Reprezentacja czy reklama? Warto powalczyć z fiskusem

Publikowaliśmy ostatnio wiele materiałów, wskazujących na zaostrzenie stanowiska fiskusa wodniesieniu do wydatków poniesionych na pokrycie kosztów związanych zespotkaniami zkontrahentami wrestauracjach. Organy podatkowe ostatnio wyjątkowo zgodnie twierdzą, że poczęstunek w restauracji, nawet bezalkoholowy, nosi cechy reprezentacji, bez względu na wystawność tego poczęstunku. Odrzucany jest argument przedsiębiorców, że spotkanie przy posiłku jest uznawane za zwyczajowy sposób prowadzenia interesów i w żaden sposób nie wyróżnia zapraszającego, nie podnosi jego prestiżu i nie nosi znamion wystawności czy okazałości. Jeszcze niedawno były to kryteria, którymi kierowały się izby skarbowe, wypowiadając się w kwestii możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania takich wydatków.

Jak wspomniałem, stanowisko organów podatkowych uległo zmianie bez żadnego wyraźnego powodu – pomijając oczywiście doraźną chęć zwiększenia wpływów podatkowych. Podatnicy dysponują jednak argumentami, które zostały sformułowane w nieodległej przeszłości przez licznych przedstawicieli ministra finansów. Jako przykład możemy podać decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie PPB5/4240-24/09-2/AM z 27 sierpnia 2009 r., wydaną na skutek zaskarżenia poprzedniej interpretacji do WSA w Warszawie i zmieniającą wydaną wcześniej interpretację. W tej decyzji Dyrektor IS przyznaje rację podatnikowi i w całości uwzględnia jego stanowisko. W decyzji tej przytoczono liczne argumenty, orzeczenia, uzasadnienia, wskazujące, że to jednak podatnicy mają rację – i szansa na wygranie sporu z fiskusem w sądzie administracyjnym jest bardzo duża.

Zacznijmy od głównej tezy, która brzmi:

Rację trzeba przyznać Skarżącej, iż ponoszone przez nią wydatki nie wiążą się z okazałością, wytwornością, a zatem nie mają charakteru reprezentacyjnego. Zaproszenie kontrahenta na kawę, „zwykły” lunch czy obiad do restauracji nie jest działaniem o charakterze nadzwyczajnym. Jest to powszechnie spotykana praktyka. Posiłek spożywany w restauracji nie jest „okazały” ani „wykwintny”, bo powodem organizacji spotkania w restauracji nie jest chęć zaimponowania kontrahentowi okazałością czy wystawnością. Tym samym brak podstaw, aby uznać, iż ponoszone przez Spółkę wydatki związane z organizacją spotkań z kontrahentami spełniały przesłanki wymienione w art. 16 ust. 1 pkt 28, wyłączające je z kosztów uzyskania przychodów.

To stanowisko, datowane na 27 sierpnia 2009 r., jest stanowiskiem wydanym przez reprezentującego ministra finansów urzędnika i jest kompletnie odmienne od stanowiska, które ten sam przedstawiciel formułuje niecały rok później, w identycznym stanie faktycznym.

A działania podatnika, które doprowadziły do wydania tej decyzji były następujące:

Spółka złożyła w dniu 8 kwietnia 2009 r. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej, przedstawiając następujący stan faktyczny:

Spółka organizuje okazjonalnie spotkania z kontrahentami. W czasie tych spotkań omawiane są różnego rodzaju sprawy biznesowe. Przykładowo Spółka ustala warunki sprzedaży towarów, przedstawia aktualną ofertę handlową, negocjuje postanowienia umów zawieranych z kontrahentami itp.

Jeśli spotkania odbywają się w biurze Spółki, Spółka w czasie spotkań zapewnia herbatę, kawę, cukier, śmietankę do kawy, drobne słodycze, czasami kanapki (drobny poczęstunek), zwłaszcza jeśli spotkanie się przedłuża. Zdarza się również, że spotkanie w kontrahentem ma miejsce poza biurem Spółki, np. przedstawiciel Spółki proponuje kontrahentowi spotkanie w restauracji. W takim wypadku Wnioskodawca ponosi koszt posiłku (np. lunchu, obiadu czy kolacji). Spółka umawia się zazwyczaj w restauracji i zamawia posiłki z menu. Wnioskodawca podkreślił, że takie spotkanie w restauracji nie ma charakteru wytwornej i okazałej kolacji (obiadu lub lunchu) czy specjalnie zorganizowanej imprezy. Organizując spotkanie, Wnioskodawca chce przede wszystkim omówić bieżące sprawy biznesowe. Wnioskodawca wskazał, że celem, dla którego organizowane jest spotkanie, nie jest chęć okazania przepychu.

Wydatki dotyczące spotkań z kontrahentami są dokumentowane rachunkami lub fakturami VAT wystawionymi na Spółkę.

Formułując stanowisko własne, Spółka stwierdziła, iż jej zdaniem można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów wydatki związane z organizacją spotkań z kontrahentami.

Stanowisko to argumentowała następująco:

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy CIT kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1. W art. 16 ust. 1 pkt 28 ustawy CIT z kosztów uzyskania przychodów ustawodawca wyłączył wydatki na reprezentację, w szczególności poniesione na usługi gastronomiczne, zakup żywności oraz napojów, w tym alkoholowych.

Ustawa CIT nie definiuje pojęcia reprezentacji. Nie czyni tego również żadna inna ustawa podatkowa. W związku z tym należy sięgnąć do definicji słownikowej pojęcia reprezentacji, aby ustalić, jakie znaczenie ma ono w języku powszechnym. Reprezentacja, zgodnie z definicją słownikową (Słownik języka polskiego pod red. M. Szymczaka, Wydawnictwo PWN, Warszawa 1992), oznacza okazałość, wystawność, wytworność w czyimś sposobie życia, związaną ze stanowiskiem, pozycją społeczną.

Spółka podkreśliła, że ponoszone przez nią wydatki nie mają charakteru reprezentacyjnego. Zaproponowanie kontrahentom kawy lub herbaty, poczęstowanie drobnymi słodyczami czy też zaproszenie na obiad w restauracji nie jest działaniem o charakterze nadzwyczajnym. Jest to praktyka powszechnie spotykana. Organizacja spotkań biznesowych z kontrahentami nie wiąże się w opinii Wnioskodawcy z chęcią zaimponowania kontrahentowi okazałością czy wystawnością. Ponieważ w trakcie spotkań omawiane są sprawy biznesowe, związane z działalnością Spółki, Wnioskodawca uznaje, że wydatki na organizację spotkań stanowią koszt uzyskania przychodu na podstawie art. 15 ust. 1 ustawy CIT.

Na poparcie swojego Spółka przywołała interpretacje organów podatkowych, m.in.:

• pismo Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 30 października 2008 r. (sygn. IPPB3/423-1220/08-2/MW):
  

„(...) wydatki z tytułu zakupu kawy, herbaty, soków, wody mineralnej, słodyczy oraz usługi z firmy cateringowej, jeśli nie noszą znamion reprezentacji, są zwyczajowo przyjęte i nie mają charakteru okazałości, mogą stanowić zgodnie z przepisem art. 15 ust. 1 ww. ustawy koszty uzyskania przychodów”;

• interpretację Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 6 stycznia 2009 r. (sygn. ILPB3/423-666/08-2/KS):

„(...) wydatki ponoszone na zakup produktów spożywczych typu kawa, herbata, napoje, cukier w celu poczęstowania klientów oraz potencjalnych klientów, stanowią zwyczajowy poczęstunek klientów i należą do powszechnie obowiązujących kanonów kultury. Przedmiotowe wydatki stanowią koszt uzyskania przychodu, o którym mowa w art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, pod warunkiem że wydatki te nie posiadają charakteru okazałości”;

• pismo Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 23 października 2008 r. (sygn. lPPB3/423-1062/08-2/MW);

• pismo Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 13 sierpnia 2008 r. (sygn. IBPB3/423-405/08/PC (KAN-501 9/08).
  

Wnioskodawca odniósł się również do wyroku WSA w Warszawie z 12 czerwca 2008 r. (III SA/Wa 157/08), w którym Sąd stwierdził, że:

„(...) wymienienie jako przykładowych wydatków na usługi gastronomiczne zakupu żywności i napojów, w tym alkoholowych, nie oznacza, iż wydatki te nigdy nie będą kosztami. Stwierdzić należy, że nie są one kosztami jedynie wówczas, gdy mają charakter reprezentacyjny”.

W dniu 19 maja 2009 r. Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie, działając w imieniu ministra finansów, wydał interpretację indywidualną nr IPPB5/423-189/09-2/AM, uznając, iż w świetle przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych stanowisko Wnioskodawcy:

– w zakresie możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków na drobny poczęstunek podawany podczas spotkań z kontrahentami w biurze Spółki jest prawidłowe,

– w zakresie możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków na posiłki w trakcie spotkań z kontrahentami w restauracji jest nieprawidłowe.

W związku z tym rozstrzygnięciem Spółka wezwała organ podatkowy (data wpływu: 12 czerwca 2009 r.) do usunięcia naruszenia prawa. Strona w złożonym wezwaniu do usunięcia naruszenia prawa zarzuciła, iż wydana interpretacja jest niezgodna z przepisami ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych o podatku dochodowym od osób prawnych – art. 15 ust. 1 w związku z art. 16 ust. 1 pkt 28, i wniosła o zmianę interpretacji w zakresie, w jakim organ podatkowy uznał stanowisko Spółki za nieprawidłowe.

Spółka zakwestionowała stanowisko organu podatkowego w części, która dotyczy możliwości zaliczania do kosztów uzyskania przychodów wydatków ponoszonych przez Spółkę na organizację spotkań z kontrahentami (spotkań, które mają miejsce poza biurem). Spółka nie rozumie dlaczego, oferując kontrahentowi kawę i drobne przekąski w biurze, może zaliczyć wydatek poniesiony na nabycie kawy i drobnych przekąsek do kosztów uzyskania przychodów, zaś płacąc za kawę i drobne przekąski w restauracji, takiego wydatku do kosztów uzyskania przychodów zaliczyć nie może.

Spółka ponownie podkreśliła, że spotkania z kontrahentami zawsze mają charakter biznesowy. Podczas spotkań omawiane są bieżące sprawy dotyczące przede wszystkim współpracy Spółki z danym kontrahentem. Spółka, organizując spotkanie, nie działa więc w celu „wykreowania czy utrwalenia pozytywnego wizerunku”, ale w celu omówienia konkretnych spraw związanych ze współpracą z danym kontrahentem. Spółka pragnie zaznaczyć, że spotkania te nie mają charakteru wystawnej imprezy. Nie są to okazałe posiłki, które miałyby na celu „uwypuklenie zasobności” Spółki.

Przedstawiciel Spółki, zapraszając danego kontrahenta do restauracji, płaci za takie spotkanie (za kawę, herbatę, obiad czy kolację), gdyż tego wymagają zasady dobrego wychowania. Trudno byłoby wymagać od zaproszonego kontrahenta, aby sam uregulował swój rachunek. Powszechnie przyjętą zasadą jest bowiem to, że osoba zapraszająca do restauracji ponosi koszt takiego spotkania.

Spółka podniosła, że spotkania takie mają charakter okazjonalny. Zdarzają się zwłaszcza w sytuacji, gdy kontrahenci Spółki nie prowadzą działalności w miejscowości, w której Spółka posiada biuro. Przedstawiciel Spółki, odwiedzając danego kontrahenta, proponuje mu spotkanie w restauracji. Kontrahentami Spółki są często osoby prowadzące składy budowlane, hurtownie itp. W obiektach tych często nie ma sali konferencyjnej czy wydzielonego pomieszczenia, w którym można prowadzić negocjacje handlowe lub omawiać warunki współpracy. Zdarza się też, że kontrahent proponuje spotkanie w restauracji zamiast w biurze Spółki z uwagi na łatwiejszy dojazd itp.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1 ustawy. W art. 16 ust. 1 pkt 28 ustawy z kosztów uzyskania przychodów wyłączone zostały wydatki na reprezentację. Jak słusznie zauważa organ podatkowy, ustawa nie definiuje pojęcia „reprezentacja”. Zgodnie z definicją słownikową pojęcie to oznacza wystawność, okazałość, wytworność w czyimś sposobie życia, związaną ...