Koniec z marnowaniem żywności: Sklepy spożywcze muszą liczyć się z karami

Z początkiem marca br. weszły w życie przepisy ustawy o przeciwdziałaniu marnowaniu żywności dotycząceopłaty za wytwarzanie odpadów oraz administracyjnych kar pieniężnych. Co oznacza, że pierwsze kontrole u sprzedawców żywności mogą być przeprowadzane już od 1 marca 2020 r. Przypomnijmy, że ww. ustawawprowadza na sklepy m.in. obowiązek zawarcia umowy z organizacją pozarządową dotyczącej nieodpłatnego przekazywania żywności. Ustawa zakłada także, że sprzedawcy będą płacili 10 groszy za 1 kg wyrzucanej żywności. Dodajmy, że przepisy ustawy przez pierwsze dwa lata obowiązywania obejmują na razie tylko sklepy spożywcze o powierzchni sprzedaży powyżej 400 m2.

Marnowanie żywności, któremu ustawa ma zapobiegać, to wycofywanie z etapu dystrybucji żywności, która spełnia wymogi prawa żywnościowego, w szczególności ze względu na zbliżający się upływ terminu przydatności do spożycia lub daty minimalnej trwałości lub ze względu na wady wyglądu tych środków spożywczych albo ich opakowań i przeznaczanie ich do unieszkodliwiania jako odpady.

Ustawa weszła w życie 18 września 2019 r., z wyjątkiem przepisów odnoszących się do opłaty za wytwarzanie odpadów oraz przepisów dotyczących administracyjnych kar pieniężnych, które weszły w życie 1 marca 2020 r.

Kogo dotyczy?

Ustawa nakłada obowiązki na sprzedawców żywności, tj. podmioty prowadzące przedsiębiorstwo spożywcze w zakresie sprzedaży żywności w jednostce handlu detalicznego lub hurtowego o powierzchni sprzedaży powyżej 250 m², w której przychody ze sprzedaży żywności stanowią co najmniej 50% przychodów ze sprzedaży wszystkich towarów.

Przy czym "przedsiębiorstwo spożywcze", zgodnie z art. 3 ust. 3 rozporządzeniem (WE) nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2002 r. ustanawiającym ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, powołującym Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności oraz ustanawiającym procedury w zakresie bezpieczeństwa żywności (Dz. Urz. WE L 31 z 01.02.2002, str. 1, z późn. zm., zwanym dalej "rozporządzenia (WE) nr 178/2002"), oznacza tu przedsiębiorstwo publiczne lub prywatne, typu non-profit lub nie, prowadzące jakąkolwiek działalność związaną z jakimkolwiek etapem produkcji, przetwarzania i dystrybucji żywności.

Termin "żywność" oznacza środki spożywcze w rozumieniu art. 2 rozporządzenia (WE) nr 178/2002, a mianowicie jakiekolwiek substancje lub produkty, przetworzone, częściowo przetworzone lub nieprzetworzone, przeznaczone do spożycia przez ludzi lub, których spożycia przez ludzi można się spodziewać.

"Środek spożywczy" obejmuje napoje, gumę do żucia i wszelkie substancje, łącznie z wodą, świadomie dodane do żywności podczas jej wytwarzania, przygotowania lub obróbki. Nie obejmuje natomiast:

1. pasz;
2. zwierząt żywych, chyba że mają być one wprowadzone na rynek do spożycia przez ludzi;
3. roślin przed dokonaniem zbiorów;
4. produktów leczniczych;
5. kosmetyków;
6. tytoniu i wyrobów tytoniowych;
7. narkotyków lub substancji psychotropowych;
8. pozostałości i kontaminantów.

Z kolei przez "powierzchnię sprzedaży" należy rozumieć tę część ogólnodostępnej powierzchni obiektu handlowego stanowiącego całość techniczno-użytkową, przeznaczonego do sprzedaży detalicznej, w której odbywa się bezpośrednia sprzedaż towarów (bez wliczania do niej powierzchni usług i gastronomii oraz powierzchni pomocniczej, do której zalicza się powierzchnie magazynów, biur, komunikacji, ekspozycji wystawowej itp.) - art. 2 pkt 19 ustawy z 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.

Umowa z organizacją pozarządową

Sprzedawca żywności ma obowiązek zawarcia umowy w formie pisemnej lub elektronicznej pod rygorem nieważności z organizacją pozarządową dotyczącej nieodpłatnego przekazywania żywności spełniającej wymogi prawa żywnościowego, w tym określone w rozporządzeniu (WE) nr 178/2002, a nieprzeznaczonej do sprzedaży, w szczególności ze względu na wady wyglądu tej żywności albo jej opakowań, z wyjątkiem napojów alkoholowych o zawartości alkoholu powyżej 1,2% oraz napojów alkoholowych będących mieszaniną piwa i napojów bezalkoholowych, w których zawartość alkoholu przekracza 0,5%, z przeznaczeniem na wykonywanie przez tę organizację określonych niżej zadań.

Organizacją pozarządową, zgodnie z ustawą o przeciwdziałaniu marnowaniu żywności, jest:

• organizacja pozarządowa oraz
• podmiot, o których mowa odpowiednio w art. 3 ust. 2 i ust. 3 pkt 1 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, tj. podmiot, którym jest:
  1. niebędąca jednostką sektora finansów publicznych w rozumieniu ustawy o finansach publicznych lub przedsiębiorstwem, instytutem badawczym, bankiem i spółką prawa handlowego będącą państwową lub samorządową osobą prawną,
  2. niedziałający w celu osiągnięcia zysku
     
     - osoba prawna lub jednostka organizacyjnie nieposiadająca osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, w tym fundacja i stowarzyszenie (oprócz partii politycznych, europejskich partii politycznych, związków zawodowych i organizacji pracodawców, samorządów zawodowych, fundacji utworzonych przez partie polityczne, europejskich fundacji politycznych);
  3. osoba prawna i jednostka organizacyjne działające na podstawie przepisów o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, o stosunku Państwa do innych kościołów i związków wyznaniowych oraz o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, jeżeli ich cele statutowe obejmują prowadzenie działalności pożytku publicznego,

których celem statutowym jest wykonywanie zadań w sferze zadań publicznych w zakresie:

1. pomocy społecznej, w tym pomocy rodzinom i osobom w trudnej sytuacji życiowej oraz wyrównywania szans tych rodzin i osób,
2. wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej,
3. działalności charytatywnej, polegającej w szczególności na przekazywaniu żywności osobom potrzebującym lub prowadzeniu zakładów żywienia zbiorowego dla osób potrzebujących