Split payment, czyli rewolucja w VAT coraz bliżej

Na stronie Rządowego Centrum Legislacji opublikowana została nowa wersja projektu ustawy o VAT. Główny cel zmian to wprowadzenie tzw. split payment, czyli podzielonej płatności. Po wejściu w życie nowych przepisów kontrahentowi będzie się płacić tylko kwotę netto z faktury, VAT pójdzie zaś na specjalne, osobne konto. 

Jak wynika z uzasadnienia, celem proponowanego rozwiązania jest zapewnienie większej stabilności wpływów z tytułu podatku od towarów i usług, jak również zapobieganie unikaniu płacenia VAT.

Po wejściu w życie w nowych przepisów płatność za nabyty towar lub usługę będzie dokonywana w taki sposób, że zapłata odpowiadająca wartości sprzedaży netto będzie płacona przez nabywcę na rachunek bankowy dostawcy, natomiast pozostała zapłata odpowiadająca kwocie podatku od towarów i usług, będzie płacona na specjalne konto dostawcy - rachunek VAT. Co istotne, sprzedawca będzie miał bardzo ograniczone możliwości dysponowania środkami znajdującymi się na rachunku VAT.

Pomysłodawcy podzielonej płatności tłumaczą, że dzięki wprowadzonemu rozwiązaniu dostawca towaru lub usługi nie otrzyma całej kwoty brutto od nabywcy na swój rachunek bankowy, nie będzie mógł tym samym - przy przeprowadzaniu transakcji gospodarczych mających na celu wyłudzanie podatku od towarów i usług - szybko „zniknąć”, zatrzymując dla własnych korzyści VAT należny fiskusowi.

Mechanizm podzielonej płatności uważany jest za jedno z rozwiązań mających na celu przeciwdziałanie nadużyciom i oszustwom podatkowym. Umożliwia bowiem organom podatkowym monitorowanie i blokowanie środków na rachunkach VAT, eliminując ryzyko znikania podatników wraz z zapłaconym im przez kontrahentów, a nieodprowadzonym podatkiem VAT. Mechanizm ten z założenia utrudnia lub wręcz uniemożliwia powstawanie nadużyć już na etapie samej transakcji. Jednocześnie zapewni lepszą transparentność rozliczeń VAT-owskich i utrudni wyprowadzanie pieniędzy za granicę.

Podzielona płatność tylko w biznesie

Co ważne, mechanizm podzielonej płatności znajdzie zastosowanie wyłącznie w odniesieniu do transakcji dokonywanych na rzecz innych podatników, czyli do transakcji B2B. W konsekwencji pozostaje bez wpływu na zakupy dokonywane przez konsumentów (nieprowadzących działalności gospodarczej), nie będzie możliwe zastosowanie mechanizmu podzielonej płatności w transakcjach B2C.

Warto też podkreślić, że tzw. split payment nie będzie obowiązkowy. Proponowane w projekcie rozwiązanie zakłada dobrowolność w stosowaniu mechanizmu podzielonej płatności. Inicjatywę w powyższym zakresie pozostawia się nabywcy towarów lub usług, niemniej jednak skorzystanie przez niego z tej metody rozliczeń będzie oznaczało określone konsekwencje zarówno dla nabywcy, jak i dostawcy towarów lub usługodawcy.

W celu umożliwienia wszystkim podatnikom nabywającym towary lub usługi dokonywania płatności w ramach mechanizmu podzielonej płatności rachunek VAT będzie zakładany przez banki lub spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe dla każdego podatnika od towarów i usług. W pakiecie zmian znajdują się stosowne przepisy nakładające na banki i SKOK-i obowiązek założenia wszystkim podatnikom rachunków VAT.

Ograniczony dostęp do pieniędzy

Środki zgromadzone na rachunku VAT będą cały czas środkami należącymi do podatnika od towarów i usług. Projekt nie zakłada, żeby organy podatkowe miały dostęp do tych rachunków czy też żeby mogły samodzielnie dokonywać operacji finansowych na tych rachunkach. Jednakże podatnicy mieliby bardzo ograniczone możliwości użycia środków zgromadzonych na rachunku VAT. Z rachunku VAT podatnik od towarów i usług będzie mógł wyłącznie dokonywać przelewu na inny rachunek VAT oraz będzie mógł opłacać swoje zobowiązanie podatkowe z tytułu VAT do urzędu skarbowego.

Jak czytamy w uzasadnieniu, u wielu podatników VAT będzie dochodziło do odkładania się środków finansowych na rachunku VAT. Projekt przewiduje w takich sytuacjach prawo podatnika do wystąpienia z wnioskiem o dokonanie przelewu środków zgromadzonych na jego rachunku VAT na rachunek bankowy tego podatnika prowadzony dla celów działalności gospodarczej. Uwolnienie środków finansowych w ten sposób byłoby dokonywane wyłącznie na wniosek podatnika, który podlegałby weryfikacji przez właściwe organy podatkowe. W ten sposób uwalniane byłyby jedynie „bezpieczne” z punktu widzenia fiskusa środki finansowe.

Dla chętnych zamiast kija będzie marchewka?

Warto zwrócić uwagę, że proponowane przepisy zawierają również system zachęt dla tych podatników, którzy podejmą decyzję o dobrowolnym stosowaniu mechanizmu podzielonej płatności. W szczególności w przypadku podatników, którzy będą stosować metodę podzielonej płatności, nie będą miały zastosowania regulacje związane ze stosowaniem sankcji, określonych w art. 112b i art. 112c ustawy o VAT, oraz nie będą miały zastosowania przepisy o odpowiedzialności solidarnej, zawarte w dziale Xa. Ponadto, jeżeli podatnik zdecyduje się na zwrot nadwyżki VAT naliczonego na rachunek VAT, wówczas taki zwrot będzie dokonany w przyspieszonym terminie.

Wydaje się, że proponowane rozwiązania nie są złym pomysłem. Zwłaszcza że nie będą obowiązkowe. Podzielona płatność faktycznie może pomóc w uszczelnianiu systemu podatkowego i uniemożliwić wyłudzanie podatku. Rozwiązanie może okazać się jednak problematyczne dla tych podatników, którzy rozliczają swój VAT kwartalnie. Do tej pory niemal przez trzy miesiące mogli korzystać z pieniędzy z VAT przy bieżącej działalności. Po wejściu w życie nowych regulacji pieniądze te będą zablokowane. Może to zatem zachwiać kondycją finansową tych podatników.

Warto też odpowiedzieć na pytanie, kto będzie finansował prowadzenie przez banki dodatkowych rachunków związanych z VAT.

Zasada podzielonej płatności miałaby wejść w życie z początkiem 2018 roku. Z pełną wersją projektu można zapoznać się tutaj.

Krzysztof Koślicki
redaktor naczelny
www.podatki.biz