Kontrola osób przebywających na L4. ZUS zyskał nowe narzędzie

Od 1 stycznia 2022 roku do art. 61a ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa dodano także ust. 2. Przepis ten pozwala Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych “pozyskiwać dane i informacje w zakresie niezbędnym do ustalenia prawa do zasiłków”. Oznacza to, że ZUS będzie mógł odebrać zasiłek na podstawie np. zeznań sąsiadów, którzy powiedzą kontrolerom, że osoba pobierająca świadczenie np. pracowała zarobkowo lub wykonywała remont - niepokoi się posłanka w interpelacji do Ministra Rodziny i Polityki Społecznej.

Interpelacja nr 32989 do ministra rodziny i polityki społecznej w sprawie przeprowadzania kontroli osób przebywających na zwolnieniu lekarskim

Szanowna Pani Minister!

Zakład Ubezpieczeń Społecznych wraz z wejściem w życie ustawy o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw, która weszła w życie 18 września 2021 roku, uzyskał nowe narzędzie. Zawarty w ustawie art. 84 ust. 2 pkt 3 mówi, że ZUS będzie mógł domagać się zwrotu zasiłku chorobowego w przypadku, gdy stwierdzi, że gdy był on pobierany, osoba pobierająca podejmowała pracę zarobkową lub wykorzystywała zwolnienie “w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia”.

Rozwiązanie zawarte w ustawie oznacza, że osoba przebywająca na zwolnieniu lekarskim w czasie zwolnienia lekarskiego nie może udać się np. na zakupy, nawet jeśli brakuje jej podstawowych artykułów spożywczych czy higienicznych. W przypadku, gdy zostanie stwierdzone, że osoba poszła na zakupy, może ona spodziewać się utraty prawa do świadczenia chorobowego.

Od 1 stycznia 2022 roku do art. 61a ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa dodano także ust. 2. Przepis ten pozwala Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych “pozyskiwać dane i informacje w zakresie niezbędnym do ustalenia prawa do zasiłków”. Oznacza to, że ZUS będzie mógł odebrać zasiłek na podstawie np. zeznań sąsiadów, którzy powiedzą kontrolerom, że osoba pobierająca świadczenie np. pracowała zarobkowo lub wykonywała remont.

O ile rozwiązanie to stanowi korzyść dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, o tyle jednak utrudnia funkcjonowanie osób samotnych, które mogą przebywać na zwolnieniu lekarskim i pobierać świadczenie chorobowe. Osoby mieszkające samotnie nie mogą, zgodnie z nowymi przepisami, udać się w czasie zwolnienia do sklepu, by zrobić zakupy. Nie mają też możliwości załatwienia w tym czasie pilnych spraw, które wymagają udania się np. do urzędu miejskiego. Jest to niewątpliwie duże utrudnienie, które często skutkuje pojawieniem się problemów.

W związku z powyższymi informacjami proszę o udzielenie odpowiedzi na następujące pytania:

1. Czy ministerstwo podejmuje lub planuje podjąć działania w celu ułatwienia osobom samotnym funkcjonowania podczas pobytu na zwolnieniu lekarskim?
2. W jaki sposób będą pozyskiwane informacje w zakresie niezbędnym do ustalenia prawa do zasiłków przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych?
3. W jaki sposób Zakład Ubezpieczeń Społecznych będzie weryfikował, czy osoba pobierająca świadczenie chorobowe wykorzystuje zwolnienie w sposób zgodny z celem zwolnienia?

Posłanka Monika Rosa

13 kwietnia 2022 r.

Odpowiedź na interpelację nr 32989 w sprawie przeprowadzania kontroli osób przebywających na zwolnieniu lekarskim

Szanowna Pani Marszałek,

w odpowiedzi na przekazaną przy piśmie, znak: K9INT32989, interpelację pani poseł Moniki Rosy w sprawie przeprowadzania kontroli osób przebywających na zwolnieniu lekarskim, wyjaśniam co następuje.

Zasadniczym celem zwolnienia lekarskiego (tj. druku ZUS e-ZLA) wystawionego przez upoważnionego lekarza jest odzyskanie przez chorego pełnej zdolności do pracy. Oznacza to, że zwolnienie lekarskie przesądza o niezdolności do pracy w okresie w nim wskazanym.

W tym kontekście wskazuję, że podniesiona kwestia zasadności dokonywania kontroli zwolnień lekarskich ubezpieczonych przez ZUS (oraz płatników składek) była m.in. wielokrotnie badana przez sądy. Stąd też mając na względzie przede wszystkim orzecznictwo Sądu Najwyższego warto przytoczyć utrwalony pogląd, że „wykonywanie jakichkolwiek czynności mogących przedłużyć okres niezdolności do pracy stanowi wykorzystywanie zwolnienia niezgodnie z jego celem, przy czym w jego osiągnięciu przeszkodą może być zarówno wykonywanie pracy zarobkowej, jak i inne zachowania chorego utrudniające proces leczenia i rekonwalescencję”.[1]

Natomiast ostateczna ocena prawidłowości wykorzystania zwolnienia lekarskiego przez ubezpieczonego jest w takich przypadkach zindywidualizowana tj. wymaga za każdym razem dokonania oceny sytuacji chorego przez organ rentowy (Zakład Ubezpieczeń Społecznych) lub lekarzy orzeczników ZUS, w szczególności poprzez analizę całości stanu faktycznego i zgromadzonych dowodów w sprawie (np. protokołu, opinii lekarskiej). Przy tym organ rentowy działa w zakresie kontroli nie tylko w oparciu o obowiązujące przepisy (zgodnie z zasadą legalizmu), lecz także na podstawie wieloletniej praktyki oraz schematu działania.

W takiej sytuacji przyjęcie dodatkowej zasady, że osoba (szczególnie s...