Faktura dotarła do podatnika po likwidacji działalności – co zrobić?

Dla skorzystania z prawa do obniżenia podatku naliczonego o podatek naliczony związany z nabyciem towarów i usług, podmiot musi spełnić kryteria umożliwiające uznanie go – dla tego rodzaju konkretnej czynności - za podatnika VAT funkcjonującego w ramach działalności gospodarczej. Podmiot już niezarejestrowany jako podatnik VAT czynny nie ma zatem prawnych możliwości obniżenia podatku należnego lub występowania o zwrot podatku naliczonego w przypadku, gdy prawo do odliczenia powstało w czasie gdy nie był on już zarejestrowany jako czynny podatnik VAT. Tak więc względy formalne stoją na przeszkodzie odliczeniu VAT z faktury otrzymanej już po zakończeniu działalności.

Likwidacja działalności gospodarczej przez czynnego podatnika VAT stanowi proces, z którym wiąże się spełnienie przez niego określonych obowiązków, do których należą:

• zgłoszenie informacji o zaprzestaniu wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu VAT na formularzu VAT-Z kierowanym do urzędu skarbowego właściwego w ostatnim dniu wykonywania czynności opodatkowanych VAT. Podawana jest w nim:
  1. dokładna data zaprzestania wykonywania czynności. W razie likwidacji będzie to dzień zakończenia działalności podany na formularzu CEIDG.
  2. przyczyna zaprzestania działalności.

  Podstawę prawną stanowi art. 96 ust. 6 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług.

• konieczność przeprowadzenia remanentu likwidacyjnego na podstawie art. 14 ust. 5 ww. ustawy.
  
  Obejmuje on zakupy, przy nabyciu których podatnik miał prawo do odliczenia VAT i nie ma znaczenia czy z niego skorzystał. Jego zakresem są objęte:
  • towary handlowe i materiały,
  • wyposażenie,
  • środki trwałe.

  Wyceniony majątek podlega opodatkowaniu VAT, zaś datą powstania obowiązku podatkowego jest dzień zaprzestania wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu. Wartość majątku do opodatkowania przenoszona jest do ostatniej składanej deklaracji VAT.

Jednakże moment formalnego zamknięcia działalności i wyrejestrowania firmy często nie wyznacza momentu uwolnienia się przez vatowca od zobowiązań powstałych w trakcie jej wykonywania. Nie jest bowiem rzadkością, iż faktury dokumentujące nabycie towarów lub usług na potrzeby prowadzonej działalności docierają już po dokonaniu formalnego zamknięcia i likwidacji firmy. Najczęściej sytuacje takie dotyczyć mogą faktur dokumentujących nabycie usług telekomunikacyjnych bądź mediów. Potwierdzają one nabycie takich usług w którymś z minionych okresów rozliczeniowych, lecz zostały wystawione już po zlikwidowaniu firmy. Udokumentowany w ten sposób zakup służył niewątpliwie działalności opodatkowanej, czyli podatek w niej wykazany miał z nią bezpośredni związek, ale czy vatowiec ma prawo go odliczyć?

Po likwidacji trudno odliczyć VAT

Podatnik w takim przypadku spełnia więc podstawowy warunek skorzystania z prawa do odliczenia VAT określony w art. 86 ust. 1 ustawy o VAT. Zgodnie natomiast z art. 86 ust. 2 pkt 1 powołanej ustawy kwota podatku wyrażona w otrzymanych fakturach podlega zakwalifikowaniu jako podatek naliczony. Z kolei na podstawie art. 86 ust. 10b pkt 1 ww. ustawy prawo do odliczenia podatku naliczonego powstaje nie wcześniej niż w rozliczeniu za okres, w którym podatnik otrzymał fakturę. W myśl tego przepisu w razie otrzymania faktury dokumentującej nabycie dóbr bądź usług już po dokonaniu likwidacji działalności prawo do odliczenia podatku naliczonego powstanie dopiero w momencie, gdy vatowiec w myśl art. 96 ust. 6 ustawy o VAT został już z rejestru podatników VAT wykreślony. Skorzystanie z prawa do odliczenia podatku ustawodawca uzależnił jednak nie tylko od spełnienia przesłanek pozytywnych (przedstawionych wyżej) ale również od tego, iż nie zachodzą przesłanki negatywne uniemożliwiające spełnienie takiego uprawnienia. Tutaj rodzi się wątpliwość co do prawa do odliczenia, pomimo iż otrzymane faktury zakupowe dotyczą okresu, w którym podatnik wykonywał czynności opodatkowane. Uprawnienie do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony ma jednak zastosowanie wyłącznie do podatników VAT. Zgodnie bowiem z art. 88 ust. 4 ustawy o VAT obniżenia lub zwrotu różnicy podatku należnego nie stosuje się do podatników, którzy nie są zarejestrowani jako podatnicy VAT.

Tak więc dla skorzystania z prawa do obniżenia podatku naliczonego o podatek naliczony związany z nabyciem towarów i usług, podmiot musi spełnić kryteria umożliwiające uznanie go – dla tego rodzaju konkretnej czynności - za podatnika VAT funkcjonującego w ramach działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o VAT. Jest ona więc w tym względzie jednoznaczna. Wynika z niej wprost, iż podmiot już niezarejestrowany jako podatnik VAT czynny nie ma prawnych możliwości obniżenia podatku należnego lub występowania o zwrot podatku naliczonego w przypadku, gdy prawo do odliczenia powstało w czasie gdy nie był on już zarejestrowany jako czynny podatnik VAT.

Tak więc względy formalne stoją na przeszkodzie odliczeniu VAT z faktury otrzymanej już po zakończeniu działalności.

Na takim stanowisku stoją też organy skarbowe. Przykładem jest interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 30 marca 2018 r., sygn. 0112-KDIL1-2.4012.48.2018.2.PG. Dyrektor uznał w niej, iż podatnik pozbawiony jest prawa do odliczenia VAT z faktur, które otrzymał po zgłoszeniu zaprzestania wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu. Nie ma tu znaczenia fakt, iż dokumenty te dotyczyły okresu, w którym czynności tego rodzaju były jeszcze wykonywane.

Po wyrejestrowaniu działalności nie da się skorygować faktury VAT?

Możliwa jest też sytuacja, gdy po zlikwidowaniu działalności gospodarczej podatnik otrzymuje nie fakturę, lecz fakturę korygującą. Zgodnie z brzmieniem art. 14 ust. 9b ustawy o VAT istnieje możliwość korekty deklaracji VAT przez przedsiębiorcę pomimo, iż utracił on status czynnego podatnika VAT. Korekta powinna oczywiście okresu, w którym działalność była prowadzona.
Tutaj organy skarbowe również stoją na odmiennym stanowisku. Za przykład służyć może interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 29 kwietnia 2016 r., sygn. ITPP1/4512-133/16/IK. Dyrektor stwierdził w niej, że podatnik po wykreśleniu z rejestru podatników VAT czynnych nie ma prawa ani obowiązku tak wystawienia faktury korygującej jak również dokonania korekty deklaracji VAT-7. Także wcześniejsza interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 29 grudnia 2015 r., sygn. IBPP3/4512-690/15/MN, w której organ również uznał, iż wykreślenie z rejestru podatników VAT zamyka vatowcowi jakąkolwiek możliwość składania deklaracji VAT i tym samym dokonania jej korekty.

Co na to sądy?

W sprawie tej zabrało głos również sądownictwo administracyjne. WSA w Gliwicach w wyroku z 25 października 2016 r., sygn. akt III SA/Gl 360/16. Wyrok wydany został w związku z wnioskiem o interpretację. Podatniczka twierdziła w nim, że w przypadku składania przez podatnika deklaracji korygującej winien on mieć status taki jak w momencie, którego korekta dotyczy. Organ skarbowy stanowiska podatniczki nie podzielił, w związku z czym sprawa trafiła do gliwickiego WSA. Ten zaś orzekł, iż wykreślenie z rejestru podatników VAT czynnych nie może stanowić uzasadnienia dla pozbawienia podmiotu do złożenia korekty deklaracji VAT jak również odmawiania mu sporządzenia korekty faktury. W opinii WSA osoba fizyczna zachowuje status podatnika VAT w odniesieniu do okresu rozliczeniowego, w którym była ona podatnikiem tego podatku. Za takim rozwiązaniem w opinii WSA przemawia również to, iż organ podatkowy nie zostaje pozbawiony możliwości weryfikacji deklaracji podatkowej (samoobliczenia podatku). Konsekwencją owej weryfikacji jest możliwość przeprowadzenia postępowania podatkowego oraz wydania decyzji w zakresie określenia zobowiązania podatkowego przez organ podatkowy także wobec osoby fizycznej po jej wykreśleniu z rejestru podatników VAT.

Podsumowując, VAT z faktury otrzymanej po likwidacji działalności nie będzie możliwy do odliczenia. W przypadku natomiast faktur korygujących organy skarbowe możliwości takiej – wbrew dopuszczalności na gruncie ustawy o VAT – nie widzą. Sądownictwo administracyjne jest innego zdania. Zatem jeżeli wyrejestrowany vatowiec będzie chciał z rozliczenia VAT z faktury korygującej otrzymanej po zamknięciu działalności skorzystać, musi wykazać się cierpliwością i determinacją zdając sobie sprawę, iż o istnieniu uprawnienia decydować będzie dopiero sąd administracyjny.

Adam Okonkwo