dodał, że nie podlegały zaskarżeniu pismo organu I instancji z dnia 23 marca 2016 r. o przekazaniu odwołania oraz postanowienie Burmistrza z dnia "[...]" (uchwała NSA z dnia 1 marca 2010 r., sygn. akt II FPS 9/09, ONSA WSA 2010, nr 3, poz. 41). Strona miała możliwość inicjowania postępowania wyjaśniającego przed organem samorządowym lub uczestniczenia w takim postępowaniu, gdyż pismem z dnia 27 stycznia 2016 r. została poinformowana o wystąpieniu o zajęcie stanowiska w trybie art. 209 § 1 Ordynacji podatkowej, jednak z uprawnienia tego nie skorzystała. Organ nie uwzględnił ponadto zarzutów przeciwko opinii biegłego na okoliczność wartości rynkowej lokalu mieszkalnego, będącego przedmiotem spadku, która została sporządzona w sprawie zakończonej decyzją ustalającą zobowiązanie w...