Programy motywacyjne. Pochodne instrumenty finansowe a PIT

Pytanie podatnika: Czy słuszne jest stanowisko Wnioskodawcy, że jedynym momentem, który może skutkować powstaniem po jego stronie przychodu w związku z uczestnictwem w Programie jest moment realizacji Praw? Czy ewentualny przychód powstały w wyniku realizacji Praw będzie stanowił przychód z kapitałów pieniężnych podlegający opodatkowaniu z zastosowaniem 19% stawki podatkowej?

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA
Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r., poz. 613, z późn. zm.) oraz § 5 pkt 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r., poz. 643) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 30 czerwca 2016 r. (data wpływu 11 lipca 2016 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych uczestnictwa w programie motywacyjnym – jest:

• prawidłowe – w części dotyczącej przychodu z tytułu nabycia instrumentu pochodnego,
• nieprawidłowe – w części dotyczącej przychodu z tytułu realizacji instrumentu pochodnego.

UZASADNIENIE
W dniu 11 lipca 2016 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych uczestnictwa w programie motywacyjnym.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.
Wnioskodawca jest osobą fizyczną posiadającą ośrodek interesów życiowych na terytorium Polski, a w konsekwencji osobą mającą miejsce zamieszkania dla celów podatku dochodowego od osób fizycznych na terytorium Polski (dalej Wnioskodawca). Tym samym, Wnioskodawca podlega w Polsce obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów, bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów (tj. jest polskim rezydentem dla celów podatkowych). Na podstawie zawartej umowy o pracę Wnioskodawca pełni funkcję DORADCA TECHNICZNO-HANDLOWY w Sp. z o.o. (dalej Spółka). Spółka prowadzi działalność w zakresie dystrybucji urządzeń klimatyzacyjnych.

Spółka planuje wdrożyć program motywacyjny oparty o instrumenty pochodne (dalej: Program). Programem mają zostać objęte wybrane osoby zaangażowane przez Spółkę w ramach działu handlowego oraz działu obsługi klienta Spółki, w tym Wnioskodawca. Lista osób uprawnionych do udziału w Programie (dalej: Uprawnieni), do których zalicza się także Wnioskodawca, będzie wskazywana przez Zarząd Spółki w odniesieniu do każdego okresu obowiązywania Programu (odpowiadającego kwartałowi lub rokowi kalendarzowemu).

Celem wdrożenia Programu jest stworzenie dodatkowego systemu motywowania Uprawnionych, który pozwoli na zwiększenie ich zaangażowania oraz wydajności ich pracy poprzez system oparty o realizację indywidualnych celów, który będzie dodatkowo uzależniony od wyników finansowych Spółki lub działów Spółki, w ramach których zaangażowani są poszczególni Uprawnieni. Zdaniem Spółki wdrożenie Programu powinno wpłynąć korzystnie zarówno na działalność operacyjną Spółki, jak i na realizację jej długoterminowych celów biznesowych, w tym wzrost rentowności i wartości rynkowej Spółki.

Zgodnie z założeniami Programu, Uprawnieni będą mieli prawo do potencjalnego otrzymania w przyszłości kwoty rozliczenia pieniężnego wskutek realizacji praw wynikających z instrumentów pochodnych, opartych o określone wskaźniki finansowe (dalej: Instrumenty).
Program realizowany będzie na podstawie regulaminu (dalej: Regulamin) oraz odrębnych umów zawieranych z Uprawnionymi (dalej: Umowy). Umowy będą niezależne od innych umów zawartych przez Spółkę z Uprawnionymi. Na podstawie Umów Uprawnionym zostaną odpłatnie przyznane Instrumenty. Cena nabycia Instrumentu przez danego Uprawnionego wynosić będzie 1 zł. W danym okresie obwiązywana Programu Uprawniony będzie mógł nabyć tylko jeden Instrument. Ponadto, zgodnie z Regulaminem oraz Umowami, Uprawnionym będzie przysługiwać prawo do zbycia Instrumentów, w tym również na rzecz osób trzecich (niezwiązanych ze Spółką ani z Wnioskodawcą).

Realizacja praw wynikających z Instrumentów (dalej: Prawa) uzależniona będzie od uzyskania określonej przez Zarząd Spółki w danym okresie trwania Programu wartości wskaźników bazowych — obrotu działu Spółki, w ramach którego zaangażowany jest dany Uprawniony lub obrotu Spółki (dalej: Wskaźniki). Finalna wartość potencjalnego rozliczenia pieniężnego (dalej: Rozliczenie Pieniężne) należnego Uprawnionym za dany okres obowiązywania Programu będzie ustalana na podstawie wysokości obrotu generowanego przez danego Uprawnionego na rzecz Spółki (dalej: Przychody Uprawnionego) oraz obrotu działu Spółki, w ramach którego zaangażowany jest dany Uprawniony (dalej: Przychody Wspólne) w danym okresie obowiązywania Programu.

Na podstawie przydzielonych Instrumentów w przypadku osiągnięcia przez Wskaźniki określonych z góry na dany okres trwania Programu wartości, Uprawniony będzie mieć prawo do otrzymania Rozliczenia Pieniężnego w kwocie stanowiącej sumę określonych z góry na dany okres obowiązywania Programu ułamkowych części Przychodów Uprawnionego oraz określonych z góry na każdy okres obwiązywana Programu ułamkowych części Przychodów Wspólnych. Potencjalna wartość Rozliczenia Pieniężnego będzie skorelowana dodatnio z wartościami Przychodów Uprawnionego oraz Przychodami Wspólnymi generowanymi w danym okresie obowiązywania Programu.

W przyszłych okresach obowiązywania Programu zmianie mogą ulec wartości Wskaźników, których przekroczenie spowoduje realizację Praw oraz wypłatę Rozliczenia Pieniężnego, wartości określanych z góry na dany okres obowiązywania Programu ułamkowych części Przychodów Uprawnionego oraz Przychodów Wspólnych, na podstawie których kalkulowana jest finalna wartość Rozliczenia Pieniężnego, jak i funkcje pełnione w Spółce przez Uprawnionych, w tym Wnioskodawcę. Niemniej jednak, realizacja Praw oraz wysokość Rozliczenia Pieniężnego zawsze będą uzależnione od wartości Wskaźników osiąganych przez Spółkę lub dział Spółki, w ramach którego zaangażowany jest dany Uprawniony oraz Przychodów Uprawnionego i Przychodów Wspólnych.
Wartości Wskaźników, których przekroczenie spowoduje realizację Praw i wypłatę Rozliczenia Pieniężnego, a także szczegółowy sposób wyliczenia Rozliczenia Pieniężnego ustalane będą przez Zarząd Spółki na następny okres obowiązywania Programu w Regulaminie oraz w Umowie z danym Uprawnionym. Powyższe oznacza, że Prawa mają charakter indywidualny i warunkowy — brak jest jakichkolwiek gwarancji co do wartości Rozliczenia Pieniężnego i realizacji Prawa.
Ocena warunków realizacji Praw oraz finalna wartość Rozliczenia Pieniężnego należna danemu Uprawnionemu będzie określana przez Spółkę w terminie do 55 dni licząc od zakończenia danego okresu obowiązywania Programu, na podstawie wstępnej kalkulacji obrotów działów Spółki, w ramach których zaangażowani są Uprawnieni lub obrotu Spółki przygotowanej przez Spółkę za dany okres obowiązywania Programu. Wypłata Rozliczenia Pieniężnego może nastąpić wyłącznie jeśli Wskaźniki przekroczą wartości referencyjne wskazane w Regulaminie lub Umowach.

Ponadto, zgodnie z Regulaminem, w przypadku utraty przez Uprawnionego statusu Uprawnionego w danym okresie obowiązywania Programu, w którym przyznane mu zostały Instrumenty i spełnieniu przez niego wskazanych powyżej warunków wypłaty Rozliczenia Pieniężnego:

1. Uprawnionemu z tytułu nabytego Instrumentu przysługiwać będzie wypłata Rozliczenia Pieniężnego, którego wysokość zostanie obliczona proporcjonalnie do długości okresu w danym okresie obowiązywania Programu, w którym Uprawniony posiadał status Uprawnionego na podstawie stosunku pracy lub innego stosunku prawnego,
2. z dniem utraty takiego statusu wygasa prawo Uprawnionego do objęcia jakichkolwiek Instrumentów, które nie zostały objęte przez niego do dnia utraty statusu Uprawnionego.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania.

1. Czy słuszne jest stanowisko Wnioskodawcy, że jedynym momentem, który może skutkować powstaniem po jego stronie przychodu w związku z uczestnictwem w Programie jest moment realizacji Praw?
2. Czy ewentualny przychód powstały w wyniku realizacji Praw będzie stanowił przychód z kapitałów pieniężnych w rozumieniu art. 17 ust. 1 pkt 10 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r., poz. 361, z późn. zm., dalej: Ustawa o PIT) podlegający opodatkowaniu z zastosowaniem 19% stawki podatkowej zgodnie z art. 30b ust. 1 Ustawy o PIT i zadeklarowaniu przez Wnioskodawcę po zakończeniu roku podatkowego zgodnie z art. 30b ust. 6 Ustawy o PIT?

Zdaniem Wnioskodawcy:

1. Jedynym momentem, który może skutkować powstaniem po jego stronie przychodu w związku z uczestnictwem w Programie jest, moment realizacji Praw.
2. Ewentualny przychód powstały w wyniku realizacji Praw będzie stanowił zdaniem Wnioskodawcy przychód z kapitałów pieniężnych w rozumieniu art. 17 ust. 1 pkt 10 Ustawy o PIT, podlegający opodatkowaniu z zastosowaniem 19% stawki podatkowej zgodnie z art. 30b ust. 1 Ustawy o PIT i zadeklarowaniu przez Wnioskodawcę po zakończeniu roku podatkowego zgodnie z art. 30b ust. 6 Ustawy o PIT.

Uzasadnienie:
Zgodnie z art. 9 ust. 1 Ustawy o PIT, opodatkowaniu PIT podlegają wszelkiego rodzaju dochody. z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2015 r., poz. 613, dalej: Ordynacja Podatkowa) zaniechano poboru podatku.

Zgodnie z art. 11 ust. 1 Ustawy o PIT przychodami, z zastrzeżeniem art. 14 - 15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19, art. 25b i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

W myśl art. 10 ust. 1 pkt 7 Ustawy o PIT, jednym ze źródeł przychodów są m.in. kapitały pieniężne i prawa majątkowe. Katalog przychodów z kapitałów pieniężnych został przedstawiony w art. 17 ust. 1 Ustawy o PIT. Stosownie do art. 17 ust. 1 pkt 10 Ustawy o PIT, za przychody z kapitałów pieniężnych uważa się m.in. przychody z realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych.

Zgodnie art. 17 ust. 1b Ustawy o PIT, za datę powstania przychodu z realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych uważa się moment realizacji tych praw.

Za pochodne instrumenty finansowe — stosownie do art. 5a pkt 13 Ustawy o PIT - uważa się instrumenty finansowe, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. z 2014 r., poz. 94. z późn. zm., dalej: Ustawa o OIF), z wyłączeniem tytułów uczestnictwa w instytucjach wspólnego inwestowania oraz instrumentów rynku pieniężnego.

Zgodnie natomiast z art. 2 ust. 1 pkt 2 Ustawy o OIF, instrumentami finansowymi są niebędące papierami wartościowymi:

1. tytuły uczestnictwa w instytucjach wspólnego inwestowania;
2. instrumenty rynku pieniężnego;
3. opcje, kontrakty terminowe, swapy, umowy forward na stopę procentową, inne instrumenty pochodne, których instrumentem bazowym jest papier wartościowy, waluta, stopa procentowa, wskaźnik rentowności lub inny instrument pochodny, indeks finansowy lub wskaźnik finansowy, które są wykonywane przez dostawę lub rozliczenie pieniężne;
4. opcje, kontrakty terminowe, swapy, umowy forward na stopę procentową oraz inne instrumenty pochodne, których instrumentem bazowym jest towar i które są wykonywane przez rozliczenie pieniężne lub mogą być wykonane przez rozliczenie pieniężne według wyboru jednej ze stron;
5. opcje, kontrakty terminowe, swapy oraz inne instrumenty pochodne, których instrumentem bazowym jest towar i które są wykonywane przez dostawę; pod warunkiem, że są dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym lub w alternatywnym systemie obrotu;
6. niedopuszczone do obrotu na rynku regulowanym ani w alternatywnym systemie obrotu opcje, kontrakty terminowe, swapy, umowy forward oraz inne instrumenty pochodne, których instrumentem bazowym jest towar, które mogą być wykonane przez dostawę, które nie są przeznaczone do celów handlowych i wykazują właściwości innych pochodnych instrumentów finansowych;
7. instrumenty pochodne dotyczące przenoszenia ryzyka kredytowego;
8. kontrakty na różnicę;
9. opcje, kontrakty terminowe, swapy, umowy forward dotyczące stóp procentowych oraz inne instrumenty pochodne odnoszące się do zmian klimatycznych, stawek frachtowych, uprawnień do emisji oraz stawek inflacji lub innych oficjalnych danych statystycznych, które są wykonywane przez rozliczenie pieniężne albo mogą być wykonane przez rozliczenie pieniężne według wyboru jednej ze stron, a także wszelkiego rodzaju inne instrumenty pochodne odnoszące się do aktywów, praw, zobowiązań, indeksów oraz innych wskaźników, które wykazują właściwości innych pochodnych instrumentów finansowych.

Niezależnie, zgodnie z art. 3 pkt 28a Ustawy o OIF przez instrumenty pochodne rozumie się opcje, kontrakty terminowe, swapy, umowy forward oraz inne prawa majątkowe, których cena zależy bezpośrednio lub pośrednio od ceny lub wartości instrumentów finansowych, walut, stóp procentowych, rentowności, indeksów finansowych, wskaźników finansowych, towarów, zmian klimatycznych, stawek frachtowych, poziomów emisji, stawek inflacji lub innych oficjalnych danych statystycznych, a także innych aktywów, praw, zobowiązań, indeksów lub wskaźników (instrumentów bazowych) oraz instrumenty pochodne dotyczące przenoszenia ryzyka kredytowego.

Analiza wskazanych powyżej przepisów Ustawy o OIF powadzi do wniosku, że cechą pochodnych instrumentów finansowych jest to, że ich wartość uzależniona jest od wartości instrumentów bazowych, czyli np wartości akcji, obligacji, wartości indeksu giełdowego, rentowności, wskaźnika finansowego, itp. Potwierdzeniem powyższego może być również treść Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 12 grudnia 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych (Dz. U. z 2001 r Nr 149, poz 1674, z późn. zm., dalej: Rozporządzenie MF), zgodnie z którą instrument pochodny to taki instrument finansowy, którego:

1. wartość jest zależna od zmiany wartości instrumentu bazowego, to jest określonej stopy procentowej, ceny papieru wartościowego lub towaru, kursu wymiany walut, indeksu cen lub stóp, oceny wiarygodności kredytowej lub indeksu kredytowego albo innej podobnej wielkości;
2. nabycie nie powoduje poniesienia żadnych wydatków początkowych albo wartość netto tych wydatków jest niska w porównaniu do wartości innych rodzajów kontraktów, których cena podobnie zależy...